Faxi - 01.12.2004, Blaðsíða 45

helst karlmenn. Á þessum tíma voru svokall-
aðir húsmæðraskólar vinsælir hjá ungum
stúlkum og sumar höfðu háleitar hugmyndir
um að læra hjúkrun, verða flugfreyjur eða
einkaritarar. Foreldrarnir höfðu yfirleitt
ákveðnar skoðanir á því hvað væri hagnýtt
nám og hvað ekki og fjölskyldulíf hafði verið
með hefðbundnum hætti um aldir þar sem hin
útvaldi kom í hlaðið á livítum hesti eða sein-
na á flottum kagga.
Breyttir timar
Þetta var fyrir tíma FS og þegar leið á sein-
ni hluta aldarinnar færðist það í aukana að
unglingar af Suðurnesjum stunduðu nám í
framhaldsskólunum í Reykjavík og HÍ. Sumir
leigðu herbergi í borginni og voru mjög sjálf-
stæðir en aðrir voru svo heppnir að búa hjá
ættingjum eða vinum og greiddu litla eða
enga leigu. Yfirleitt var séð fyrir því að unga
fólkið væri í fæði því ekki var hægt að treysta
á skyndibitastaði, sem voru teljandi á fingrum
annarar handar. Einhverjir höfðu aðgang að
síma. Sumir höfðu komist í uppgrip, komist á
sjóinn eöa áttu frænda í siglingum og höfðu
eignast grammófón sem var mikill lúxus þegar
Elvis og Bítlarnir komu fram á sjónarsviðið og
hljómplötur voru gersemar. Sjaldgjæft var að
ungt fólk ætti bfl og ekki þótti hallærislegt að
taka rútu eða strætó nú eða jafnvel fara sinna
ferða gangandi. Bflastæðavandi og umferðar-
hnútar voru ekki komnir til sögunnar.
Nú er öldin önnur og lögræðisaldurinn hef-
ur hækkað í 18 ár og flestir unglingar búa
inná foreldrum sínum fram eftir öllu. Mögu-
leikar unglinga á að vinna með skóla fara
þverrandi og foreldrar hafa börn sín á fram-
færi fram yfir tvítugt eða lengur. Unga fólkið
er að flytja að heiman og aftur heim nokkrum
sinnum þar til flestir komast að þeirri niður-
stöðu að best sé að sjá um sig sjálfur og stan-
da á eigin fótum þó ekki væri nema til að
losna við röflið í gamla settinu.
Sjaldan launar kálfur ofeldið
- er Hotel mamma orðið að Hótel ali og amma?
Foreldrar eru á kafi í börnum sínum og
barnabörnum og bilið frá því að börnin fara
loksins að heiman og þangað til hugsa þarf
um aldraða foreldra er farið að skarast æ
meira.
Miðaldra húsmæður eru að kikna undan
álagi af útivinnu og ummönnun stórfjölskyld-
unnar. Sumar þeirra velta fyrir sér hvenær
þessi bestu ár ævinnar komi eiginlega eða
hvernær þær eiginlega séu á þessum besta
aldri.
Mér brá því við, hafandi þetta í gagnabanka
mínum, þegar ég heyrði fyrirlesara halda því
fram um daginn að ungt fólk færi að heiman
um fermingu nú til dags. Hvað átti maðurinn
við? Býr hann ekki í sama landi og ég? í fyrstu
fannst mér þetta algjör fjarstæða en við nán-
ari athugun og þegar maðurinn færði rök fyrir
máli sínu fannst mér ég hafa orðið vitni að
mikilli uppgötvun. Getur það verið að unga
fólkið skelli á eftir sér strax eftir fermingu og
gefi skít í foreldrana sem eftir standa við her-
bergisdyrnar tipplandi á tánum. Manninum
tókst að opna augu mín fyrir þeirri hræðilegu
staðreynd að hér gæti verið í uppsiglingu
mjög einkennilegt eða kannski varasamt lífs-
munstur hjá ungu fólki sem þeim er att út í af
ábyrgðarlausum foreldrum og ég spurði sjálfa
mig hvort við værum að ala upp ábyrgðar-
lausa æsku sem við höfum fært allt upp í
hendurnar og þau sem eiga að erfa landið og
þurfa væntanlega að sjá um okkur í ellinni.
