Faxi - 01.03.1984, Blaðsíða 16

Víðir
Matthías Hallmannsson
minnist gamalla félagafrá
sjómannsárum sínum
Eins og aö líkum lætur hefur
maður ekki komist hjá því að
kynnast mörgum og þá um leið
misjöfnum mönnum bæði á sjó og
landi. Sumarið 1933 var ég á báti
sem hét Víðir. Eigendur voru
Finnbogi Halldórsson á Siglufirði
og Guðmundur Kolbeinsson úr
Reykjavík. Við stunduðum sfld-
veiði með herpinót og var Finn-
bogi nótabassi og skipstjóri. Um
vorið, eftir suðurlandsvertíð vor-
um við á þorskveiðum með línu og
öfluðum vel, en eins og fyrri dag-
inn varðekkertúraflanum. Þegarí
land kom þá gat kaupandinn nefnt
það verð sem honum þóknaðist og
á móti því varð ekki staðið. Ekki
bætti það úr skák að kaupandinn
sem var örvasa af elli, og þar að.
auki hálfblindur, tók að sér að
meta fiskinn uppúr bátnum og út-
koman var um 80% í númer 2 og
20% í númer 1. Þetta var rothöggá
úthaldið hjá okkur en við urðum
að hlíta þessum dómi. Við kærð-
um þetta fyrir yfirmatinu en feng-
um enga áheyrn hjá þeim herrum.
Þeir sögðust ekki rengja það sem
þessi maður gerði, jafnvel þó hann
sæi ekki það, sem hann var að
gera. Þessi áratugur, sem hefði
með sanni mátt kallast framsókn-
aráratugur vegna mikilla umsvifa
Framsóknarflokksins, var hörmu-
legur tími fyrir íslensku þjóðina,
en það var ekki framsókn að
kenna. Rætur þess meins lágu
dýpra.
Kreppan, sem átti upptök sín
í Bandaríkjunum, N-Ameríku
haustið 1929, hafði nú lagt undir
sig allan hinn vestræna heim. Al-
heimsauðvaldið lét sig ekki muna
um að brenna komið en á sama
tíma svalt fólkið undir veggjum
korngeymslunnar. Falleg saga,
eða hvað. Eg vildi gjaman sjá
framan í þann sem segir þetta lýgi.
Af þessari kreppu vomm við ís-
Iendingar að súpa seyðið. Allar
okkar útflutningsvömr vom ekki
seljanlegar og ef eitthvað seldist þá
var það fyrir smánarverð, og þó
skipin kæmu hlaðin að landi á
hverjum degi, þá var þaðekki fyrir
Matthías Hallmannsson.
kostnaði, svo alvarlegt var málið.
Nóbelsskáldið okkar hefur skrif-
að: Það er ekki aðeins að Guð hafi
gefið okkur allt sem við þurfum,
heldur gnægðir alls. Hið eina sem
oss vantar á þessari jörð en skyn-
samlegt stjórnarfar, (Alþýðubók-
in 4. útgáfa 1955 bls. 84)
Nú eru liðin 50 ár eða vel það
síðan þessi orð voru skrifuð samt
fínnst mér sem þau gætu verið
skrifuð í dag. Stjórnarfarið í ver-
öldinni, hefur ekki batnað, frekar
hefir það versnað. Ég gat þess í
upphafi þessa þáttar að ég hefði
kynnst mörgum mönnum á þeim
tíma, sem ég stundaði sjóinn, um
12-13 ára bil, og að sjálfsögðu voru
mennirnir misjafnir.
Mig langar til að minnast eins
manns sem ég kynntist á Víði sum-
arið 1933. Þessi maður hét Júlíus
Lúðvíksson Kemp. Hann var
Skagfirðingur, fæddur á Hafragili í
Skefilsstaðahreppi í Skagafjarðar-
sýslu 5. feb. 1913. Ekki man ég
hvers vegna hann réðist um borð í
Víði þetta sumar, en hann var að-
eins 2 vikur þar um borð. Hann var
búinn að vera í millilandaförum
nokkurn tíma á e/s Heklu, en ein-
hvem túr mun hann hafa tekið frí.
