Morgunblaðið - 19.03.2009, Síða 20

20 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MARS 2009
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
VIÐBRÖGÐ við fjármálakreppunni og þeirri
sjúklegu græðgi og ábyrgðarleysi, sem henni
olli, eru víða að líta dagsins ljós. Í Bretlandi
hafa verið kynntar tillögur um uppstokkun í
banka- og eftirlitskerfinu og í Ástralíu verða
starfslokasamningar, sem eru umfram árslaun,
bannaðir.
Turner lávarður, yfirmaður FSA, breska fjár-
málaeftirlitsins, hefur kynnt drög að nýjum
reglum en þær eiga að koma í veg fyrir að
bankar geti tekið of mikla áhættu. Þær munu
t.d. takmarka útlán banka á uppgangstímum og
skylda þá til að leggja fyrir þegar vel gengur.
Reglur um uppgjör banka og fjármálastofn-
ana verða stórhertar og Tur-
ner tekur skýrt fram að FSA
muni ekki lengur treysta því
fyrirfram að allt sé með felldu
hjá bönkunum. Þá mun FSA
kasta þeirri kenningu, sem
mjög hefur verið haldið á loft,
að markaðurinn sjái sjálfur
um að leiðrétta sig, út í hafs-
auga. Turner sjálfur lýsir til-
lögunum sem „byltingu“.
Turner hefur áður sagt að
FSA hafi tekið allt of vægilega á fjármálalífinu
en vandamálið sé líka það að bankastarfsemi sé
alþjóðleg en FSA sé tjóðrað við sína torfu. Þess
vegna sé tekið undir hugmyndir um samevr-
ópska eftirlitsstofnun og samevrópskar reglur.
„Hér áður voru sumir starfsmenn, sem hættu
eftir langa þjónustu, kvaddir með gullúri en nú
er stjórnendum fylgt úr hlaði með vagnhlassi af
gulli,“ sagði Nick Sherry, sem fer með lagaum-
hverfi fyrirtækja í ríkisstjórn Ástralíu, er hann
og Wayne Swan fjármálaráðherra kynntu frum-
varp, sem bannar starfslokagreiðslu umfram
árslaun nema almennur hluthafafundur sam-
þykki.
Ástralskur almenningur er reiður vegna
frétta um milljóna dollara greiðslur til forstjóra
og annarra stjórnenda og þá jafnvel þótt fyr-
irtæki þeirra séu í miklum kröggum og hafi sagt
upp hundruðum eða þúsundum starfsmanna
sinna. Samtök ástralskra hluthafa fagna frum-
varpinu og hvetja til að það verði gert sem best
úr garði.
„Bylting“ í bankastarfsemi
Turner lávarður,
yfirmaður FSA.
TALIÐ er að hálf milljón manna
hafi fylgst með mikilli skrúðgöngu í
miðborg Dyflinnar í fyrradag en þá
var dagur heilags Patreks, eins af
þjóðardýrlingum Írlands. Er dag-
urinn að auki þjóðhátíðardagur Íra
og því ekki að furða þótt mikið sé
um að vera. „Dönsum og tröllum og
gleymum kreppunni,“ sungu þessar
ungu stúlkur í búálfsgervi og
hlýddu því margir enda dagurinn
ákaflega sukksamur. svs@mbl.is
AP
Kreppunni gleymt á Patreksdegi
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
JOSEF Fritzl, 73 ára gamall Aust-
urríkismaður, játaði sig sekan um
barnsmorð og þrælahald fyrir rétti í
gær eftir að hafa haldið því fram að
hann væri saklaus af ákærunum.
Áður hafði Fritzl viðurkennt að
hafa gerst sekur um sifjaspell og
nauðganir og að hafa haldið dóttur
sinni fanginni í gluggalausum kjall-
ara í 24 ár, en neitað ákærunum um
barnsmorð og þrælahald.
„Mér þykir þetta leitt,“ sagði
Fritzl þegar hann játaði sig sekan
um öll ákæruatriðin og lýsti fram-
ferði sínu sem „sjúklegri hegðun“.
