Morgunblaðið - 13.06.2009, Blaðsíða 28

Fari ríkis-stjórnin aðtillögum
Sjálfstæðisflokks-
ins um að skatt-
leggja inngreiðslur
í lífeyrissjóði í stað útgreiðslna
getur hún ekki um leið vikið
sér undan þeirri ábyrgð að
hagræða í opinberum rekstri
og skera niður ríkisútgjöld til
að loka fjárlagagatinu. Helst
ættu fjölskyldur í landinu að
njóta þess þannig að hætt yrði
við allar skattahækkanir.
Sjálfstæðismenn kynntu til-
lögur sínar um aðgerðir í efna-
hagsmálum á Alþingi í fyrra-
dag. Tillögu um skattlagningu
iðgjalda í lífeyrissjóði var al-
mennt vel tekið af stjórnar-
liðum og stjórnarandstæð-
ingum. Hún felur nefnilega
ekki í sér neinar sársauka-
fullar aðgerðir fyrir einstaka
hópa þjóðfélagsins og auðveld-
ar ríkisstjórninni það vanda-
sama verk að ná niður halla á
ríkisfjármálunum.
Eins og aldurssamsetningu
þjóðarinnar er háttað eru inn-
greiðslur í lífeyrissjóðina nú
hærri en útgreiðslur. Lífeyris-
sjóðirnir eru fullir af peningum
sjóðsfélaga, sem margir ásæl-
ast. Mikilvægt er að standa
vörð um þessa eign fólksins.
Óskynsamlegt er að neyða líf-
eyrissjóðina til að taka þátt í
óhagkvæmum verkefnum, sem
stundum eru skilgreind sem
mannaflsfrek, eins
og rætt hefur verið
um. Þeirra hlut-
verk er að ávaxta
fjármuni sjóð-
félaga til langs
tíma.
Skynsamlegra væri að fara
að tillögu sjálfstæðismanna og
afla ríkissjóði aukinna tekna
með því að skattleggja inn-
greiðslur í sjóðina. Samkvæmt
tillögunni eru sjóðsfélagar
jafnvel settir og áður. Það er
mikilvæg forsenda fyrir því að
fara þessa leið. Einnig bendir
fátt til þess að lífeyrissjóðirnir
verði fyrir einhverjum skaða ef
dregið er úr gríðarlega miklu
lausafé sem þeir liggja með.
Um leið og ríkisstjórninni er
auðveldað fylla í fjárlagagatið,
í ár og næstu þrjú árin, eykst
traust á hagkerfinu og krón-
unni. Þörfin á miklum lántök-
um ríkissjóðs minnkar og
kostnaður við fjármögnun
minnkar þar með. Ólíkt auk-
inni skattheimtu dregur þessi
aðferð ekki úr hagvexti né
skerðir hag heimila og fyr-
irtækja. Það ætti að stuðla að
hraðari uppbyggingu efna-
hagslífsins.
Tillagan felur í sér neyð-
araðgerð sem réttlætanleg er
vegna einstakra aðstæðna.
Ríkisstjórnin þarf eftir sem
áður að halda áfram að draga
úr umsvifum ríkisins. Þetta er
engin flóttaleið.
Aðferðin skerðir
ekki hag heimila og
fyrirtækja }
Engin flóttaleið
H
ér á landi er fólki jafnan tíðrætt
um „komandi kynslóðir“ og
það reynir að gera sér í hugar-
lund hvaða viðhorf til tilveru
og samfélags manna þær
munu hafa. Vangaveltan er í eðli sínu stór-
fenglega áhugaverð – hvernig þróast afstaða
kynslóðanna til framtíðar og að hvaða leyti
fyrnast og úreldast þau sjónarmið sem við
teljum svo sjálfsögð og einsæ í dag? Því mið-
ur verður umræðan um þetta merkilega mál-
efni yfirleitt ekki dýpri en svo að vilji kom-
andi kynslóða er talinn endurspeglast í okkar
eigin. Einlægir unnendur íslenskrar náttúru
mæla til að mynda einatt líkt og það sé öld-
ungis viðblasandi að komandi kynslóðir muni
deila dálæti þeirra á íslenskum fossum og
fljótum. Því verði að láta slík náttúrufyrir-
bæri standa ósnortin í áranna rás svo að komandi kyn-
slóðir geti hindrunarlaust áttað sig á áskapaðri afstöðu
sinni til þeirra.
Sá er þetta ritar hefur jafnvel rekið augun í að við
eigum að „leita sátta við komandi kynslóðir í umhverf-
ismálum“. Virkjanasinnar telja á hinn bóginn að kom-
andi kynslóðir sjái jafn-litla ástæðu til að halda upp á
gersemar íslensks landslags og þeir sjálfir enda verði
þær, líkt og þeir, uppteknari af fjárhagslegum hliðum
tilverunnar en þeim fagurfræðilegu og skáldlegu. Því
þurfi að „búa í haginn fyrir komandi kynslóðir og nýta
auðlindirnar í þeirra þágu“. Ályktunum af þessum toga
þurfa komandi kynslóðir sífellt að sitja und-
ir. Hver veit nema komandi kynslóðir verði
með öllu lausar við íslenska 21. aldar fé-
græðgi eða snauðar af hlýhug til náttúrunn-
ar.
