Morgunblaðið - 30.12.2008, Blaðsíða 34

34 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 2008
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
ÓHÆTT er að fullyrða að óratorían
Messías eftir Georg Friedrich
Händel sé eitt frægasta og vinsæl-
asta verk allra tíma. 250 ára ártíð
tónskáldsins verður fagnað um allan
heim á næsta ári, og á Íslandi verð-
ur það gert á hátíðartónleikum í
Hallgrímskirkju á nýársdag kl. 17,
þegar Schola cantorum og Al-
þjóðlega barokksveitin í Haag í Hol-
landi flytja Messías. Einsöngvarar
verða Marta Guðrún Halldórsdóttir
sópran, Andrew Radley kontra-
tenór, Gissur Páll Gissurarson tenór
og Alex Ashworth bassi og stjórn-
andi Hörður Áskelsson. Tónleikarn-
ir eru framlag listvinafélags kirkj-
unnar til að heiðra Händel á árinu,
en þetta er í fyrsta sinn sem Messí-
as er fluttur með upprunalegum
hljóðfærum á Íslandi.
Gaman að spila á Íslandi
Finnski fiðluleikarinn Tuomo
Suni er konsertmeistari Alþjóðlegu
barokksveitarinnar, og hefur komið
með sveitinni nokkrum sinnum til
Íslands og tekið ástfóstri við landið
– og músíklífið hér. „Ég hef komið
tvisvar til að spila á Kirkjulistahátíð
í Hallgrímskirkju og líka á tónleika
með verkum eftir André Campra á
allraheilagramessu 2006. Það er allt-
af sérstakt ánægjuefni fyrir mig að
spila á Íslandi, og ég er búinn að
hlakka lengi til þessara tónleika.
Við verðum um sextán í hljóm-
sveitinni í Messíasi, en annars ræðst
stærð hljómsveitarinnar af verkefn-
unum hverju sinni, og flest erum við
þrjátíu. Við í hljómsveitinni erum öll
menntuð í leik á barokkhljóðfæri í
Tónlistarháskólanum í Haag, sem er
einn besti skóli þeirrar tegundar í
Evrópu og þekktur um allan heim
fyrir kennslu á barokkhljóðfæri og
túlkun barokktónlistar.“
Til í eiginhandriti Händels
Á seinni hluta síðustu aldar varð
mikil vakning í rannsóknum á tón-
list og hljóðfærum fyrri tíma, ekki
síst barokktímans. Þá var farið að
spila þá tónlist á nákvæmar eft-
irgerðir slíkra hljóðfæra og túlka
tónlistina á þann máta sem gert var
í byrjun. Það varð talsverð reki-
stefna í alþjóðlega tónlistar-
samfélaginu um ágæti þess að
hverfa til upprunans í tónlistinni, en
í dag er þessu túlkunaraðferð ekki
bara viðurkennd, heldur nánast orð-
in að normi. En hvernig var þetta á
tímum Händels? Hvað vitum við um
það hvernig Messías var fluttur á
þeim tíma?
„Við vitum heilmikið, því það hafa
varðveist ýmsar heimildir um það
hvar var spilað, hverjir spiluðu og
þá um leið hve margir spiluðu. Þá
hefur líka varðveist handrit Händels
sjálfs að verkinu þar sem hann gef-
ur sjálfur upp á augljósan hátt hvað
þarf til í flutning verksins. Í huga
Händels gat flutningur verksins
verið mismannmargur, allt eftir
kringumstæðunum. Stundum var
hljómsveitin fámenn, eins og við
verðum í Hallgrímskirkju á nýárs-
dag, en heimildirnar segja okkur
líka að í sérstökum tilfellum var
hljómsveitin mun stærri, og bara
fiðlurnar sextán að tölu.“
Óratorían Messías varð strax vin-
sæl eftir frumflutninginn árið 1742,
og var að sögn Tuomos flutt árlega
næstu tíu árin. „Händel naut þess
því í lifanda lífi að verkið náði mikl-
um vinsældum.“
Útsett fyrir stórar hljómsveitir
Það var ekki fyrr en eftir dauða
Händels og undir lok 18. aldar að
vinsælt varð að flytja Messías með
gríðarstórum hljómsveitum og jafn-
vel þúsund manna kórum, að sögn
Tuomos. Til eru myndir af slíkum
flutningi óratoríunnar. „Það féll vel
að hugmyndinni um hina stóru, róm-
antísku sinfóníuhljómsveit. Það voru
líka ýmsir sem útsettu verkið í þeim
tilgangi að það þjónaði betur stórum
hljómsveitum. En síðustu fimmtíu
árin hefur stefnan verið öll í áttina
að því að flytja verkið á eins upp-
runalegan máta og kostur er og
framfylgja þannig hugmynd tón-
skáldsins um verkið.“
Messías er gríðarlega vinsælt
verk og allir þekkja Halelújakórinn,
einn frægasta kór tónbók-
menntanna, ef ekki bara þann allra
frægasta. Skyldi það ekki stundum
hvarfla að Tuomo og fólki hans að
erfitt sé að nálgast og spila svo
frægt og vinsælt verk og skapa eitt-
hvað nýtt í túlkun þess hverju sinni?
