Morgunblaðið - 12.11.2009, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2009
Á fallegum degi Þó að Ísland sé herlaust land er ljóst að á Akranesi eru strandvarnirnar til mikillar fyrirmyndar. Hvort fallbyssan er brúkleg skal ósagt látið en hún getur að minnsta
kosti skotið óboðnum gestum skelk í bringu! Á svona fallegum degi má þó búast við að gestir gangi um í friðsamlegum tilgangi og njóti fagurs útsýnis frekar en efna til einhvers lags illinda.
Ómar
NOKKRIR
stjórnmálamenn
hafa að undanförnu
haft það á orði, að
ákvarðanir um
skipulagsmál væru
mjög „pólitískar“.
Það þýðir vænt-
anlega, að þeim finn-
ist tímabært að hafa
afskipti af skipulags-
málum í mikilli alvöru. Stjórn-
málamenn eru meðal annars til þess
kjörnir, að móta stefnu sem fram
kemur í skipulagi. Það er þó ekki þar
með sagt, að þeir hafi frjálsar hendur
til að gera hvað sem þeim dettur í
hug. Nú, á 21. öldinni er fólk um allan
heim farið að gera auknar kröfur til
stjórnmálamanna um að þeir vandi
vel, og betur en fyrr, til hverskonar
stefnumótunar og meti vandlega þá
kosti, sem til greina koma. Sú krafa
verður sífellt háværari, að kjósendur
fái að vita hvað mismunandi stefnu-
mótun kostar og hvaða afleiðingar
hún hefur, ekki bara á umhverfið,
heldur líka á líf okkar og framtíð,
ákvarðanatakan sé gagnsæ, kostir og
gallar kynntir og verðmiðinn skrifað-
ur á grundvelli bestu fáanlegu upp-
lýsinga. Það erum jú við,
skattborgararnir, sem pungum út
fjármununum þegar upp er staðið.
Reynsla undanfarinna ára hefur
kennt okkur, að við ákvarðanatöku
um opinberar framkvæmdir, hefur
mikið skort á að þessar vinnureglur
væru hafðar að leiðarljósi. Eitt þeirra
mála, sem mikið hafa verið rædd und-
anfarna áratugi, er staðarval og und-
irbúningur að smíði nýs Landspítala
– háskólasjúkrahúss (LSH). Allur
ferill í undirbúningi þessarar
framkvæmdar hefur verið gagn-
rýndur. Þó hefur á síðasta áratug lík-
lega hátt á annan miljarð króna verið
varið til staðarvals, skipulags, sam-
keppni, þarfagreiningar, búnaðar-
greiningar, tæknigreiningar og ann-
ars undirbúnings og enn sér ekki til
lands. Í fyrstu áætlunum um kostnað
við smíði nýs Landspítala var talið að
hann yrði um 70 milljarðar króna. Nú
er þessi kostnaður áætlaður 51 millj-
arður og er þá ekki meðtalið 7.000 m2
verslunarhverfi sem ráðgert er að
rísi á þessu svæði. Umtalsverðir fjár-
munir, nokkrir tugir milljarða króna,
áttu að koma frá einkavæðingu og
sölu Símans. Þeir peningar eru að öll-
um líkindum týndir og tröllum gefn-
ir. Nú vilja lífeyrissjóðirnir koma að
verkinu og er það vel. Forystumenn
þeirra þurfa hins vegar að gaumgæfa
hvort faglega sé hér að málum staðið
og hvort viðbygging við gamla Land-
spítalann sé eini eða skynsamlegasti
kosturinn.
Þrátt fyrir allan tilkostnaðinn og
undirbúningstímann ríkir nefnilega
alls ekki einhugur um staðsetningu
LSH, sem á að reisa á knappri lóð við
eina mestu umferðargötu landsins. Í
þessu sambandi hefur lítið verið
fjallað um áhrifin á umhverfið, hina
gömlu og fínlegu byggð í nágrenni
sjúkrahússins, hvernig eitt af meist-
araverkum íslenskrar byggingalistar
yrði falið að baki nýrra bygginga, gíf-
urlegan kostnað við gerð nýrra um-
ferðarmannvirkja á þessu svæði,
mikil fjárútlát vegna bílastæða
neðanjarðar og allt það umrót og
truflun, sem verður óhjákvæmilega á
nærliggjandi byggð á bygging-
artíma. Kostnaður við smíði LSH á
þessum stað verður líka að öllum lík-
indum umtalsvert meiri en áætlanir
gera ráð fyrir og mun meiri en ef
byggt yrði austar á höfuðborg-
arsvæðinu.
Um langt árabil hefur verið bent á
aðra staði sem margir töldu mun álit-
legri. Má einkum nefna land við
Borgarspítalann í Fossvogi og við
Vífilsstaði. Báðir þessir kostir voru
kynntir heilbrigðisráðherra fyrir
mörgum árum, en hinn þröngi og
dýri kostur að byggja við gamla
Landspítalann var engu að síður val-
inn. Rökin voru þau, að unnt yrði að
nýta aðstöðu, sem þar væri fyrir
hendi og þarna yrði nýi spítalinn ná-
lægt Háskóla Íslands og stutt fyrir
nemendur að fara til verklegs náms.
