Bankablaðið - 01.12.1986, Side 19

ÓlafurÖm Ingólfsson:
BREYTT VIÐHORF
í BANKAMÁLUM
Frá því í febrúar 1984 hafa innláns-
stofnanir smám saman verið að fá
aukið frelsi í vaxtamálum. Með lögum
um viðskiptabanka og sparisjóði sem
gildi tóku í byrjun þessa árs og nú
síðast með gildistöku nýrra laga um
Seðlabanka þann 1. nóvember sl.
ákveða innlánsstofnanir sjálfar alla
inn- og útlánsvexti (nema vanskila-
vexti) svo og þjónustugjöld.
Að vísu áskilur Seðlabankinn sér
íhlutunarrétt í vaxtaákvarðanir inn-
lánsstofnana „ til að tryggja að raun-
vextir útlána innlánsstofnana verði
eigi hærri en þeir eru að jafnaði í
helstu viðskiptalöndum íslands svo og
til að draga úr óhæfilegum vaxtamun
milli inn- og útlána”. Þar sem raun-
vextir eru mjög mismunandi milli
landa svo og innan hvers lands er
vandséð hvernig þessu ákvæði verður
framfylgt. Einnig er Seðlabanka ætlað
það erfiða verkefni að meta hvað sé
hæfilegur vaxtamunur. Áhrif Seðla-
bankans á vaxtaþróun koma því fyrst
og fremst til með að verða í gegnum
þau vaxtakjör sem bankarnir njóta í
Seðlabanka og með útgáfu eða inn-
lausn skammtíma skuldarviðurkenn-
inga á frjálsum markaði eða á Verð-
bréfaþingi, sem stofnað var á sl. ári af
Seðlabanka, Landsbanka, Iðnaðar-
banka, Fjárfestingarfélaginu og Kaup-
þingi. Millibankamarkaður þ.e.
skammtíma fjármögnun bankanna
innbyrðis á vafalaust eftir að hafa
vaxandi áhrif á vaxtaþróun þegar fram
líða stundir.
En ný löggjöf um bankana felur í sér
fleira en frelsi í vaxtaákvörðunum. Þar
eru gerðar kröfur um að eigið fé banka
sem hlutfall af niðurstöðutölum efna-
hags sé ekki lægra en 5%. Þá er einnig í
lögunum ákvæði sem segir að fast-
eignir og búnaður sem bankar nota til
starfsemi sinnar mælt sem hlutfall af
eigin fé megi ekki vera yfir 65%.
Samkvæmt lögunum þarf ekki lengur
leyfi til stofnunar útibús. Þær kröfur
sem lögin gera um eiginfjárhlutfall og
fastafjárhlutfall setja þó bönkunum
takmarkanir í stofnun útibúa og gerir
meiri kröfur en arðsemi fjárfestinga í
framtíðinni.
Af öðrum ákvæðum þessara laga
sem þegar hafa haft áhrif á starfsemi
innlánsstofnana, og munu hafa meiri
áhrif þegar frá líður, er heimild inn-
lánsstofnana til að eiga í öðrum fyrir-
tækjum sem reka skylda starfsemi. í
þessu greinarkorni er þó eingöngu
fjallað um hefðbundna starfsemi
banka. Meiri stöðugleiki í verðlags-
málum og jákvæð ávöxtun fjármagns
síðastliðin misseri hefur jafnframt
haft veruleg áhrif á þróun f jármagns-
markaðar í heild með verðbréfasjóð-
um, fjármögnunarleigu o.fl. sem væri
efni í aðra grein, og sem bankarnir eru
nú þegar þátttakendur í. Einnig hafa
nokkrir bankanna í æ ríkara mæli farið
út í verðbréfaviðskipti sérstaklega
skuldabréfaútboð fyrir fyrirtæki og
viðskipti á Verðbréfaþingi. Með til-
komu Verðbréfaþings á að vera auð-
veldara en áður að losa um fé sem
bundið er í spariskírteinum ríkissjóðs
og öðrum verðbréfum sem skráð eru á
þinginu.
Aukið frelsi á fjármagnsmarkaði
hefur haft í för með sér vaxandi sam-
keppni milli banka og annarra aðila á
fjármagnsmarkaði. Þetta nýja starfs-
umhverfi og aukin samkeppni fela í sér
aukið aðhald fyrir innlánsstofnanir.
Stjórnun þeirra þarf að vera í stöðugri
endurskoðun í þeim tilgangi að auka
hagkvæmni í rekstri, að þróa nýjar
tegundir þjónustu og sjá til þess að
starfsfólk sé í stakk búið til að takast á
við sífellt margbreytilegri verkefni. í
þessu aukna frelsi geta falist miklir
möguleikar fyrir bankamenn í náinni
framtíð. En það verður einnig að gera
auknar kröfur um virkari þátttöku
þeirra sjálfra í að móta starfsumhverfi
sitt.