Þurfa ungllngar að hafa litið fyrlr hlutunum?
Fjölskyldulíf virðist eiga mjög erfitt upp-
dráttar og sumir segja að kynslóðabilið hafi
aldrei verið breiðara. Er það staðreynd að
fiestir unglingar búi í „sér herbergi" eða
nánast í studioíbúð inn á heimili foreldra
sinna, á þeirra framfæri, en séu ekki í neinu
sambandi við þá og hafi litlar skyldur á heim-
ilinu? í herberginu eða íveru sinni hefur ung-
lingurinn allt sem hann þarf, stórt rúm, sjón-
varp, gemsa, tölvu og yfirleitt aðgang að inter-
neti. Áreiðanlega hefur hann frjálsan aðgang
að eldhúsi og baðherbergi fjölskyldunnar ef
hann hefur ekki „sér aðstöðu“ fyrir sig. Lík-
legt er að hann sé kallaður í matinn af og til
ef hann er ekki búin aö panta sér pizzu eða
annan skyndibita þegar fiskurinn er færður
upp á diskinn fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og
þá yngri börnin. Þegar líða tekur á unglingsár-
in býður unglingurinn jafnvel öðrum ungling-
um gistingu eftir því sem hann kærir sig um
án þess að spyrja um leyfi eða sefur hjá öör-
um stundum hinu kyninu án þess að láta vita
af sér. Hvert stefnum við með þessu siðferði?
Svo er það nú það nýjasta og það eru busa-
böllin og partýin sem virðast vera nýjustu teg-
undirnar af manndómsvígslum. Það nýjasta er
að foreldrar eru farnir að leiga aðstöðu fyrir
börnin út í bæ til að halda partý t.d. sumarbú-
staði og á eftir leigja foreldrarnir hreingern-
ingalið til að þrífa upp eftir partýstandið. Nei
heyr og endemi. Ég sem hélt að foreldrar
væru yfirleitt í miklum barningi við börnin
sín um að það yrði nú eitthvað úr þeim.
Grandaleysi foreldra sem aldir
voru upp við allt annað siðferði
Er það tilfeflið að herbergi unglingsins hafi
undanfarin ár verið að breytast í rammgert
virki og foreldrar standi varnarlausir fyrir
utan herbergið til þjónustu reiðubúnir af því
þeir eru svo þakklátir fyrir að barnið er þó
heima og það er inni í herbergi við tölvuna
eða út af fyrir sig með vinum sínum en ekki
úti að dandalast eða í slæmum félagsskap.
1 þessum sérheimi unglingsins þar sem hon-
um eru færð hrein rúmföt og aörar nauðsynj-
ar,
þegar foreldrarnir (oftast móðirin að aflokn-
um löngum vinnudegi) geta komið því við,
þurfa allir að vera sítengdir og foreldrar færa
börnunum aðgang að internetinu á silfurfati
svo innilega fegnir og stoltir yfir því hvað
barnið er klárt á tölvu. Foreldrar (þrælarnir)
ojnia seðlaveskið, lána bílinn eða keyra börnin
til og frá íþróttaæfingu eða öðrum tómstund-
um og sjá til þess að unglingurinn hafi allt til
alls í virkinu sínu eða inn í „fölsku'1 öryggi
virkisins. Þar sem Popptíví vakir yfir börnun-
um. Aftur og aftur heyrir maður hryllingssög-
ur af hugrökkum foreldrum sem einn daginn
safna kjarki og ráðast inn í virkiö og komast
aö því að þar hefur ekki farið fram heimanám
FAXI 45