Þegar dómari innti hann eftir ástæð-
unni fyrir sinnaskiptunum svaraði
Fritzl: „Vitnisburður dóttur minnar
sem tekinn var upp á myndband.“
Myndbandsupptakan var sýnd í
réttarsalnum fyrir luktum dyrum á
mánudag og þriðjudag og Fritzl var
síðan yfirheyrður um ofbeldið sem
hann beitti dóttur sína, Elisabeth.
Dóms að vænta í dag
Austurríska dagblaðið Kurier
sagði í gær að Elisabeth hefði verið í
réttarsalnum þegar Fritzl var yf-
irheyrður. Verjandi Fritzl, Rudolf
Mayer, staðfesti þetta ekki en ýjaði
að því ef eitthvert barna sakborn-
ingsins hefði verið í réttarsalnum
hlyti það að hafa ýtt undir þá
ákvörðun hans að játa sig sekan um
öll ákæruatriðin.
Elisabeth ól sjö börn í kjall-
aranum og saksóknarar sögðu að
Fritzl bæri ábyrgð á dauða eins
þeirra þar sem hann hefði neitað að
koma því undir læknis hendur
skömmu eftir fæðingu þótt hann
hefði vitað að líf þess væri í hættu.
Fritzl hélt því fram þar til í gær að
barnið hefði fæðst andvana.
Hlé var gert á réttarhöldunum í
gær og gert er ráð fyrir því að dóm-
ur verði kveðinn upp í málinu í dag.
Gekkst loks við morði
Fritzl viðurkenndi barnsmorð og þrælahald eftir að hafa hlýtt
á vitnisburð dóttur sinnar um þjáningar hennar í prísundinni
Reuters
Kvalarinn Josef Fritzl kemur fyrir
rétt í Sankt Pölten í Austurríki.
MINNSTU risaeðlurnar voru minni en talið hefur verið, að sögn kana-
dískra vísindamanna sem hafa rannsakað steingervinga minnstu risaeðlu
sem fundist hefur í Norður-Ameríku. Eðlan hefur fengið nafnið He-
speronychus elizabethae, var kjötæta og aðeins á stærð við kjúkling.
1.000 km
Kanadískir vísindamenn segjast hafa
fundið minnstu risaeðluna sem vitað sé
um. Eðlan var á stærð við lítinn kjúkling,
eða helmingi minni en húsköttur. Hún er
skyld snareðlunni og lifði fyrir um 75
milljónum ára á svæði sem nú nefnist
Alberta í Kanada
MINNSTA RISAEÐLAN
Hesperonychus
elisabethae
BANDARÍKIN
KANADA
Alberta
Snareðla
STÆRÐ EÐLUNNAR
hæð miðað við mann, grameðlu og snareðlu
Maður Grameðla
Stærð:
Um 25-30 sm
að lengd
Lifði á krítartíma-
bilinu, síðasta
tímabili miðlífsaldar
Fæða:
Lítil spendýr,
fuglar, ungar
risaeðlur
Steingervingafræðingurinn
Elizabeth Nicholls fann steingerðar
leifar eðlunnar árið 1982 á
nokkrum stöðum í Alberta
Steingervingarnir voru ekki
rannsakaðir í 25 ár þar til
steingervingafræðingurinn Nick
Longrich hóf rannsókn á þeim í
steingervingasafni Alberta-háskóla
árið 2007
1,8 m
4,6-6 m
0,8 m
Risaeðla á stærð við kjúkling
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
FORSTJÓRI bandaríska trygginga-
félagsins AIG, Edward Liddy, kom
fyrir þingnefnd í gær en fyrirtækið
var nærri hrunið sl. haust. Það hefur
síðan þegið um 170 milljarða dollara
ríkisaðstoð. Þrátt fyrir það fá nokk-
ur hundruð háttsettir starfsmenn
alls 165 milljónir dollara í kaupauka í
samræmi við samninga sína. Hefur
þetta valdið mikilli bræði sem þing-
menn létu óspart í ljós.