Við þurfum ekki að gægjast langt aftur í
tímann til að átta okkur á því að skoðanir og
vilji kynslóðanna mun þróast algjörlega óháð
okkar eigin vilja og við ættum því að forðast
í lengstu lög að leggja þeim orð í munn. Víst
getum við áætlað og í besta falli vonað að
kynslóðir framtíðar muni deila hluta af við-
tekinni hugsun okkar sjálfra, til að mynda að
mannréttindi verði áfram í hávegum höfð á
Vesturlöndum, en það eru hins vegar getgát-
ur einar. Ekki eru margir áratugir síðan
réttindi sem í dag teljast fullkomlega sjálf-
sögð og viðtekin þóttu fjarstæðukennd, til
dæmis réttindi samkynhneigðra. Eins þykja ákveðnar
hugmyndir um samfélagsgerð og stöðu einstakra
manna í þjóðfélagi fráleitar í dag sem áður þóttu að öllu
leyti eðlilegar. Það felur í sér niðurlægjandi sýn til kyn-
slóða framtíðar að mæla óhikað fyrir þeirra hönd og um
leið haldlausa upphafningu á okkar eigin skoðunum.
Hvort sem komandi kynslóðir verða okkur sammála eða
ósammála þá verða þær fullfærar um að taka sínar eig-
in ákvarðanir, óháð okkur. Og það er ekki í okkar valdi
að móta viðhorf þeirra eftir okkar eigin. Þetta ættu
málpípur kynslóðanna að íhuga.
haa@mbl.is
Halldór
Armand
Pistill
Vilji kynslóðanna
28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JÚNÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Í skýrslu endur-skoðunarfyr-
irtækisins Deloitte
um viðskipti Kópa-
vogsbæjar við fyr-
irtæki dóttur bæj-
arstjórans, Gunnars I.
Birgissonar, eru gerðar ýmsar
alvarlegar athugasemdir.
Til að mynda er tilgreint að
reikningar frá fyrirtækinu
hafi oft verið bókaðir á ranga
bókhaldslykla í bókhaldi bæj-
arins, almennt hafi ekki verið
gerðir skriflegir verksamn-
ingar, reikningar fyrirtæk-
isins fullnægi ekki skilyrðum
virðisaukaskattslaga um sund-
urliðun upplýsinga og það hafi
oft fengið verkefnin án und-
angenginna verðkannana eða
útboða.
Gunnar I. Birgisson sagði
hér í blaðinu sl. miðvikudag að
honum þætti leitt að bókhaldið
hefði ekki verið í lagi hjá bæn-
um. Í hans bæjarstjóratíð
hefði verið unnið að því að
bæta stjórnsýsluna hjá bæn-
um. „Ég vil hafa þetta í lagi en
ef um tengda aðila er að ræða
eins og í þessu tilviki þar sem
um dóttur mína er að ræða, er
mjög auðvelt að gera það tor-
tryggilegt,“ segir Gunnar.
Þetta er í raun
kjarni þessa máls.
Það liggur ekki
fyrir með óyggj-
andi hætti að
bæjarstjórinn hafi
beitt sér fyrir því að Kópa-
vogsbær hyglaði fyrirtæki
dóttur hans umfram keppi-
nautana. En vegna tengslanna
– og vegna þess að stjórnsýsl-
an í viðskiptum bæjarins við
fyrirtækið er ekki hafin yfir
gagnrýni – er auðvelt að gera
viðskiptin tortryggileg.
Ísland er lítið þjóðfélag og
illa verður komizt hjá
tengslum af þessu tagi. Ein-
mitt þess vegna skiptir öllu
máli að ráðstöfun fjármuna
skattgreiðenda fari eftir skýr-
um og klárum reglum og fram-
gangsmátinn veki engar grun-
semdir um misnotkun á
aðstöðu. Í þessu máli hefur
ekki tekizt vel til, eins og at-
hugasemdir Deloitte sýna.
Þess vegna gerir Gunnar I.
Birgisson líka rétt í því að
bjóðast til að víkja sæti sem
bæjarstjóri og lægja þannig
þær öldur, sem risið hafa í
bæjarmálunum. Hann axlar
þar með ábyrgð á þessu
óheppilega máli.
Gunnar Birgisson
gerir rétt í því að
bjóðast til að víkja}
Auðvelt að gera tortryggilegt
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
E
kki fer á milli mála að
tillaga sjálfstæðis-
manna um að skatt-
leggja iðgjöld í lífeyr-
issjóði í stað skatts á
útgreiðslurnar eins og nú er, valdi
nokkrum titringi. Hugmyndin hefur
þó fengið jákvæðar undirtektir meðal
stjórnarliða og skv. upplýsingum
blaðsins verið skoðuð og rædd meðal
viðsemjenda á vinnumarkaði, bæði í
Samtökum atvinnulífsins og innan
verkalýðshreyfingarinnar, m.a. á for-
mannafundi aðildarfélaga ASÍ í
fyrradag.
