Útvarpstíðindi - 10.12.1945, Blaðsíða 27

ÚTVARPSTIÐINDI
363
Förumenn
Cftb oriju cjöáruódóltur
í NJÁLU er geíiö um förukoniir. Föru-
fóllc hefur því veriö viö liöi hér ú landi
síöan á söguöld. I Grágás og fornum
dómum, eru þó þungar seklir lugöar viö
flakki. En eftir Bessastaöasamþykkt,
1555 skipar Kristján konungur III. svo
fyrir að ekki skuli sjúkrahús stofnuö
handa sjúkum hér á landi, heldur skuli
snauöir menn vera á vergangi.
Þaö sjá allir lwerjar afleiðingarnar
hafa orðið• Snauðum mönnum var sá
eiiui kostur að fara á vergang. Þeir áttu
sér elckert hæli, engan sama stað. Þeir
voru neyddir til að lifa eins og fuglar
himinsins og dýr merkurinnar. En þeir
voru frjálsir, frjálsir að því að flakka
um landið. Þeir stóðu utan við það
mannfélag sem mcð slíkri samþykkl
varpaði þeim fyrir borð. Engum voru
þeir luíðir. Allt sitt gengi áttu þeir undir
guði og miskunn góðra manna. í harð-
indum og hungursneyð f jölgaði þeim, sem
fóru á vergang. Ekki munn allir þeir,
sem flosnuðu upp á harðindaárunum
hafa Icosið að verða flakkarar. Það hefur
áreiðanlega orðið mörgnm siðasta og
einasta úrræðið til lífsbjargar.
Ef skrifa ætti ýtartega um förumenn-
ina yrði að flokka þá niður. Þeir eru
svo ólíkir- í flokki förumanna hafa verið
menn sem gæddir hafa verið miklum
gáfum, svo sem málarar, vísindamenn,
alþýðuskáld, gullsmiðir, tréskurðarmeist-
arar, fræðagrúskarar, og þannig mætti
lengi telja.
Það mætti skrifa langt mál um föru-
mcnn, þennan sérkennilega og að ýmsu
leyti merka flokk manna. En hér er
ekki rúm lil þess.
Hér á myndinni sést förukona. Hún
er með staf í hönd og ber poka á bak-
inu. Einhver góðhjörtuð kona liefur
dubbað hana upp í nútíðarbúning. Hún
er i tjósri ,,plusskápu“ og með rósótta
svunlu. Á höfðinu ber hún plusshettu.
Sokkarnir eru íslenzkir bandsokkar,
jwí miður er hún ekki með hvítbryddaða
sauðskinnsskó á fótum. Fram úr móðu
aldanna gægjast aðrar myndir allra þeirra
sem gcngið liafa fótsárir eftir einum bita
brauðs.
Hún á golt, konan á myndinni að
Hfa á tultugiislu öldinni, öld mannrétt-
indanna. Andlit hennar er rúnum rist■
En svipurinn er einkar viðfeldinn. Hún
er áreiðanlega ekki úr flokki þeirra föru-
manna sem telja má viðsjárverða. I
rúnirnar cr lifssaga hennar skráð. Það
er ekki saga hungurs né þeirra harðinda
sem varð mörgum fyrirrennara hennar
að fjörtjóni. Yfir höfði hennar vofir
engin konungleg skipun, um að snauðir
menn eigi að vera á vergangi. Miskun
°ú jafnrétti ná nú svo langt að fyrir öll-
um sjúkum og snauðum, cr séð.
En, samt flakkar luín.
Ég hefi orðið þess vör, að sumir halda,
að förumenn séu alveg að lwcrfa úr sög-
unni. Sjálf hefi ég kynnst mörgum föru-
mönnum um ævina, en þó flestum síðan
ég flutti til Reykjavikur — mönnum með
förumannseðlið —- mönntim, sem ekki
una lifinu og fcsta hvergi rætur. Líf
þcssara manna verður leit að lífinu
sjálfn. fíanga, sem ekki linnir fyrr enn
á grafarbarmi■
Fyrst förufólk er til, nú á tutiugustu
öldinni, sýnir það sig að öllum liefir
ekki verið nauðug gangan. Gamla konan
á myndinni, er eiginlega tákn sinnar
stéttar. Hún unir ekki til langframa á
eiiiúm og sama stað. Hún spyr sjálfa sig
að því, lwað sé á bak við fjöllin, eða
handan við höfin. Útþráin eilífa ólgar
í brjósti hennar. Líf hennar verður
ganga og þrotlaus leit að því, sem hún
heldur að sé til, en finnur aldrei.
Þetta er nútíma íslenzk föru-
kona. — Myndina tók Páll Jóns-
son síðastliðið sumar.
Elinborg Lárusdóttir.