19. júní - 19.06.1970, Síða 22

María Pctursdóttir, jormaður Hjúkrunarjélags Is-
lands. Mcð hmni á myndinni eru I. Kamal, Pakist-
an og M. C. Bergkvist, Svíþjóð.
Líknarstörf og kvenfrelsi
Liðin eru 150 ár frá fæðingu Florence Nightingale.
Hjúkrunarstéttin á henni meira að þakka en nokkurri
annarri hjúkrunarkonu. I blaðaviðtali s. 1. ár lét forseli
Alþjóðasambands hjúkrunarkvenna í Ijós þá skoðun, að
hjúkrunarmálum væri áreiðanlega hetur borgið nú, ef
Florence Nightingale hefði verið samtíðarmaður okkar.
Skipulagshæfileikar hennar voru miklir. Hún var gædd
bæði góðum gáfum og raunsæi, og kunni að bera málin
fram á þann hátt, að jafnvel þá tóku karlmenn mark á,
þótt flutningsmaðurinn væri kona.
Margir sagnfræðingar telja, að hún hafi veitt réttinda-
haráttu kvenna meiri sluðning en flestar aðrar konur,
vegna þess hvað hún varð þekkt og áhrifamikil kona í
þjóðfélaginu, en beinn þáltlakandi í kvenréttindahar-
áttu mun hún aldrei hafa verið.
Englendingar áttu á síðara hluta 19. aldar fleiri merk-
ar hjúkrunarkonur, og ber hér sérstaklega að nefna frú
Ethel Bedford Fenwick, sem var hinsvegar mikil kven-
réttindakona og náinn vinur frú Pankhurst, en í mörg-
um málum á öndverðum meiði við Florence Nightingale
og suma aðra leiðtoga hjúkrunarkvenna. Hún þótti
nokkuð ráðrík, og stóð cft gustur af henni í haráttunni,
en hún átli mörg hugðarefni, hafði yndi af fallegum
fötum, sígildri hljómlist, góðum bókum og ýmsum list-
rænum munum. Að frumkvæði hennar var stofnað árið
1899 Alþjóðasamband hjúkrunarkvenna (The Inter-
nalional Council cf Nurses), fyrsta alþjóðastéttarfélag
kvenna, en þar gælir áhrifa frá Alþjóðasambandi
kvenna (The International Ccuncil of Women), sem
stofnað hafði verið 1888. Hugmyndum sinum um al-
20
þjóðlegt samstarf hjúkrunarkvenna kom frú Fenwick á
framfæri i júnímánuði árið 1899 á kvennaþingi ICW
í London, en hún var í undirbúningsnefnd fyrir það
þing og þar kjörin gjaldkeri, en ritari nefndarinnar var
Margaret Breay, sem síðar varð fyrsti gjaldkeri og rit-
ari Alþjóðasambands hjúkrunarkvenna, en frú Fenwick
var kosin fyrsti forseti sambandsins. Nú hafa hjúkrun-
arkonur í sjö áratugi notið alþjóðlegs samstarfs, en í
sambandinu eru 74 félög og heildarfélagatala er um
'% milljón.
Hér hefur verið stiklað á stóru lil að benda á gagn-
kvæm áhrif á framvindu hjúkrunarfélagsmála og kven-
réttinda seint á 19. öldinni. Svo sem vitað er, höfðu kon-
ur fyrr á öldum fábreytilega möguleika lil sjálfstæðra
starfa, en við hjúkrun og líknarstörf fengu þær starfs-
svið utan heimila, er þeim hentaði, og náðu stundum
einar sér, en oftar sameinaðar, aðstöðu til áhrifa í þjóð-
félaginu, og það jafnvel á tímum miðalda, er ætlast var
til, að heimilin eða klauslrin væri eini starfsvettvangur
þeirra.
Árið 1184 endurskipulagði belgískur prestur, Lam-
bert le Begue, kvenfélag, sem átti eftir að verða geysi-
fjölmennt, en innan raða þess voru margar sterkar, um-
bótasinnaðar cg sjálfstæðar konur, er buðu byrginn
yfirvaldi kirkjunnar og unnu við sívaxandi vinsældir
um margra alda skeið. Systurnar, sem voru kallaðar
Beguinur, unnu ekki eiða, eins og nunnur, en þær voru
ógiftar konur eða ekkjur, sem máttu yfirgefa regluna
að eigin ósk. Margar þeirra voru vel efnaðar, en sam-
eiginlega öfluðu þær fjár lil framkvæmda á ýmsan hátt,
með barnakennslu, handavinnu og hjúkrun, og starf-
ræklu víða sjúkrahús og aðrar líknarstofnanir, en yfir-
sljórn öll var í þeirra eigin höndum.
Starfsemi þeirra var ofl þyrnir í augum valdhafa
kirkjunnar, sem álitu að hér væri gefið of mikið frjáls-
ræði, þólt allar Beguinur gæfu loforð um að lifa lífi
sinu í hreinleika og hlýðni, svo lengi sem jtær væru í
syslrafélaginu. Hvað eftir annað var reynt að bannfæra
starfsemi þeirra. Presturinn, Lamberl le Begue, sem
var mikill trúmaður, var dreginn fyrir rétt og hneppt-
ur í fangelsi vegna gagnrýni hans á kirkjuna. Hann dó
síðar í Rómaborg, en þangað lagði hann leið sína til að
leggja mál sitt fyrir páfa. Hálfri öld eftir lát hans voru
í félaginu 1500 syslur, starfandi þá einnig í Þýzkalandi,
Frakklandi og Sviss, en á 15. öld voru syslurnar taldar
vera um 200.000.
19. JÚNÍ
L