Eins og við mátti búast hefur hug-
myndin mætt andstöðu forsvars-
manna launþegasamtaka og atvinnu-
rekenda sem fara með málefni
lífeyrissjóðanna. Þeir telja að breyt-
ingin myndi valda alvarlegri röskun á
lífeyrissjóðakerfinu. Eftir sem áður
taka menn vel í að skoða hana. Gylfi
Arnbjörnsson, forseti ASÍ, segir
sjálfsagt að meta hana og sjá hvort
hún geti verið innlegg í umræðurnar.
Tillaga Sjálfstæðisflokksins geng-
ur í stuttu máli út á að skattleggja
inngreiðslur í sjóðina í stað út-
greiðslnanna. Þetta gæti aflað mikilla
tekna í núverandi efnahagskreppu,
ná mætti niður risastórum halla rík-
issjóðs, greiða niður erlendar skuldir
og komast hjá sársaukafullum niður-
skurði og skattahækkunum. Áætlað
er að afla mætti ríkissjóði allt að 40
milljarða viðbótartekjum árlega án
þess að skerða ráðstöfunartekjur
launþega og eftirlaunaþega. Breyt-
ingin yrði ekki afturvirk og leggja
sjálfstæðismenn til að hún verði út-
færð þannig að sjóðirnir stofni tvær
deildir. Í annarri yrðu inngreiðslur
skattlagðar en í hinni útgreiðslurnar.
Gömlu deildinni yrði lokað við breyt-
inguna og hún tæki ekki við frekari
inngreiðslum.
Þetta er vel framkvæmanlegt
segja sjálfstæðismenn sem rætt er
við og réttlætanlegt vegna þess gríð-
arstóra vanda sem við er að fást.
Á vinnumarkaði sjá menn hins
vegar mikla ókosti.
Gylfi segir hugmyndina að taka
framtíðartekjur ríkisins af lífeyr-
isgreiðslunum og skattleggja þær
núna geta haft mikil áhrif á framtíð-
artekjur ríkisins þegar stærsta kyn-
slóð Íslandssögunnar fer á eftirlaun.
Gylfi minnir á að lífeyrissjóðakerfið
er sjálfbært. Það veiti ekki eingöngu
afkomutryggingu með lífeyris-
greiðslunum, heldur sé þörfum kyn-
slóðanna fyrir þjónustu mætt með
skatttekjum af lífeyrisgreiðslunum.
Þeir sem ungir eru í dag þyrftu þá í
framtíðinni að taka á sig meiri skatt-
byrði til að standa undir þjónustu við
þá kynslóð sem komin verður á eftir-
laun.
Hannes G. Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri SA, segir að þessi
breyting myndi gjörbreyta for-
sendum lífeyriskerfisins.
Bendir hann m.a. á að meðferðin á
persónuafslætti yrði flókin. Rétt-
indauppsöfnunin yrði hægari þar
sem viðkomandi myndu ekki njóta
vaxtatekna af þeim hluta iðgjaldsins
sem færi í skatta. „Það þýðir þá
væntanlega minni lífeyri, meiri
greiðslur úr Tryggingastofnun í
framtíðinni og minni skatttekjur af
lífeyri.“
Greið leið gegnum
vandann en dýrkeypt
Morgunblaðið/hag
Stór álitamál Eru erfiðleikarnir svo miklir að rétt sé að skattleggja iðgjöld-
in til að rétta við halla ríkisins? Skatttekna verður líka þörf í framtíðinni.
Skattur á iðgjöld í lífeyrissjóði í
stað skatts á útgreiðslur færi
langt með að leysa úr risavöxn-
um vanda í ríkisfjármálum. Af-
leiðingarnar gætu þó orðið dýr-
keyptar fyrir framtíðarkynslóðir.
Sjóðssöfnun og skylduaðild ís-
lensku lífeyrissjóðanna hefur
verið líkt við leynivopn Íslands í
framtíðinni í samanburði við
aðrar þjóðir sem búa margar við
svonefnt gegnumstreymiskerfi.
Óhjákvæmilega munu stöðugt
færri vinnandi menn verða á
bak við hvern ellilífeyrisþega
þegar þjóðin eldist og langlífið
eykst. Spáð er að hlutföllin
verði þrír á móti hverjum einum
lífeyrisþega árið 2030.
„Við erum með lífeyriskerfi
sem gerir hverja kynslóð sjálf-
bæra á eftirlaunaárunum bæði
hvað varðar lífeyrisgreiðslur og
skatta af þeim, sem fjármagna
þá heilbrigðiskerfið fyrir gamla
fólkið. Ef við hægjum á þessu
aukum við skattbyrðina á vinn-
andi kynslóðir á komandi ára-
tugum,“ segir Hannes G. Sig-
urðsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins.
Með sjóðssöfnuninni á lífeyr-
iskerfið að eflast jafnt og þétt.
Kynslóðir spara hver fyrir sig
með iðgjöldum sínum og skatt-
ar af inneigninni standa undir
þjónustu hins opinbera við þær.
Leynivopnið okkar