Morgunblaðið - 21.12.2009, Síða 35

Menning 35FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. DESEMBER 2009
Fullorðnir geta
ekki annað en
skellt upp úr þegar þeir lesa
um úlfinn 41
»
ÆTTARSAMTÖK Bæjarætt-
arinnar hafa gefið út bókina
Fyrir opnu hafi: saga Guð-
mundar Guðmundssonar og
Ragnheiðar Halldórsdóttur í
Bæ á Selströnd, ásamt niðja-
tali þeirra hjóna.
Ritstjórar eru Benedikt
Jónsson og Þorkell Örn Óla-
son. Björn H. Björnsson ritar
inngangsorð um hvert systk-
inanna í Bæ. Auk ættfræðiupplýsinga og sögu
hjónanna í Bæ eru í bókinni ljóð og viðtöl sem tek-
in voru við flest systkinanna í Bæ. Ítarleg nafna-
skrá fylgir ritinu.
Hægt er að panta bókina í gegnum tölvupóst-
fangið baejaraettin@simnet.is.
Bókmenntir
Saga Bæjarætt-
arinnar og niðjatal
Fyrir opnu hafi.
KÓR Menntaskólans í Reykja-
vík heldur sína árlegu aðventu-
tónleika í Seltjarnarneskirkju í
kvöld kl. 20.30. Á dagskrá
kórsins eru m.a. lög úr gömlum
íslenskum söngarfi í útsetn-
ingum Smára Ólasonar og Ró-
berts A. Ottóssonar. Þar gefur
líka að heyra verk eftir Báru
Grímsdóttur og Missa Brevis
eftir Hildigunni Rúnarsdóttur.
Á haustmisserinu hefur kórinn verið að æfa Hymn
to St. Cecilia eftir Benjamin Britten og flytur
hluta af því verki.
Í bland við þessa tónlist er að finna jóla- og að-
ventutónlist í anda árstíðarinnar. Tónleikarnir eru
öllum opnir og aðgangur ókeypis.
Tónlist
Lög úr gömlum
íslenskum söngarfi
Smári Ólason
Í DAG kl. 17 til 19 verður opnuð
sýning Erlings T.V. Klingen-
berg, Hola til að vera til, á Gall-
erí Skilti, Dugguvogi 3, 104
Reykjavík. Verkið er gert á
Grænlandi, breiddargráðu
72°47’N í aprílmánuði árið 2009.
Á einfaldan og frumstæðan hátt
hefur listamaðurinn grafið inn í
landslagið með líkamshita sín-
um.
Sýningin stendur fram í miðj-
an júní, 2010. Hægt er að sjá sýninguna frá götunni
og því ekki um eiginlegan afgreiðslutíma að ræða.
Gallerí Skilti heldur tvær sýningar á ári og er
stefnt á að þær verði opnaðar annars vegar á stysta
degi ársins og hins vegar á lengsta degi ársins.
Myndlist
Hola til að vera til
á Gallerí Skilti
Erling
Klingenberg
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
Í ÁRATUGI hefur Arnbjörn Krist-
insson, sem orðinn er 84 ára gamall,
rekið bókaútgáfuna Setberg og síð-
ustu sjö árin hefur hann einbeitt sér
að útgáfu vandaðra barnabóka, að-
allega fyrir börn á aldrinum 0-8 ára.
Ár hvert koma út á milli 20 og 30 titl-
ar hjá Setbergi. En af hverju einbeit-
ir Arnbjörn sér að útgáfu barnabóka?
„Fyrir sjö árum var ég búinn að
vera 50 ár í bókaútgáfu og hafði gefið
út allar tegundir af bókum, þar á
meðal matreiðslubækur, barnabækur
og ævisögur. Ég gaf út þó nokkuð af
ævisögum en var alltaf að tapa á því.
Það var reyndar allt í lagi því ég hafði
efni á því að tapa. En eftir hálfa öld,
orðinn 76 ára, hugsaði ég með mér að
ég þyrfti að fara að hægja á mér og
ákvað að snúa mér að barnabók-
unum. Það gengur ágætlega vegna
þess að barnabækur seljast allt árið
en það sama á til dæmis ekki við um
ævisögur. Það er mikið vesen að gefa
út ævisögu, bókaútgefandi selur
kannski 5.000-6.000 eintök af henni
fyrir jól og svo á hann 800 eintök eftir
og það tekur 15 ár að selja þau.“
Átök við Ragnar í Smára
Arnbjörn sat í 52 ár í stjórn Félags
íslenskra bókaútgefenda. „Ég kynnt-
ist mörgu ágætisfólki í gegnum þetta
starf mitt, ekki síst bókaútgefendum.
