Fréttablaðið - 16.04.2011, Blaðsíða 24

16. apríl 2011 LAUGARDAGUR24
Ég var
stundum
óánægð
með hvað
þjóðfélagið
lagði á
börnin.
Mér fannst
svo mikið
fara fyrir
því að eign-
ast verald-
leg auðævi,
börnin biðu
hnekki við
það.
M
ér hefur alltaf geng-
ið hálf illa að taka
á móti verðlaunum,
þá fer ég að hugsa
um það sem miður
fer. En auðvitað hef
ég glaðst, og ég gladdist yfir verðlaun-
unum ykkar,“ segir Jenna Jensdóttir
þegar hún tekur á móti blaðamanni
Fréttablaðsins.
Jenna, sem er 92 ára gömul, skrif-
aði fjölmargar bækur á löngum
rithöfundar ferli. Samhliða sinnti hún
kennslustörfum og fyrir ævistarf sitt
er hún heiðursverðlaunahafi Sam-
félagsverðlauna Fréttablaðsins í ár.
Hún segist þakklát fyrir að vera enn
ern.
„Ég er voðalega hamingjusöm að
hafa vitundina, ef maður hefur vitund-
ina þá er maður maður, þó að fæturnir
séu farnir að bila,“ segir Jenna, sem
lætur sig ekki muna um að hella upp
á fyrirtaks kaffi fyrir gestkomandi.
Jenna er fædd á bænum Læk í Dýra-
firði og þar segist hún hafa verið farin
að segja sögur á unga aldri. „Mér er
sagt að þegar ég var fimm ára hafi ég
farið út í fjós með mér eldra fólki og
alltaf verið að segja sögur. Þegar ég
var sextán ára höfðu nokkrar þeirra
birst í Unga Íslandi, það var vinur
foreldra minna Gunnar M. Magnús
sem tók þær suður fyrir mig,“ segir
Jenna og rifjar upp eina sögu sem
vinir hennar á handritadeild Þjóðar-
bókhlöðunnar færðu henni til lestrar
fyrir skömmu. „Hún hét Ranglæti, og
á ég að segja þér hvert það var? Þann-
ig var að við systurnar vorum að þrífa
litla torfbæinn heima, við vorum tólf
ára, þá kemur bróðir minn sem var ári
eldri og fékk að fara á skónum inn, og
er ekki ávítaður. Hitt var það að það
var byrjað að selja hesta til útlanda á
þessum tíma og pabbi lætur tvo hesta.
Það hafði óskapleg áhrif á mig og ég
velti því fyrir mér í sögunni hvort fólk
verði hamingjusamt að fá pening fyrir
hest,“ segir Jenna og hlær þegar hún
rifjar upp þessar hugleiðingar ung-
lingsstúlku um ranglæti.
Amma hvatti mig til dáða
Spurð hvort hún hafi verið hvött til
skrifta segir Jenna að amma henn-
ar og alnafna hafi alltaf hvatt hana
til dáða. „Amma mín sem ég elskaði
mjög mikið hafði mikil áhrif á mig.
Hún studdi mig óskaplega mikið til
skrifta. Hún sagði mennt er máttur og
sagði mér að ef ég kæmist í það ætti ég
að fara út í heiminn. Og ég fór niður að
sjónum og horfði á hafið og víðáttuna
og hugsaði með mér að ég yrði að kom-
ast að því hvað væri að finna í heim-
inum. Amma tók í nefið og hún sagði
eitt sinn við mig: Sjáðu ég get ekki
hætt þessu og hún ráðlagði mér að láta
aldrei neitt ráða svona yfir mér. Ég er
ekki fanatísk á áfengi en ég hef varla
bragðað það. Ég hef nefnilega alltaf
hugsað um vitund mína,“ segir Jenna.
