Saga - 1986, Blaðsíða 127

BÖRN - HÖFUÐSTÓLL FÁTÆKLINGSINS?
125
þeirra upp, um lengri eða skemmri tíma, annars staðar en í foreldra-
húsum, oftast vegna dauða föður eða móður. Sé þjóðfélagsstaða
barnanna metin út frá stöðu foreldra við fæðingu þeirra skiptast þau í
^ópa eins og sést í töflu 1.
Ekki er ljóst hvort þessi skipting endurspeglar nákvæmlega þjóð-
félagsskipan tímabilsins, því engar nákvæmar upplýsingar eru til um
þjóðfélagsstöðu foreldra á tímabilinu. Sennilegt er þó að finna megi í
Urtakinu helstu hópa þeirra sem áttu börn.
Meira máli skiptir að þekkja efnahag foreldranna. Bændur voru, til
dæmis, mjög sundurleitur þjóðfélagshópur, sem náði yfir fátæka
hjáleigubændur allt til ríkra landeigenda. Pví miður er lítið á ævisög-
unum að græða í þessu efni. Mikill meirihluti þeirra sem tala beinlínis
Uru c‘fnahag foreldra sinna telur þá hafa verið fátæka. Pessu ber þó að
taka með nokkurri varúð. Oft má greina £ lýsingum á fátækt bemsk-
Unnar að ritunartími ævisögunnar er notaður til viðmiðunar. Tal um
fátækt er því vitnisburður um almennar samfélagsbreytingar sem
Eeimildarmennirnir urðu vitni að en verður ekki tekið sem einhvers
konar
stéttgreining á bernskuheimilum þeirra. Þó fer því fjarri að
Urtakið einskorðist við einhvern einn þjóðfélagshóp eða efnamenn
eiugöngu. Virðist því engin goðgá að ætla að það gefi nokkurn
Þverskurð af samfélaginu á síðari hluta 19. aldar.
Landfræðileg dreifing heimildarmanna er einnig vel viðunandi.
Eeyndar er vægi Suður- og Norðurlands óeðlilega hátt og kemur það
u°kkuð jafnt niður á öðrum hlutum landsins. Ég hef ekki trú á að
Petta skekki niðurstöður rannsóknarinnar verulega því ekki kemur
am neinn meginmunur á vinnu barna eftir landshlutum.
Hvað varðar hlutfall bæjarbama og barna í sveit, þá kemur í ljós að
barn (16%) var fætt í bæ en 108 (84%) í sveit — af þeim ólust
reyndar sjö að mestu upp á mölinni. Ef þau börn sem fluttust úr sveit
1 kæ eru talin til bæjarbarna fellur þetta nokkuð vel að byggðardreif-
lngu árið 1901, en þá bjuggu 20% íslendinga í bæjum og þorpum
með yfir 300 íbúa.7 Hlutfall bæjarbarnanna er kannski ívið of hátt, ef
jmðað er við tímabilið í heild, en mest er þó um vert að báðir
ðparnir eiga fulltrúa í úrtakinu.
T°lfrœðihandbók 1984, 21 -23.