Valdimar Jóhannsson, pabbi Jóhanns
Páls, var afskaplega merkilegur mað-
ur og fínn bókaútgefandi. Ragnar í
Smára var sérkennilegur. Ég lenti í
útistöðum við hann mér til mikillar
raunar og leiðinda því ég mat hann
mikils.
Mér varð það á árið 1955 að fá þá
hugmynd að gefa út úrval íslenskra
smásagna og hafði sérstaka nefnd í
því að velja sögur í bókina. Ragnar
skrifaði mér bréf, var óskaplega
reiður og spurði hvers konar
stráklingur væri að vaða inn á mark-
aðinn og ætla sér að taka inn í bók
sögur sem hann hafði verið að gefa
út. Ég varð dolfallinn og afskaplega
miður mín. Ég skrifaði uppkast að
svarbréfi til Ragnars sem ég sendi
Sigurbirni Einarssyni vini mínum og
bað hann að fara vel yfir það því ég
vildi að það yrði sem allra mýkst og
kurteislegast. Sigurbjörn gerði það
og ég sendi Ragnari síðan bréfið.
Hann bannaði sínum höfundum, þar á
meðal Halldóri Laxness og Gunnari
Gunnarssyni, að eiga sögur í bókinni.
Vegna þessa hringdi Gunnar Gunn-
arsson í mig og bauð mér í kaffi til sín
á Dyngjuveg. Ég fór til hans og hann
sagði mér að honum þætti þetta leitt.
Ég sat hjá honum í tvo tíma og það er
ein indælasta rithöfundastund sem ég
hef upplifað. Ég gaf svo út bók með
smásögum en hún var án framlags
höfunda sem voru á vegum Ragnars.“
Arnbjörn segist vera búinn að
glugga í bók Jóns Karls Helgasonar
um Ragnar í Smára. „Mér finnst
hann taka gríðarlega vel á þessu efni,
þetta er mjög listrænt hjá honum. En
ég verð að fá að segja þér hvaða bók
ég var hrifnastur af fyrir tveimur ár-
um, sem er Sandárbókin hans Gyrðis
Elíassonar. Mikið rosalega fannst
mér það góð bók. Gyrðir er með tvær
bækur á markaði í ár og ég ætla að
kaupa þær báðar. Mér finnst hann af-
bragðs höfundur. Og Jón Kalman
sömuleiðis. Annars er ég fyrst og
fremst ljóðamaður. Hannes Pét-
ursson og Þorsteinn frá Hamri, vinir
mínir í áratugi, eru að mínu mati
þjóðskáldin okkar. Svo eru konur á
ferðinni sem eru býsna fínar, eins og
Gerður Kristný.“
Bókin lifir
Arnbjörn segist ekki hafa neinar
áhyggjur af stöðu bókarinnar: „Alla
þessa tíð hefur verið spurt: Hvað
verður um bókina í samkeppni við
aðra miðla. En bókin lifir. Ekki síst
barnabækur.“ Hann hyggst halda
áfram bókaútgáfu og lætur aldurinn
ekki trufla sig. „Ég er á kafi í bókaút-
gáfunni, hef gaman af henni og hún
heldur mér sprækum.“ Spurður um
framtíðina segir hann: „Þegar móðir
mín ræddi um áform sín lengur en
þrjá mánuði fram í tímann þá sagði
hún alltaf: Ef ég lifi. Þannig að ef ég
lifi þá þætti mér gaman að sjá Set-
berg verða 60 ára árið 2012. Eftir það
er ég tilbúinn til að yfirgefa svæðið.“
Sprækur bókaútgefandi
 Arnbjörn Kristinsson er 84 ára gamall og rekur bókaútgáfuna Setberg
 Gefur eingöngu út barnabækur  Lenti í útistöðum við Ragnar í Smára
Morgunblaðið/Heiddi
Arnbjörn „Ég er á kafi í bókaútgáfunni, hef gaman af henni og hún heldur mér sprækum.“
Íjólastressinu er gott að getaslakað á, á heilbrigðan hátt.Ekki með vínglasi eða pillu,heldur einhverju öðru. Til
dæmis tónlist.
Geisladiskar
með þannig
tónlist eru vin-
sælir, og ný-
lega rölti ég
niður í Betra
líf nýverið og
keypti mér geisladisk með tónlist
sem heitir Góða nótt. Þetta átti að
vera einstaklega róandi músík sem
væri tilvalið að hlusta á rétt fyrir
svefninn.
Hvílík vonbrigði! Það sem barst
úr heyrnartólunum var að vísu
mjög róleg tónlist, en hún var með
svo miklum endurtekningum og
það sem var endurtekið var ekkert
nema klisjur. Tónlistin hafði öfug
áhrif á mig, endurtekningarnar og
klisjurnar voru pirrandi og virk-
uðu síður en svo róandi.
Geisladiskur með alvörutónlist
er áhrifaríkari leið til að slaka á.
