Sameiningin - 01.10.1919, Blaðsíða 13

233
fremur þau, að eitthvað hafi slík hreyfing til saka unnið,
alveg eins og ræningjarnir á Golgata.
Mótmælin, sem Sir Arthur hefir orðið fyrir, eiga þó
lítið skylt við krossfestingar-hróp. Bitrar trúarbragða-
deilur, sjóðheitar af óvild og kryddaðar persónulegum
skömmum, eru nú að mestu fallnar úr tízku, sem betur fer.
En með fullri einurð hefir þó hinum fræga rithöfundi verið
bent á bláþræðina í þessum heilaspuna, sem eftir hann
liggur.
Á meðal þeirra, er í móti mæla, er annar rithöfundur
enskur, sem einnig er orðinn frægur fyrir skáldverk sín.
pað er háðskáldið Jerome K. Jerome. Hann hefir ekki get-
að sannfærst af fyrirburðasögum Sir Arthur’s, og birtir
grein um það efni í blaðinu Common Sense. Hér fylgir út-
dráttur úr þeirri ritgjörð, tekin eftir Literary Digest:
“Sir Arthur játar, að hann hafi stundum, áður en hann
snerist, horfið burt af öndungafundum ‘með óhug og við-
bjóði.’ það, sem hann sá þar, virtist honum prettir einir
eða heimska svo afskapleg, að ekki væri lítandi við neinu
slíku. ‘Skýringarnar’, sem öndungar komu með til þess að
lækna í honum efann, fullnægðu honum ekki ‘á þeim tímum’.
Hann játar það einnig, að áður en hann fékk trúna, hafi
hann stundum rekið sig á miðla, sem höfðu talsverð áhrif á
hann og voru þó síðar ‘staðnir að svikum’. En eftir ‘um-
vendinguna’ virðist hann ekki hafa orðið var við neitt það,
er hnekt gæti þessari nýfengnu trú hans; og ‘skýringarnar’,
sem áður virtust svo ófullnægjandi, getur hann nú skoðað
sem ‘nokkurn veginn réttar’.”
Jeromé finst, eins og satt er, að allar “sannanir” Sir
Arthurs megi skýra á jarðneska vísu, og kemur með dæmi
úr eigin reynslu máli sínu til sönnunar. Og ekki getur
hann fallist á það, að þessi spiritista-hreyfing hafi orðið
til styrks eða vakningar sannri trú, eða hreinsað andrúms-
loftið. Um þá hlið málsins fer hann þessum orðum:
“Fagna myndi eg nýjum trúarbrögðum, ‘grundvölluð-
um á mannlegri skynsemd hér megin, og á andlegri opin-
berun handan að. En hvað er oss boðið? Hérna megin
dimmur klefi, bjöllu-bumban algenga, leigður miðill (stund-
um ‘staðinn að prettum’, stundum ekki), ýmist bundinn nið-
ur í stól, ýmist lokaður inni í járnbúri; orðsendingarnar ó-
merkilegu, sem ósjaldan reynast ‘uppspuni’, óljósir spádóm-
ar á borð við þá, sem lesa má í hverju gamaldags alma-
naki. það gengur ekki í mig, þetta og annað eins. Svo fá-