Faxi - 01.03.1984, Blaðsíða 14

MINNING
Ástríður Þórarinsdóttir
FÆDD 2. ÁGÚST1908
DÁIN 7. DESEMBER 1983
Þann 7. desember sl. lést
amma mín, Astríður Þórarins-
dóttir frá Brautarhóli í Höfnum,
rétt rúmlega 75 ára að aldri en
hún var fædd 2. ágúst 1908.
Mikinn hluta sl. árs lá hún á
sjúkrahúsi og var hún þess sér
meðvituð að við sjúkdóm hennar
yrði ekki ráðið. Amma tók örlög-
um sínum með jafnaðargeði og
vildi láta allt ganga sem eðlilegast
fyrir sig, eftir sem áður. Þegar
hún gat og heilsan leyfði fékk
hún að dvelja heima, en þar virt-
ist henni alltaf h'ða best. Þegar
hún dvaldi heima á Brautarhóli í
síðasta skiptið, heimsótti ég
hana, henni var þá tíðrætt um ætt
sína og forfeður okkar. Vildi hún
endilega koma því til okkar, en
kvað fáa vilja hlusta og hafa
áhuga á shku. Okkur kom saman
um að ég kæmi fljótlega aftur og
myndi þá hafa meðferðis upp-
tökutæki og við ræða saman um
fortíðina og forfeðurna. Eða öllu
heldur myndi hún fræða okkur
um bemsku sína á hinu mikla
heimili í Kotvogi í Höfnum og
rekja ættir okkar eftir því sem
hún gæti. En áður en af þessu gat
orðið fór amma síðustu ferð sína
á sjúkrahúsið.
Foreldrar ömmu hétu Ingi-
gerður Jónsdóttir fædd í Junk-
aragerði 17. júlí 1864 og Þórarinn
Tómasson fæddur 9. mars 1859 á
Hvalsnesi, ættaður úr Mosfells-
sveit, en þau voru bæði heimilis-
menn í Kotvogi. Hún vinnu-
kona, en hann vinnumaður. Ingi-
gerður var dóttir Jóns Ketilsson-
ar ygri (1824 - 1884) og seinni
konu hans Gróu Jónsdóttur
(1829 - 1887). Jón Ketilsson
yngri var sonur elsta Ketils í
Kotvogi og þá bróðir mið Ketils,
sem tók við Kotvogsbænum eftir
lát Önnu Jónsdóttur þriðju konu
föður þeirra. Hún var frá
Höskuldarkoti í Njarðvík.
Kotvogsbærinn var geysilegur
að stærð og án efa einn allra
stærsti bær á íslandi, alls sextán
hús og mörg stór segir í lýsingu
um hann. Þá er þess og sérstak-
lega getið í Litla skinninu, einni
bóka séra Jóns Thorarensen, að í
bænum hafi verið margs konar
úrvalsviður, m.a. úr skipinu
„James Town“, sem rak mann-
laust inn Kirkjuvog árið 1881 og
strandaði við Hestaklett.
Um foreldra ömmu segir Jón
Thorarensen í Litla skinninu:
„Ingigerður var vinnukona og
eldakona í Kotvogi árið um
kring. Það var mikið starf. Hún
var grönn kona vel vaxin og lag-
leg. Allur matur úr hennar hönd-
um var afbragð. Hún var afburða
vinnugarpur við hvað eitt, sem
hún tók höndum til. Hún sam-
einaði fjölhæfa verkþekkingu og
húsbóndahollustu. “
Um Þórarinn Tómasson segir
hann: „Þórarinn var vinnumað-
ur er hugsaði um veiðarfærin.
Hann reið netaslöngumar, bætti
notuð net, eða felldi þau, fléttaði
utan um kúlur endurbætti lóðar-
ása o.fl. Sterkur og góður sjó-
maður var hann og heitfengur
við öll sjávarstörf í frosthörkum.
Hann var afbragðs sláttumaður
og fjölhæfur alla tíð, kvikur og
laginn við öll verk hvort heldur
var á sjó eða landi. Hann var
fjörmaður mikill og sagði sögur
af mestri list og með þeim sann-
færingarkrafti sem ógleymanleg-
ur var þeim, er á hlýddu."
En amma var alin upp hjá
Katli frænda sínum Ketilssyni,
yngsta Katli og Hildi Jónsdóttur
Thorarensen í Kotvogi ásamt
fjórum öðrum bömum. Hin vom
Jón Thorarensen, Lára Thorar-
ensen, Ragna Bjamadóttir og
Fanney Guðlaugsdóttir. Auk
þess átti amma tvo hálfbræður,
þá Jón Asmundsson og Karl
Jónsson, en þeir em báðir látnir.