„Jú, ég þekki fólk sem hefur feng-
ið leiða á verkinu, einmitt fyrir það
hvað það er vinsælt, en mér finnst
það alltaf jafnáhugavert, vegna þess
að það er alltaf hægt að finna eitt-
hvað nýtt í því – og auðvelt að gera
það nýtt í hvert sinn.“
Tuomo Suni segir kórana í Hall-
grímskirkju mjög góða og alltaf til-
hlökkunarefni að spila með þeim.
„Þeir eru á heimsmælikvarða og
standast fullkomlega samanburð við
það besta sem við heyrum á alþjóð-
legum vettvangi og ég er viss um að
tónleikarnir á nýársdag eiga eftir að
verða hátíðlegir og góðir.“
Tónleikarnir verða endurteknir
laugardaginn 3. janúar kl. 17.
Allt í átt að upprunanum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Schola cantorum „...á heimsmælikvarða og stenst fullkomlega samanburð við það besta sem við heyrum á alþjóðlegum vettvangi,“ segir Tuomo Sani.
Konsertmeistarinn Tuomo Suni
Tuomo Suni konsertmeistari Alþjóðlegu barokksveitarinnar í Haag hlakkar
til að flytja Messías á Íslandi með einsöngvurum og Schola Cantorum
Í HNOTSKURN
» Messías er þekktasta verkþýska tónskáldsins Georgs
Friedrichs Händels og meðal
vinsælustu verka vestrænnar
tónlistar.
» Händel samdi verkið áEnglandi árið 1741, en þar
dvaldi hann drjúgan hluta
starfsævinnar.
» Verkið var frumflutt í Du-blin á föstu, 13. apríl 1742.
» Messías fjallar um þætti íævi Krists, frá fæðingu til
dauða.
» Händel var bæði stór-skuldugur og þunglyndur
þegar hann samdi verkið, en
lauk því engu að síður á 24
dögum.
SALURINN í Kópavogi fagn-
ar tíu ára afmæli sínu föstu-
daginn 2. janúar. Af því tilefni
verður efnt þar til hátíðar, sem
útvarpað verður á Rás 1 og
hefst kl. 16.13.
Á þeim 10 árum sem liðin
eru frá vígslu Salarins hafa
meira en þúsund tónleikar ver-
ið haldnir þar, fjölmargar
hljóðritanir verið gerðar, fjöl-
margir fundir verið haldnir auk námskeiða og ráð-
stefna og gestafjöldinn er hundruð þúsunda, að
því er segir í frétt frá Salnum.
Á afmælisárinu verða ýmsar uppákomur og
skemmtanir sem auglýstar verða síðar.
Tónlist
Salurinn fagnar
tíu ára afmæli
Salurinn
ÞRJÚ söfn verða opin í
Reykjavík á nýársdag, Land-
námssýningin í Aðalstræti,
Þjóðmenningarhúsið við
Hverfisgötu og Listasafn
Reykjavíkur – Hafnarhús við
Tryggvagötu. Menning-
arþyrstir gestir borgarinnar
geta þannig valið milli sögu-
legrar arfleifðar og samtíma-
listar. Þeir sem vilja sannreyna
þjóðsöguna um að dýrin fái mál
á nýársnótt geta lagt leið sína í Fjölskyldu- og
húsdýragarðinn sem verður opinn á nýársdag, en
þjóðsögur um drauga gætu lifnað við í Drauga-
göngu á nýársdag. Nánar á: visitreykjavik.is.