Að öllum líkindum er nú orðið úti-
lokað að LSH rísi í tengslum við
Borgarspítalann en ennþá koma
nokkrir aðrir staðir til álita.
Ef jarðgöng undir Öskjuhlíð og
Kársnes með tilheyrandi tengi-
mannvirkjum eru þar á ofan for-
senda fyrir staðarvali LSH við Land-
spítalann virðist full ástæða til þess
að taka þetta mál enn einu sinni upp
á borðið og skoða í alvöru þá kosti um
staðarval sem koma enn til greina.
Þetta er ekki síst mikilvægt ef á að
fara að verja lífeyrissjóðunum okkar
í að fjármagna þessa uppbyggingu að
henni verði valinn hentugur staður
sem dugi vel a.m.k. út þessa öld og án
þess að valda algerri umferðarteppu
á þegar ofhlöðnu gatnakerfi gamalla
hverfa Reykjavíkur og án þess að yf-
irgnæfa viðkvæma gamla byggð. Það
er þekkt þumalfingursviðmið að
rekstrarkostnaður spítala nær bygg-
ingarkostnaði á þremur til fjórum ár-
um og því skiptir mjög miklu við
skipulag og hönnun helsta sjúkra-
húss landsmanna að þar sé nægilegt
landrými þannig að öll uppbygging
tryggi auðveldan rekstur. Allar
breytingar á byggingum og stækkun
á þeim þurfa líka að vera auðveldar.
Á helsta sjúkrahúsi landsins vinna
líka þúsundir manna sem þurfa að
komast auðveldlega til og frá vinnu,
auk þess sem aðgengi viðskiptavin-
anna þarf að vera gott.
Hvernig væri nú að við hættum við
að segja upp þeim 450-500 starfs-
mönnum LSH sem nú er ráðgert að
segja upp, til þess að við getum átt
kost á þokkalegri heilsuþjónustu í
kreppunni og notuðum tímann meðan
verið er að ljúka við Tónlistarhúsið til
að kanna hvort ekki sé hægt að finna
betri stað fyrir LSH á höfuðborg-
arsvæðinu? Fyrir flestar þjóðir er það
nóg að vera með eitt svona risavaxið
mannvirki í smíðum.
Það hefur lengi verið ljóst að nú er
óðum að myndast nýr samgönguás á
höfuðborgasvæðinu sem nær frá
Mosfellsbæ til Hafnarfjarðar og
reyndar alla leið frá Borgarnesi til
Keflavíkur. Á þessum samgönguás er
mun auðveldara að tryggja forsvar-
anlegt þjónustustig í umferðarmálum
en á nesjunum sem liggja vestan
þessa áss, Seltjarnarnesi, Kársnesi og
Álftanesi.
Af því leiðir að auðvitað á þjónustu-
starfsemi sem þjóna á öllum íbúum
höfuðborgarsvæðisins og reyndar
landsmönnum öllum að vera valinn
staður í góðum tengslum við þennan
samgönguás hvort heldur um er að
ræða spítala eða samgöngumiðstöð.
Það er líka hagur okkar allra að nú-
verandi mörk sveitarfélaga á þessu
svæði séu ekki alls ráðandi um stað-
arval þessarar starfsemi. Þarna eru
ennþá nokkrir möguleikar á góðri lóð
fyrir framtíðar Landspítala – há-
skólasjúkrahús með nægilegt rými til
stækkunar til allra átta og gott að-
gengi fyrir flesta íbúa landsins um
langa framtíð.
Byggingarframkvæmdir á nýrri lóð
myndu heldur ekki trufla starfsemi á
núverandi stað og einnig mætti líka
selja bæði lóðir og byggingar spít-
alanna við Hringbraut og í Fossvogi
til þess að fjármagna nýjan spítala
eins og t.d. var gert í Osló fyrir nokkr-
um árum með góðum árangri.
Eftir Árna
Gunnarsson og
Gest Ólafsson
»Kostnaður við smíði
LSH á þessum stað
verður líka að öllum lík-
indum umtalsvert meiri
en áætlanir gera ráð
fyrir og mun meiri en ef
byggt yrði austar á höf-
uðborgarsvæðinu.
Árni Gunnarsson
Árni er fv. alþingismaður og stjórnar-
maður í Framkvæmdanefnd vegna
byggingar nýs Landspítala-háskóla-
húss.
Gestur er arkitekt og skipulagsfræð-
ingur og fv. forstöðuðmaður Skipu-
lagsstofu höfuðborgarsvæðisins.
Landspítali-háskólasjúkrahús
– óráðleg framkvæmd á röngum stað
Gestur Ólafsson
Samgöngur Nýr umferðarás á höfuðborgarsvæðinu.
Úr Svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins, 1985-2005.