Organistablaðið - 01.01.1986, Blaðsíða 12

Niðurlag
Hér hefur aöeins veriö tæpt á nokkruð hlutum um hvert hljóöfæri fyrir sig.
Þegar litið er á þessi hljóðfæri í heild virðist nokkur verksmiðjubragur vera á
þeim og ber raddskipanin vitni um það. Hljómurinn er líkur og röddunin ekki
mjög vönduö. Áslátturinn er nokkuö góður, en ójafn milli hljómborða á
stundum. Geislalögun fótspilsins virðist ekki vera samkvæmt þeim staðli,
sem flestir orgelsmiðir annars fylgja í dag. Það sama má segja um staðsetn-
ingu svellfetilsins, en erfitt er aö koma fæti á hann án þess að reka hnéð í
neðri brún I. hljómborðs. Svelldyrnar eru haganlega gerðar. Þær eru ekki
eins og algengast er: litlar fjalir sem opnast út á við, heldur er hér um að ræða
eins konar rennihurð með löngum raufum. Þetta hefur þann kost að talsvert
pláss sparast, þannig að hljóðfærið getur verið grynnra fyrir bragðið. Það
vildi hins vegar brenna við að svelldyrnar héldust ekki fastar í þeirri stöðu þar
sem skilið var við þær, heldur runnu til baka.
Þaðerfagnaðarefni aðpípuorgel séu keypt í kirkjurá íslandi, einnig minni
kirkjur eins og hér um ræðir. Viðs vegar í byggðum og bæjum landsins eru
tiltölulega litlar kirkjur þar sem einungis er rúm og þörf fyrir tiltölulega lítil
hljóðfæri. í þeim hljóðfærum sem hér hefurveriðfjallað um, hefurgreinilega
verið lögð áhersla á að fá hljóðfæri með 2 hljómborð og fótspil. Þar sem um
fáar raddir er að ræða, verður hvort hljómborð fyrir sig nokkuð ósjálfstætt
nemaþað sétengthinu. Þettaséstvel í I. hljómborði hljóöfæra Hvalsnes-og
Kálfatjarnarkirkna, þar sem engin 2’ rödd er. Hljóðfærið verður ekki ein heild
nema að bæði hljómborðin séu tengd saman, og þá er spurning hvort ekki
hefði verið betra að hafa einungis eitt hljómborð, e.t.v. með skiptum „registr-
um“. Þá hefði t.d. verið hægt að hafa 8’ Principal, sem telja má nokkuð nauð-
synlegt þegar hljóðfærin eru orðin þó þetta stór, (7-10 raddir) og fá þannig
góðan grunn í hljóminn.
Góö pípuorgel eru dæmi um nytjalist eins og hún gerist best. Því þarf að
hugsa vel um þau og gæta þess aö hafa sem jafnast hita- og rakastig í kirkj-
unum. Það vill oft brenna við, sérstaklega í kirkjum þar sem ekki er messað
vikulega, að miklar hita- og rakasveiflur verða. Þetta stafar af ójafnri kynd-
ingu, vöntun á rakagjafa (rakatækjum) og oft og tíðum slæmri einangrun.
Við slík skilyrði verða flest hljóöfæri óstarfhæf og jafnvel ónýt. Þess vegna er
mikilvægt að þessi atriði séu gaumgæfilega athuguð áður en hljóðfæri er
pantaö.
12 ORGANISTABLAÐIÐ