Liddy, sem tók við starfinu eftir að
seðlabankinn ákvað að bjarga fjár-
málafyrirtækjum frá falli, viður-
kenndi að hrikaleg mistök hefðu ver-
ið gerð í rekstri AIG og reiði
almennings væri mikil. „Ég deili
þeirri reiði,“ sagði hann. The New
York Times segir að Liddy hyggist
biðja starfsmennina að skila helm-
ingi kaupaukanna en ekki sé víst að
það dugi til að
lægja öldurnar.
Einn þingmann-
anna sagði að
hinn almenni
skattgreiðandi
væri sá sem
traðkað væri á í
skellinum vegna
AIG.
Sérfræðingar
hafa sagt að ekki
hafi verið hægt að láta fyrirtækið
einfaldlega fara á hausinn. Það sé
svo stórt.
„Við eigum í reynd þetta fyrir-
tæki,“ sagði Barney Frank, fulltrúa-
deildarþingmaður úr röðum demó-
krata frá Massachusetts og
formaður þingnefndar er fjallar um
fjármálaþjónustu. Hann hvatti fé-
laga sína til að reyna að endurheimta
peningana sem notaðir voru í kaup-
aukana, það væri þess virði.
Mikil bræði vegna
kaupaukanna hjá AIG
Edward
Liddy
DEILAN og gátan um afdrif rúss-
nesku keisarafjölskyldunnar hefur
nú endanlega verið leyst. Þar með
er ljóst að sagan um að Anastasía
prinsessa hafi komist lífs af átti
aldrei við rök að styðjast.
Hópur rússneskra og banda-
rískra vísindamanna hefur sannað
með DNA-rannsóknum að beina-
leifar, sem fundust í Jekaterínbúrg
1991 og 2007, séu af keisarafjöl-
skyldunni allri, þeim hjónum, Niko-
laj II. keisara, Alexöndru keis-
araynju og börnum þeirra fimm.
Sögunni um að Anastasía hafi kom-
ist undan ætti því þar með að vera
lokið. svs@mbl.is
Anastasía
var líflátin
STÆRSTU flokkarnir á danska
þinginu eru sammála um að miklar
breytingar verði á fyrirkomulagi eft-
irlauna í framtíðinni. Hugmyndin er
sú að fólk taki meiri ábyrgð á eigin
eftirlaunum og því sé tímabært fyrir
fólk undir fertugu að fara að hugsa
til þess.
Um það eru menn sammála að eft-
ir 25 ár verði greiddur grunnlífeyrir
til allra en greiðslurnar verði hins
vegar skertar hratt og miðaðar við
upphæð ævisparnaðar. Raunar er
tekið tillit til hans í núverandi fyr-
irkomulagi en ganga á lengra í
skerðingunni og skapa þannig svig-
rúm til að hjálpa þeim sem eru mest
hjálparþurfi. svs@mbl.is
Eftirlaun á eigin ábyrgð
Geðlæknirinn Adelheid Kästner,
sem rannsakaði Josef Fritzl, kom
fyrir réttinn í gær og sagði hann
líklegan til að fremja glæpina aftur
ef hann yrði ekki sendur í meðferð
á geðlækningastofnun. Kästner
sagði að Fritzl hefði mikla þörf fyr-
ir að drottna yfir öðrum og hún
ætti rætur sínar að rekja til ást-
leysis í æsku. Einstæð móðir hans
hefði ekki viljað hann, ekki borið
neina ást til hans og hann hefði
verið staðráðinn í því að hafa ein-
hvern sem tilheyrði honum einum.
Kästner kvaðst hafa spurt Fritzl
hvers vegna hann hefði valið dótt-
urina Elisabeth sem fórnarlamb.
„Vegna þess að hún var líkust mér,
þrjósk eins og ég og sterk eins og
ég,“ sagði hann. „Því sterkari sem
andstæðingurinn er því stærri er
sigurinn.“
Fritzl verði sendur í meðferð hjá geðlæknum