Faxi - 01.03.1984, Blaðsíða 34

anda, nóg til þess, þó lítið sé, að
auka talsvert skaðvæni þessara
drykkja. Um ölið er ávallt sagt að
það sé nærandi, og það er líka satt,
en ekki hefur það meira í sér en
5% af næringarefnum og er þess
vegna afar dýr fæða. Ætli fullorð-
inn maður að lifa eingöngu á öli
mundi dagfæðið kosta hann mikið
ef farið er eftir ölverði hér á landi
og hverjum vænum munnbita af
ölfæðu fylgir sem því svarar staup
af brennivíni; svo mikið áfengi er í
ölinu í samanburði við næringar-
efnin. í öðrum löndum hefur
reynslan sýnt að þá er öldrykkjan
vex eykst brennivínsnautnin að
sama skapi. Olið æsir löngunina í
brennivín og aðra sterka drykki.
Ofnotkun — misnotkun
Margir neyta áfengis. Flestir
drekka tiltölulega sjaldan og svo
lítið að það veldur ekki sannan-
legu tjóni. Engu að síður getur
verið gagnlegt að gera sér grein
fyrir að h'til áfengisneysla getur
líka verið misnotkun.
1. Ofdrykkjumadur er áfengis-
neytandi sem drekkur meira og
oftar en aðstæður leyfa.
2. Drykkjusjúklingur er ofdrykkju-
maður sem orðinn er líkamlega
háður áfengisneyslu þannig að
hann fær fráhvarfseinkenni þeg-
ar áfengismagn minnkar í hlóð-
inu eftir drykkju.
(Fráhvarfseinkenni nefnast þau
einkenni eða ástand, sem fram
kemur þegar töku vímugjafa er
hætt).
Það er misnotkun ef einhver
drekkur áfengi svo mjög að áhrifin
verða sýnileg, að hann verði ölvað-
ur. Það er líka misnotkun ef ein-
hver drekkur áfengi þannig að
töluvert áfengismagn er í líkama
hans í meira en 5 - 6 klst. samfellt,
- jafnvel þótt áhrifin séu aldrei
sýnileg. Sá sem neytir áfengis get-
ur aldrei verið öruggur um að hann
verði ekki háður því. Það verður
oftast vegna ávanamyndunar. Fyrr
eða síðar getur hann misst vald á
„áfengismagninu eða drykkju-
tíðninni eða hvoru tveggja.“
Líklegt er að um 20% allra
þeirra er neyta áfengra drykkja
verði ofdrykkjumenn og þar af
helmingur drykkjusjúklingar.
,,EF TIL VILL ER ÖLL
NEYSLA VÍMUGJAFA MIS-
NOTKUN“.
Það er misnotkun, ef lyf eru not-
uð umfram lækningalega nauðsyn.
Menn eru sammála um, að alkohól
og aðrir vímugjafar eru misnotaðir
ef notkun þeirra skaðar verulega
heilsu neytandans, fjárhag hans,
félagslegar aðstœður eða fjölskyldu
hans og aðra, sem hann umgengst.
Slík misnotkun getur veriö með
tvennu móti: Annað hvort tekur
neytandinn ofstóra skammta íeinu
þannig, að hann veldur sjálfum sér
og öðrum tjóni með framferði sínu
í vímunni eða hann tekur efnið svo
oft eða svo lengi í einu, að hann
skaðar heilsu sína, fjárhag eða
vanrækir skyldur sínar.
Orsakir
Orsaka drykkjusýkinnar, eins
og raunar allrar ásóknar í vímu, er
að leita hjá einstakingnum sjálf-
um, í vímugjafanum og í umhverf-
inu Meginorsök liggur auðvitað
hjá manninum sjálfum, sem sækist
jafnan eftir einhverri sælu. Flestir
vilja fá sæluna fljótt og án fyrir-
hafnar, og þá er ein auðveldasta
leiðin að renna í einhvern vímu-
gjafa og nærtækast er áfengi. Væri
áfengið ekki fýrir hendi, mundi
auðvitað ekki verða nein drykkju-
sýki, en þá væri hætta á, að ein-
hverjir leituðu á náðir annarra
vímugjafa. Flestir geta orðið sér
úti um áfengi, eins og dæmi ljósast
sanna, hvort sem þeir hafa aldur til
eða áfengisútsölur eru í næsta ná-
grenni. Því greiðari sem aðgangur
að áfengi er, því almennari og
meiri verður neyslan. Þurfi veru-
lega að hafa fyrir því að ná í áfengi,
verða alltaf nokkrir, sem ekki telja
sæluna þess virði. Aðrir eru tilbún-
ir að leggja á sig hvað sem er til
þess að komast yfir þennan vímu-
gjafa. Drykkjusýki eða lyfjaffknir
eru í:
EINSTAKLINGNUM - VÍMU-
GJAFANUM - UMHVERFINU
Þar eð misskilnings virðist gæta
hjá ýmsum að áfengiskaupaaldur
og lögræðisaldur hljóti að fara
saman vekur Afengisvamaráð at-
hygli á eftirfarandi: f Noregi verða
menn lögráða 18 ára en fá leyfi til
kaupa á sterkum drykkjum 21 árs.
