Frjáls verslun - 01.04.2004, Blaðsíða 34

Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar
Háskóla íslands. „Það hefur orðið gríðarleg breyting frá ár-
inu 1995 og það er fyrst og fremst hlutabréfamarkaðurinn
sem hefur gert það að verkum að fólk hefur efnast."
Inýjum lögum um erfðafjárskatt eru nokkrar
nýjungar og er aðalbreytingin sú að horíið er frá
flokkun erfmgja í þijá flokka eins og áður var.
„Eftir nýju lögunum er hins vegar lagður á einn skatt-
ur, 5%, hvernig sem skyldleika er háttað og einnig
þótt um óskylda sé að ræða. Önnur breyting sem
mun hafa áhrif á greiðslu erfðaijárskatts er sú að nú
verður greitt af markaðsverði hlutabréfa en áður var
greitt af nafnverði þeirra. Þá má benda á nýtt ákvæði
sem er mjög í sanngirnisátt einkum varðandi þá sem
búa úti á landsbyggðinni að í stað þess að greiða
erfðaíjárskatt af fasteignamati húsnæðis verður
erfingjum nú heimilt að óska eftir mati á húsnæðið og
greiða skattinn síðan samkvæmt því,“ segir Svala
Thorlacius, hrl.
unni færðu fyrirtækin sig um set og fluttu starfsemi sína til
landa þar sem skattarnir voru lægri. Það komst á einhvers
konar skattasamkeppni og ríkin fóru að bjóða niður skattana
hvert fyrir öðru. Við slíkar aðstæður getur skattur ekki færst
yfir á annað en vinnuaflið. Með einkavæðingu og minna ríkis-
bákni myndaðist svigrúm til að draga úr öðrum sköttum.
Sumir skattar þóttu ósanngjarnir, þar á meðal er erfðaflár-
skattur. Almennt er hægt að fallast á það upp að vissum
mörkum að hann sé ósanngjarn," segir hann.
Meiri fjármunir íslendingar hafa lengstum verið fátækt fólk.
Þetta virðist vera að brejhast og það hratt. í gamla daga fólst
arfurinn einkum í fasteign og hugsanlega einhverjum
krónum á bankabók. I dag getur arfurinn falist í verðbréfum
og fyrirtækjum fyrir utan fasteignir, sumarbústaði og bíla. „í
dag eru til eldri kynslóðir sem hafa safnað eignum. Fjár-
magnstekjur hafa opnað ný tækifæri fyrir þokkalega efnað
fólk að efnast enn meira í ellinni. Eg held að það sé alveg ljóst
að nú eru meiri ijármunir að skipta um hendur á íslandi í
gegnum erfðir en áður. Ég hef þá tilfinningu að þeim hafi
ijölgað mjög mikið sem eru vel efnaðir. Þar koma til þessir
frjálsu ijármagnsflutningar og þróun ijármálaumhverfisins.
Það hefur orðið gríðarleg breyting frá árinu 1995 og það er
fyrst og fremst hlutabréfamarkaðurinn sem hefur gert það að
verkum að fólk hefur efnast,“ segir hann. Bll
Mikíl réttarbót Eins og hefur komið fram hér að framan
má almennt segja að fólk telji erfðaijárskattinn ósanngjarnan
enda byggist lækkunin í 5% m.a. á þeirri hættu sem talin er
vera fyrir hendi að fólk geri ýmsar ráðstafanir fyrir andlát til
að komast hjá greiðslu skattsins ef hann er hár. „Sú skoðun
kemur oft fram í viðtölum við fólk að hér sé um að ræða
eignir sem búið sé að skattleggja frá upphafi með alls kyns
álögum og opinberum gjöldum og fólk vill gjarnan komast
hjá því að greiða þennan skatt. Oft er þá spurt hvort ekki sé
hægt í lifanda lífi t.d. að „skrifa íbúðina yfir á dóttur/son“ til
að komast hjá þessari álagningu. Þvi er auðvitað til að svara
að „ríkið passar sitt“. Ef eignir eru fluttar milli manna án þess
að gerð sé grein fyrir því með lögformlegum hætti um hvers
konar eignayfirfærslu sé að ræða þá sé vitanlega hætta á því
að viðkomandi „erfingi“ lendi í tekjuskatti og þá er nú erfða-
ljárskatturinn skárri!“
Lækkun skattprósentunnar er mikil réttarbót enda segist
Svala vita mörg dæmi þess að fólk hafi orðið að taka lán til
þess að greiða álagðan erfðaljárskatt. „Einkum hefur þetta átt
við þegar fólk fær fasteign í arf en ekki lausafé. Ég veit dæmi
þess að erfingjar lentu í erfiðum málum vegna stórs atvinnu-
húsnæðis sem þeir hlutu í arf en þetta húsnæði var nánast
óseljanlegt. Erfingjar þurftu að taka lán til að greiða erfðaijár-
skattinn sem lagður var á samkvæmt fasteignamati en gátu
34