Ég mæli sérstaklega með geisla-
diski Páls Eyjólfssonar gítarleik-
ara, með tónlist eftir Tarrega og
Villa-Lobos. Það er lífleg tónlist,
en samt í fullkomnu jafnvægi,
gædd hæfilegum andstæðum sem
gera hana áhugaverða. Það á sér
heilmargt stað í henni, framvindan
er full af óvæntum uppákomum –
en hið lágstemmda yfirbragð hins
klassíska gítars tryggir samt að
það fer aldrei yfir strikið. Það er
að segja ef maður ætlar að slaka
á!
Páll spilar allt af vandvirkni,
smekkvísi og réttu tilfinningunni
fyrir einkennum og stílbrigðum
hvers lags. Og upptakan er hljóm-
mikil, án þess að fínlegir litir glat-
ist. Það er gott að hafa þessa tón-
list á koddanum í skammdeginu!
Góða nótt
Geisladiskur
Cariño bbbbn
Páll Eyjólfsson gítarleikari flytur tónlist
eftir Tarrega og Villa-Lobos.
JÓNAS SEN
TÓNLIST
Hjá Uppheimum er ný-komin út vegleg bók umÁsgerði Búadóttur(1920) myndlistarkonu.
Ásgerður er einn helsti frumkvöðull
okkar Íslendinga á sviði íslenskrar
veflistar og stór-
ar myndir henn-
ar unnar með
ívafi úr hrosshári
vöktu mikla at-
hygli á áttunda
áratug síðustu
aldar.
Ásgerður var
myndlistarmenntuð og lagði ekki til
atlögu við veflistina fyrr en nokkru
eftir að hún lauk hefðbundnu
myndlistarnámi, í fyrstu hér heima
og síðan við Konunglega listahá-
skólann í Kaupmannahöfn. Að námi
loknu fann hún þegar að málverkið
var ekki sá miðill sem togaði hvað
sterkast í hana og lagði áherslu á
grafík. Veflistin kom síðan smám
saman inn í líf hennar og list, en
Ásgerður er að mestu sjálfmenntuð
í vefnaðinum.
Grundvallarþættir málverka,
form, litir og myndbygging, eru
grunnur vefta Ásgerðar, en hún
nálgast vefinn alla tíð fyrst og
fremst sem fullgilt samtímalistform.
Veflistaverk hennar vöktu strax at-
hygli innan lands sem utan og á
ferli sínum var hún í virkum
tengslum við veflistamenn á Norð-
urlöndum. List Ásgerðar hefur
haldið áfram að þróast á áhuga-
verðan hátt þrátt fyrir aldur lista-
konunnar eins og sýningar hennar
undir lok síðustu aldar eru til vitnis
um.
Aðalsteinn Ingólfsson ritar meg-
inkafla um list Ásgerðar og leysir
það vel af hendi, að auki skrifar
Guðbergur Bergsson rithöfundur
stuttan kafla í upphafi bókar. Að-
alsteinn er okkar afkastamesti
fræðihöfundur um íslenska mynd-
list og myndlistarmenn. Hann hefur
ritað um marga okkar þekktustu
listamenn, auk ótal greina í sýning-
arskrár og bækur.
Aðalsteinn hefur einstakt lag á
því að skrifa aðgengilegan texta,
fræðilegan en lifandi og mann-
eskjulegan í senn. Þannig skrifar
hann fyrst og fremst um list Ás-
gerðar, en samtímis skynjar lesand-
inn lífið að baki listinni. Líf eig-
inkonu með heimili og börn hafði án
efa yfirhöndina um tíma, en hér er
ekki farið út í þá sálma. Aðalsteinn
notar hér orðið veftir um vef-
listaverk Ásgerðar, í viðtali hefur
komið fram að það orð noti lista-
konan sjálf yfir verk sín. Ég var
ekki kunnug þessari orðnotkun, en
hún venst ágætlega.
Myndirnar í bókinni tala sínu
máli og það er áhugavert að geta
nú skoðað þróunina í list Ásgerðar
á svo aðgengilegan máta, ævistarfið
er mikið og glæsilegt. Hún er fyr-
irmynd yngri listamanna- og
kvenna hvað varðar listræna
dirfsku. Veflistin var ekki hátt
skrifuð í samtímalistum þegar hún
hóf feril sinn og átti hún stóran þátt
í að breyta því viðhorfi. Eins var
efnisnotkun hennar óvenjuleg og
krafðist seiglu og hugrekkis, hvort
tveggja á listakonan í ríkum mæli.
Glæsilegt
ævistarf
Fræðibók, myndlist
Veftir, Ásgerður Búadóttir
bbbbn
Aðalsteinn Ingólfsson, Guðbergur
Bergsson, Uppheimar 2009, 128 s.
RAGNA
SIGURÐARDÓTTIR
BÆKUR