Við lentum saman á vakt. Það var
strax auðheyrt og fundið að hann
var þjálfaður sjómaður, nákvæm-
ur að mæta á glasi sem kallað var.
Júlíus er einn af þeim fáu mönnum
sem ég man vel enn, þó liðin séu 50
ár frá okkar kynnum og þau voru
ekki nema 2 vikur. Vatnsenda-
Rósa kvað:
Allt sem prýða má einn mann
mest af lýðum bar hann.
Júlíus var einn af þeim, sem
hændi menn að sér með hlýju við-
móti og óþvingaðri framkomu.
Hann hafði oft orð á því við mig að
ég ætti að koma mér á fraktskip.
Hann hét mér því að útvega mér
skipsrúm á því skipi, sem hann var
á. Hann gat þess einnig að losna
myndi skipsrúm þar, og taldi mjög
líklegt að ég kæmist í það, en það
kom margt til, að ég sinnti ekki
þessu boði, en aðalástæðan fyrir
því, að ég hafnaði þessu var sú, að
einmitt þetta sumar kynntist ég
stúlku vestan af fjörðum, sem
vann við sfldarsöltun á því plani,
sem við lönduðum á þetta sumar.
Pétur Bóasson rak þetta plan
nokkur sumur. Pétur var góður
karl og skemmtilegur. - Nú liðu
árin. - Svo var það, að ég fór á síld
norður sumarið 1937. Þaðvargott
síldarár. Verðið var 8 kr. fyrir mál-
ið, sem er 135 kg. Það þótti upp-
gripaverð og saltsfldin var einnig í
góðu verði. Svo var það eitt sinn
þetta sumar, að við hittum á sfld út
af Kálfshamarsvík og vorum þar
einskipa. Þá var söltuð sfld á
Skagaströnd og var aðstaðan við
löndun allgóð. Þarna söltuðum við
tæpar 2000 tunnur og þótti okkur
það góð búbót. Þarna sá ég mann,
sem mér þótti forvitnilegur. Ég
spurði mann sem vann þama, en
ég hafði kynnst honum í Sand-
gerði, hver þessi maður væri.
Hann sagði að þetta væri Lúðvík
Kemp, vegavinnuverkstjóri með
meiru. Ég vatt mér að honum og
heilsaði og tók hann kveðju minni
glaðlega. Við settumst á sfldar-
tunnur og tókum tal saman, margt
bar á góma og þar kom samtali
okkar, að ég spurði hann hvort
hann ætti son sem Júlíus héti.
Hann játaði því,en spurði um leið
hvers vegna ég spyrði, svo ég sagði
sem var að ég þekkti piltinn.
„Hann er alltaf á sjónum og tók
skipstjórapróf frá sjómannaskól-
anum í fyrra vor,“ sagði Lúðvík.
Mér kom þetta ekki á óvart, því ég
vissi að Júlíus var bæði viljasterkur
og skarpur í hugsun. - En nú liðu
mörg ár. -
Svo er það að ég tók mér ferð á
hendur norður í land. Þá gengu
áætlunarbflar Norðurleiðar ekki
lengra suður en á Akranes, fóru
ekki fyrir Hvalfjörð. Þetta var
sumarið 1948. Þá var bátur þarna í
förum milli Reykjavíkur og Akra-
ness, sem hét Laxfoss. Þegar við
vorum komin opin Hvalfjörð fóru
stýrimenn að innheimta fargjöld-
Grindvíkingar
Annar gjalddagi fast-
eignagjalda var 15. mars s.l.
Þriðji gjalddagi útsvara er
2. apríl.
Greiðið á réttum gjalddögum
til þess að forðast dráttar-
vexti.
INNHEIMTA
GRINDAVÍKURÐÆJAR
76-FAXI