Þegar Jenna var sextán ára knúði
sorgin dyra á heimili hennar þegar
móðir hennar veiktist af krabba-
meini. „Þá var ekki lengur pláss fyrir
okkur öll á heimilinu. Tvíburasyst-
ir mín, Áslaug, var farin að líta hýru
auga til sonar óðalsbóndans á Núpi og
hana langaði ekki að heiman, en ég fór
bara.“ Fyrsti áfangastaður Jennu var
Stykkishólmur. „Fyrst var ég vinnu-
kona í Stykkishólmi og svo fór ég til
Reykjavíkur. Ég átti ekki mikið en
ég hef alltaf verið með góðu fólki. Ég
var alltaf að skrifa, ég var alltaf að
hugsa og ég var alltaf hamingjusöm.
Ég hef alltaf vitað að andlega þjáning
er meiri en líkamleg en reynt að vinna
úr henni með því að finna það góða í
veröldinni og gleðjast,“ segir Jenna.
Vann á daginn og las á nóttunni
Komin til Reykjavíkur kepptist Jenna
við til að komast inn í Kennaraskól-
ann. „Ég leigði mér herbergi en vann
fyrir mér með þrifum. Og einmitt
dagana sem prófið var þá var verið
að gera hreint, svo ég vann allan dag-
inn og las á nóttinni. Ég var neðst á
prófinu, en ég komst inn. En svo hætti
ég í Kennaraskólanum því maðurinn
minn var einu ári á undan mér og hann
fór til Akureyrar og stofnaði það sem
kallað var smábarnaskóli fyrir fjög-
urra, fimm og sex ára börn. Ég fór
með honum þó að ég ætti eitt ár eftir.
Sjáðu hvað tímarnir hafa breyst, mér
þótti svo sjálfsagt að fara með honum
þó að ég væri búin að þræla fyrir
þessu námi. En prófið tók ég mörgum
árum seinna,” segir Jenna sem vegna
anna við kennslu kom sér upp ákveðnu
vinnulagi við skriftir.
„Þegar við fluttum norður þá töluð-
um við um að ég héldi áfram að skrifa
og fengi til þess tíma. En annirnar
kalla og ég fór að kenna og í fram-
haldinu fór ég að skrifa milli fimm og
hálfátta á morgnana, og nú bý ég að
því. Ég fer alltaf á fætur um sex og
skrifa. Ég er mjög léttsvæf og ef að
liggur eitthvað í huga mér þá verð ég
að leyfa því að koma út. Sérstaklega
ef að ljóðin koma til mín,“ segir Jenna
sem er þekktust fyrir barnabókaskrif
sín.
Öddu-bækurnar eru hennar þekkt-
ustu verk en Jenna sem var skrif-
uð fyrir þeim ásamt manni sínum
Hreiðari Stefánssyni. Hún segir þau
þó alltaf hafa skrifað í sitthvoru lagi.
„Ég skrifaði Öddu bækurnar fyrstar,
handskrifaði þær og fjölritaði í 30 ein-
tökum. Svo létum við krakkana í skól-
anum fá þetta til að lesa. Svo ákváð-
um við og það var með fullri vitund
minni og gleði að setja á bækurnar
þegar þær voru gefnar út bæði nöfn-
in. Við hugsuðum sem svo að skólinn
yrði kynntari við það. En við skrifuð-
um alltaf út af fyrir okkur þó að nöfn
okkar beggja væru á öllum bókum. Ég
get nefnt til dæmis að bókina Sumar
í sveit skrifaði maðurinn minn einn.“
Andleg auðlegð nauðsynleg
Jenna og Hreiðar fluttu suður árið
1963. „Við fórum bæði að kenna í
Langholtsskóla, þar var ég í 21 ár. Ég
kunni best við mig hjá fjórtán, fimm-
tán og sextán ára börnum en ég kenndi
á öllum stigum. Mér féll þessi aldur
best því að þessi börn eru að vakna
til þess að verða fullorðin. Ég verð
að nefna að ég var stundum óánægð
með hvað þjóðfélagið lagði á börnin.
