Saga - 1986, Síða 336

334
RITFREGNIR
einstakra fjölskyldna. Á heimili Ólafs Þorsteinssonar læknis er getið um
fjölda málverka eftir þekkta íslenska listmálara og á öðrum stað er þess getið
að málverkin séu eftir okkar gömlu meistara. Hverjir voru þeir? Á heimili
Helga Magnússonar kaupmanns er einnig getið um fjölmörg íslensk málverk
en nú bregður svo við að málaramir eru nafngreindir. Kemur þá m.a. í ljós að
þar í hópi eru ungir og framsæknir málarar á þeim tíma, svo sem Gunnlaugur
Scheving og Snorri Arinbjarnar, sem út af fyrir sig er fróðlegt. Ekkert er hins
vegar minnst á myndir á veggjum heimila þeirra Guðmundar Gíslasonar
skipasmiðs og Aðalsteins Guðmundssonar verkamanns en ólíklegt má telja að
engar myndir hafi prýtt þar veggi. Á heimili Ragnars Jónssonar verkamanns
er aftur á móti vandlega tíundað hvaða myndir voru á veggjum og má þar
greina eftirprentanir og glansmynd af Maríu mey. Hér skortir vissulega á
samræmi í lýsingu á heimilum þó að erfitt hefði verið að draga almennar
ályktanir um myndaval reykvískra fjölskyldna eftir svo litlu úrtaki enda hefur
höfundur þann fyrirvara á um alla rannsókn sína.
Sigurði hættir einnig til að gefa óljósar eða innihaldslausar lýsingar á
einstökum húsmunum, t.d. .járnljósakróna mjög falleg að allri gerð“ (76),
„mjög fallegur hornskápur" (77), „forkunnarfogur antikklukka frá 19. öld“
(77), „á borði, sem var einfalt í lögun" (118), „þeir voru smekklega útskornir"
(118). Svona lýsingar segja lesendum ákaflega lítið. Sigurður hefur þann
fyrirvara á að frásögn af viðkomandi heimilum sé mjög jákvæð og á þar
væntanlega við að hann láti sér nægja að skrá óbreyttar munnlegar frásagnir
heimilisfólks sem hafi tilhneigingu til að fegra í endurminningunni eða muna
aðeins hið jákvæða. Frásögn sérhvers heimildarmanns var þó reynt að sann-
prófa á þann hátt að hún var borin undir aðra heimildarmenn úr sömu
fjölskyldu.
Stundum gefur misvísandi frásögn tilefni til hugleiðinga hjá lesendum sem
kannski hefur ekki verið ætlast til. í kaflanum um fjölskyldu Helga Magnús-
sonar og Oddrúnar Sigurðardóttur er t.d. sérstaklega tekið fram að Oddrún
hafi komið vel fram við vinnukonur sínar (72). Þess er hins vegar ekki getið í
kaflanum um efnaheimilið að Skólabrú 2 að þar hafi verið vel fram komið við
vinnukonur og m.a.s. tekið fram að vinnukonuherbergi þar í kjallara hafi
verið bæði þröngt og lítið (48). í framhaldi af þessu vakna svo óneitanlega
spumingar um vinnukonur á fjórða áratugnum. Hver var staða þeirra á
heimilum efnaðs fólks? Borðuðu þær t.d. með öðru heimilisfólki? Hvað
höfðu þær í kaup? Hvemig var vinnutíma þeirra háttað? Þessu svarar bókin
ekki.
Það sem helst skortir í fjölskyldulýsingum Sigurðar G. Magnússonar eru
öruggari viðmiðanir. Frásögnin ber oft keim af því að vera samtíningur af
fróðleiksmolum. Mjög fátt getur flokkast undir listasögu í bókinni þótt að því
sé látið liggja í inngangi að svo sé. Enginn samanburður er við erlend heimili