Ö1 og vín mega þeir kaupa 18 ára. í
Svíþjóð verða menn lögráða 18 ára
en fá leyfi 20 ára. í Bandaríkjunum
fá menn kosningarétt 18 ára. Lög-
aldur til áfengis er mismunandi eft-
ir ríkjum. Af 51 ríki eru 32 með
hærri áfengiskaupaaldur en 18 ár,
þar af 24 með 21 árs aldur. Lög-
aldur til áfengiskaupa er t.d. ári
hærri í Washington en Reykjavík.
Það versta sem maður getur gert
er að hylma yfir alkohólista.
Fíkniefni og eiturlyf
(Hass, marijuna, kannabis).
Hass er unnið úr indversku
hampjurtinni, cannabis sativa,
sem vex raunar víða, bæði villt og
ræktuð. Efnin í hampinu sem
valda vímu nefnast kannabínóíð-
ar. Marijuna er talsvert veikara en
hassið. Hassið er oftast reykt, en
einnig tuggið. Verkun þess á neyt-
andann er aðallega fólgin í breyt-
ingum á skynjun, hann upplifir í
vímunni bæði sjálfan sig og um-
hverfið á allt annan hátt en áður,
gjarnan sterkara og innihaldsrík-
ara en í venjulegu ástandi.
Kannbisneysla hefur breiðst
mjög út á Vesturlöndum síðustu
20 árin. Hennar var fyrst vart hér á
landi, eftir 1970. Enn hefur orðið
nokkur aukning hér á landi síðustu
4-5 árin samkvæmt upplýsingum
ávana- og fíkniefnadómstólsins.
Könnun var gerð meðal unglinga
og bendir það í sömu átt. Neysla
kannabisefna virðist þó vera minni
á íslandi en á öðrum Norðurland-
anna.
Áhrif kannabisneyslu
Kannabismisnotkun hefur skað-
leg áhrif á geðheilsu fólks, dregur
úr kynhormónaframleiðslu, kyn-
geta minnkar og sæðisfrumum
fækkar og nærminni versnar.
Kannabisreykingum fylgja oft
breytingar á persónuleika. Vís-
indamenn hafa fundið að frumum
sem taka þátt í uppbyggingu
líkamans fækkar mjög við langvar-
andi kannabisreykingar. Kanna-
bisreykur er skaðlegri lungnavef
og inniheldur mun meira af
krabbameinsvaldandi efnum en
tóbaksreykur.
Ópium, morfín, heróín og
kókaín.
Talið er að ópíumfíkn sé elsta
böl mannkyns. Ópíum, sem er
þurrkaður safi úr aldini ópíumval-
múans, var þekkt fyrir meira en
5000 árum. Árið 1803 tókst að
vinna hreint morfín úr ópíum og
kom brátt í ljós að verkjastillandi
verkun þess var mun meiri en
ópíums en einnig hætta á ávana og
fíkn. Eitt fyrsta morfínafbrigðið
var framleitt árið 1899 og hlaut það
nafnið heróín. Um skeið var talið
að það væri hættulaust lyf, sem
hægt væri að nota í stað morfíns,
en síðar kom í ljós að það hafði
öfluga verkjastillandi verkun, en
ávana- og fíknihætta af notkun
þess var ennþá meiri en af völdum
morfíns. Kókaín er ólöglegt fíkni-
efni í Bandaríkjunum. Misnotkun
þess hefur farið vaxandi í Evrópu,
en lítið meðal íslenskra unglinga.
Kókaín er oft tekið í nefið í duft-
formi. Langvarandi misnotkun
kókaíns getur valdið geðveikisein-
kennum svo sem ofsóknahug-
myndum.
LSD
LSD eða sýra eins og það er
nefnt í daglegu tali meðal ungl-
inga, er unnið úr sveppum sem
vaxa á rúgi. Þetta er kröftugasta
skynvilluefni sem menn þekkja.
Það hefur verið misnotað í stórum
stfl, vegna þess að áhrifin eru
feiknamikil á meðvitundarsvið og
skynjun. Áhrif eins skammts vara í
6-9 klst. Neysla LSD hefur djúp-
tæk áhrif á sálarlífið. Efnið veldur
mjög miklum heyrnar- og sjónof-
skynjunum. Neytandinn getur
hreyft sig að vild, en hefur oft litla
hugmynd um það sem gerist í um-
hverfinu. Sterkur grunur leikur á
að LSD geti valdið skemmdum á
litningum eða erfðaefni einstakl-
ingsins og valdið fóstursköðum.
Það væri nú hægt að skrifa enda-
lausa ritgerð um ávana- og fíkni-
efni en ég læt þetta duga, þó ég
hefði geta gert miklu meira.
Heimildir:
Áfengisvarnarád 1981. (Áfengi og
áhrif neyslu jtess).
Fíkniefni og eiturlyf. (Mappa um fíknt-
efni og eiturlyf).
Morgunhlaðið. (Sást engin dagsetn-
ing)-
Guðrún Einarsdóttir.
Stofnfundur
Stofnfundur Iðnþróunarfélags
Suðurnesja verður haldinn í
K.K.-húsinu í Keflavík 12. apríl
kl. 20.00.
Allir velkomnir.
Veitingar.
Atvinnumálanend
Suðurnesja.
94-FAXI