Eg má til með að minnast á
þátt Jons TTiorarensen uppeldis-
bróður ömmu, hún vitnaði oft í
hann. Og reyndar var ég svo lán-
samur að fá að hlusta á þau rifja
upp bemskuminningu í síðustu
heimsókn minni á spítalanum hjá
ömmu. En við Jón voru þar hjá
henni ásamt öðmm. Sú minning
var tengd Kotvogstúninu. Allt
sem Jón hefur fært í letur um
Suðurnesin og sérstaklega Kot-
voginn og Hafnirnar verður seint
fullþakkað. Saga þessa svæðis
verður til um aldur og ævi og ná-
kvæmlega skráð, niðjum þessa
fólks til fróðleiks og ánægju.
Um fólkið í Kotvogi í tíð
yngsta Ketils segir Jón Thorar-
ensen: „Vinnufólkið í Kotvogi
var úrvalsfólk að vinnuþekk-
ingu, fjölhæfni, dugnaði og trú-
mennsku. Þetta var úrvalsfólk.
Friður og samheldni í öllum
verkum var hin daglega venja.
Þetta var fólk sem skapaði hina
miklu reisn Kotvogsheimilisins.
Það var hollur skóli fyrir ungl-
inga, sem gátu lært þar alla þjóð-
hætti og verkmenningu, reglu,
nýtni og aðhald.
Amma Ásta giftist 2. nóvem-
ber 1929, manni sínum, Vil-
hjálmi Magnússyni en afi er ætt-
aður frá Traðhúsum í Höfnum.
Hann var í mörg ár farsæll for-
maður og sjómaður í húð og hár.
Þau byrjuðu fyrst búskap í Kot-
vogi, mannmörgu heimili. En ár-
ið 1939 brann Kotvogsbærinn og
sluppu margir við illan leik úr
brunanum og nokkrir létust.
Þennan dag var afi á sjó, en
amma heima með fjögur börn,
sluppu þau öll naumlega út.
Þetta atvik tók mjög á ömmu og
gekk nærri heilsu hennar, því
hún fékk slæma reykeitrun og
varð upp frá þessu vanheil í Iung-
um. Eftir þetta bjuggu þau á loft-
inu í Traðhúsum hjá foreldrum
afa um tíma, á meðan þau
byggðu nýtt hús, Sólbakka. En
lánið lék ekki við þau, því þau
misstu húsið eftir skamma bú-
setu og fluttu eftir það að Ós-
landi og bjuggu þar í kjallaranum
þar til ráðist var í aðra byggingu.
Þau héldu sem sagt ótrauð áfram
og byggðu sér nýjan bústað að
Brautarhóli, það varð hamingju-
staður margra. Á Brautarhóli
hafa amma og afi ætíð búið síð-
an. Þau eignuðust fimm börn:
Ketil, Hildi, Jón Bjöm, Garðar
Má og Magnús Marel. Þeir tveir
síðastnefndu voru tvíburar og
lést Magnús á öðru ári, en Garð-
ar árið 1976. Auk þess ólu þau
upp dótturson sinn Vilhjálm
Nikulásson. Afkomendur afa og
ömmu eru í dag 38 talsins.
Amma Ásta erfði ýmsa hæfi-
leika og nam aðra, enda frá
mannmörgu heimili. Hún hafði
margt í fari sínu er gat átt við
lýsingu móður hennar eða föður.
Amma var afburða hagleikskona
hvort heldur var til matargerðar
eða hannyrða, mikil fjörkona og
sagði sögur af mikilli list. Enda
kunni hún til flestra verka hinna
gömlu búskaparhátta sem nú eru
að mestu að gleymast og hverfa.
Ég minnist með þakklæti allra
þeirra ánægjulegu daga er ég
dvaldi hjá þeim ömmu og afa um
lengri eða skemmri tfma. í huga
mínum koma upp ýmis atvik sem
vert væri að segja frá, því sleppi
ég nú. En hluti þeirra atvika sem
best lifa í huga mínum hafa og
munu ganga til barna minna.
Þess vegna er það að í hverri ferð
í Hafnirnar rifjast eitt og annað
upp, þegar spurt er úr mörgum
áttum. Amma á stóran hlut
í þessum minningum sem tengj-
ast lífi þeirra beggja, atvinnu
afa, róðrunum, skrínukostinum,
gljánni, þekkingu á kennileitum
og örnefnum, sögum, sendiferð-
um til Keflavíkur, fólkinu á
staðnum, dýrum og stjórnmál-
um. Eflaust væri hægt að halda
lengur áfram, en hér skal látið
staðar numið.
Amma hvílir nú í Kotvogs-
kirkjugarði og var jarðsungin frá
þeirri kirkju sem forfeður okkar
reistu drottni vorum og Guði til
dýrðar. Við ættingjar þökkum
öllum þeim er styrktu og glöddu
ömmu í veikindum hennar. Sér-
stakar þakkir á þó dóttir hennar
Hildur, sem annaðist hana á
einn og annan hátt síðustu mán-
uðina hvort heldur var heima á
Brautarhóli eða á sjúkrahúsinu.
Við stöndum í ævarandi þakkar-
skuld við Díu fyrir fórnfýsi henn-
ar á þessum erfiðu tímum.
Ég bið algóðan Guð að blessa
og styrkja afa og blessa minningu
góðrar ömmu minnar.
V.K.
74-FAXI