Menning
Þrjú söfn opin
á nýársdag
Þjóðmenningar-
húsið
CAPUT hefur nýtt ár með því
að bjóða börnum og öðrum
góðborgurum á tónleika í Iðnó,
sunnudaginn 4. janúar klukkan
15.30. Þar verða frumflutt tvö
verk, Grannmetislög eftir
Hauk Tómasson við ljóð Þór-
arins Eldjárns og Fía frænka
eftir Herdísi Önnu Jónsdóttur
og Steef van Oosterhout.
Flytjendur í verki Hauks
eru Guðrún Jóhanna Ólafs-
dóttir, Kolbeinn Bjarnason, Eiríkur Örn Pálsson,
Snorri S. Birgisson, Zbigniew Dubik og Sigurður
Halldórsson, en Guðni Franzson stjórnar hópn-
um. Herdís og Steef flytja sjálf sitt verk.
Tónlist
Caput frumflytur
verk fyrir börn
Steef og
Herdís Anna
NÚ þarf ekki lengur að kaupa dýr-
an farmiða til Þýskalands til að
komast á tónleika hjá hinni rómuðu
Fílharmóníusveit Berlínar. Þessi
sögufræga
hljómsveit hefur
hafið beinar staf-
rænar útsend-
ingar frá tón-
leikum sínum, og
því getur fólk
hvar sem er í
heiminum keypt
miða á tón-
leikana til að
hlusta á þá gegn-
um nettengingu í tölvunni heima
hjá sér.
Hljómsveitin býður tvo kosti:
annars vegar að fylgjast með tón-
leikunum beint, og hins vegar að
sækja þá í tónleikasafn hljómsveit-
arinnar á netinu.
Fyrir tæpar 1800 krónur, eða 9,9
evrur er hægt að kaupa staka tón-
leika sem hægt er að horfa á beint
eða í tvo sólarhringa eftir tónleika-
tíma, en það kostar 149 evrur, eða
um 26.800 krónur að kaupa áskrift
að öllu starfsárinu. Þar sem hálft
starfsárið er þegar liðið, þegar út-
sendingarnar hefjast í janúar, kost-
ar tímabilið til vors 89 evrur eða 16
þúsund.
Gæði í mynd og hljóði
Fjarstýrðum stafrænum há-
skerpumyndavélum hefur verið
komið fyrir í Fílharmóníusalnum,
sem eiga að tryggja að myndgæðin
standist þau hljómgæði sem lofað
er.
Sir Simon Rattle, aðalstjórnandi
hljómsveitarinnar, telur að staf-
rænu tónleikarnir eigi eftir að afla
hljómsveitinni enn fleiri aðdáenda
um allan heim. „Þegar okkur hug-
kvæmdist að bjóða til stafræns tón-
leikasalar var ég strax viss um að
þetta væri framtíðin. Ég held að
þetta verði heillaskref bæði fyrir
hljómsveitina og almenning. Það er
ekki síst stórkostlegt að geta boðið
mun fleiri gestum í Fílharmóníuna
en áður hefur verið hægt,“ sagði
Sir Simon þegar nýjungin var
kynnt.
Fyrstu tónleikarnir sem hægt
verður að hlusta á og fylgjast með
á þennan hátt verða þriðjudaginn
6. janúar og á efnisskránni verða
Slavneskir dansar eftir Brahms.
Gert er ráð fyrir að um 30 tón-
leikar verði boðnir til stafrænnar
hlustunar á hverju starfsári hljóm-
sveitarinnar.
Flottur Fílharmóníusalurinn.
Stafrænn
tónleika-
salur
Berlínarfílharm-
ónían heima í stofu
Sir Simon Rattle
www.berliner-philharmoniker.de
Galdurinn er svo að
flækja hlutina með
flottum söngmelódíum …36
»