Saga - 1986, Page 113

ÓVELKOMIN BÖRN?
111
barnsburð þegar þær voru ekki taldar vera óhreinar lengur. Og þetta
virðist einmitt vera það sem gerðist á íslandi. Eftir að mæður voru
stignar af sæng hefur dregið úr næði og gat þá verið erfitt að ákvarða
að móðurmjólkin væri hollari en kúamjólk. Undir slíkum kringum-
stæðum var líklega talið öruggast að treysta ekki á móðurmjólkina en
gefa kúamjólk. Eggert og Bjarni segja að mæður gæfu börnum brjóst
einn til þrjá daga. Brjóst fara vart að selja fyrr en á þriðja degi frá
burði og gáfust þá tæpast fleiri en þrír dagar til brjóstaeldis, miðað við
að konur hafi almennt legið viku á sæng. Líklegt er að sængurlegan
hafi styst smám saman úr 40 dögum í viku á 16., 17. og 18. öld og
brjóstagjöf minnkað að sama skapi. Ástæður styttri sængurlegu voru
etv. fyrsr 0g fremst kröfur um að húsmæður sinntu heimilisstörfum
en kannski fleira, svo sem metnaður að stíga sem fyrst af sæng. Konur
efnabænda hafa kannski ekki erfiðað mikið en líklega verið annt um
það mörgum hverjum að komast sem fyrst á stjá til að líta eftir og
stjórna innan stokks.
Hin kaþólska kenning um að konur væru „óhreinar" og þyrftu
hvíld í 40 daga veitti mæðrum, amk. þeim sem voru í hópi vel stæðra
fyrirmanna og annars efnafólks, tækifæri til að einbeita sér að brjósta-
gjöf. Eftir siðskipti hafa mæður almennt komið fyrr til starfa en áður,
ólíkt því sem virðist hafa verið í Danmörku, og hefur þá myndast
hljómgrunnur fyrir þeirri skoðun að óvíst væri um heilnæmi brjósta-
rtljólkur ef mæðurnar sinntu bústörfum og hefðu ama og áhyggjur.
Með prenttækni virðast gamlar hugmyndir af þessu tagi hafa fengið
aukna útbreiðslu. Sérfræðingar um brjóstagjöf segja að konur þurfi
almennt kennslu og hvatningu til að gefa brjóst.26 Reynsla úr mörg-
um samfélögum sýnir að tvíbent afstaða til brjóstagjafar hefur letjandi
áhrif á mæður.27 Streita getur aftrað mjólkurmyndun og komið í veg
26- Breast-feeding and the Mother. Ciba Foundation Symposium 45 (new series). (Amster-
4am 1976) 196, 220.
27- Sama rit 136-7, 235-6. Heilsugæslufólk frá Vesturlöndum sem starfað hefur í
þriðja heiminum, þar sem bijóstagjöf hefur tíðkast eingöngu, hefur mælt með
áframhaldi hennar. Sjálft hefur það flest notað pela fyrr eða síðar í starfi eða fyrir
e'gin böm og fundið skýrt hversu ginnkeyptir foreldrar þriðja heimsins eru fyrir að
hverfa algjörlega að pelanotkun. Hér má taka til samanburðar hversu ginnkeyptir
handarískir foreldrar voru fyrir gervimjólk um 1950 þótt bijóstamjólk væri talin hin
"áttúrulegasta aðferð; sbr. og Afríku um 1980.