Mér fannst svo mikið fara fyrir því að
eignast veraldleg auðævi, börnin biðu
hnekki við það. Ég fann líka hið góða í
Hef alltaf verið með góðu fólki
Mér finnst ég vera ótrúlega hamingjusöm, segir Jenna Jensdóttir, heiðursverðlaunahafi Samfélagsverðlauna Fréttablaðsins. Jenna
vann sem kennari um áratugaskeið og er þjóðkunn fyrir barnabækur sínar. Sigríður Björg Tómasdóttir ræddi við Jennu um upp-
vöxtinn í Dýrafirði, þörfina til að skrifa og áratuga starf við kennslu barna og unglinga á Akureyri og í Reykjavík.
JENNA JENSDÓTTIR „Ég var alltaf að skrifa, ég var alltaf að hugsa og ég var alltaf hamingjusöm,” segir Jenna Jensdóttir. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Öddu-bækurnar eru vinsælustu bækur Jennu og þær hafa margsinni verið endur-
útgefnar síðan þær komu fyrst út árið 1946. Í þeim segir frá Öddu sem er munaðar-
laus en er tekin í fóstur af góðu fólki í fyrstu bókinni. Bækurnar eru sjö talsins og í
þeim fylgjumst við með Öddu eldast og þroskast en á þeirri leið lendir hún í ýmsum
ævintýrum og uppákomum. Árið 2009 hóf Bókafélagið Ugla endurútgáfu bókanna
og eru nú þrjár fyrstu komnar út, Adda, Adda og litli bróðir og Adda lærir að synda.
Bækurnar eru gefnar út í upprunalegri mynd með teikningum Halldórs Péturssonar.
Að sögn Jakobs F. Ásgeirssonar útgefanda hefur bókunum verið vel tekið af nýjum
lesendum. „Þær standa alveg fyrir sínu þessar bækur enda umfjöllunarefnið sígilt,“
segir Jakob.
Sígildar Öddubækur
manneskjunum og hef aldrei hitt for-
eldri sem ekki vildi barninu sínu það
besta, en fólk réði ekki við þjóðfélagið.
Það er ríkt í okkur Íslendingum það
sama og er ríkt í litla bróður þegar
hann sér stóra bróður, ég veit að þú
skilur hvað ég á við,” segir Jenna og
brosir. Andleg verðmæti skipta hana
meiru en veraldleg og þau telur hún
gagnast börnum best. „Að alast upp á
heimili þar sem er andleg auðlegð, ég
held að það sé nauðsynlegast öllu.“
Sjálf á Jenna tvo syni, Stefán og
Ástráð. „Þeir sögðu synir mínir að
þeir vissu ekki hvernig þeir ólust upp.
Maður ávítaði þá ekki en reyndi að
kenna þeim. Það er óskaplega kært á
milli okkar, þeir bjóða mér góða nótt
á hverjum degi og vaka yfir mér. Ekki
bara þeir heldur barnabörnin og barna-
barnabörnin. Ástráður á fimm börn og
Stefán þrjú. Þetta er allt svo nálægt
mér og gott við mig. Þegar við tölum
saman þá tölum við um mannlífið og
þjóðlífið. Mér finnst ég vera ótrúlega
hamingjusöm. Amma mín sagði við
mig; Sofnaðu sátt að kvöld og þegar þú
vaknar hugsaðu þá: Til hvers hlakka ég
í dag? Mér hefur tekist að gera þetta.
Ég hef ekki orðið reið þó að þjáningu
hafi borið að höndum heldur hugsað
að við verðum að gleðjast yfir því sem
hægt er,“ segir Jenna sem segir rétt-
sýni, kærleika og heilindi það mikil-
vægasta í lífinu. „Ég man að ég skrökv-
aði einu sinni að ömmu minni, hún varð
hrygg og sagði að þegar maður hefði
skrökvað einu sinni þá væri hætta á
því að maður gerði það aftur. „Og það
á eftir að valda þér svo miklum vand-
ræðum en ef þú segir sannleikann þá
veldur hann þér ekki vandræðum því
hann rekur sig sjálfur,“ sagði hún við
mig,“ rifjar Jenna upp. Og bætir við að
markmið allra hljóti að verða vandaður
maður. „Ef maður er vandaður maður
á jörðinni þá er það það besta,“ segir
Jenna að lokum.