SunnudagsMogginn - 13.06.2010, Blaðsíða 16

Raunverulegur mán
aðarmatseðill úr
grunnskóla í Reykja
vík
Léttsöltuð ýsa
Sósa
Rúgbrauð
Hakkað buff
Sósa
Grænmeti
Fiskibollur
Sósa
Grænmeti
Bayonne-
skinka
Rauðkál
Sósa
Grjónagrautur
Samloka
Ávöxtur
Plokkfiskur
Rúgbrauð
Smjör
Bjúgu með
uppstúf
Grænmeti
Steiktur
fiskur
Grænmeti
Hamborgari í
brauði
Kakósúpa
Brauð
Ávöxtur
Gufusoðin ýsa
Rúgbrauð
Smjör
Steiktar
kjötbollur
Grænmeti
Lasagne
Salat
Brauð
Frí
Snitsel
Sósa
Salat
Fiskibollur
Salat
Sósa
Kjúklinga-
naggar
Sósa
Salat
Steiktur lax
Sósa
Salat
Pottréttur
Hrísgrjón
Grjónagrautur
Samloka
Ávöxtur
Mánudagur Þrið
judagur Miðvikud
agur Fimmtudagu
r Föstudagur
Tillaga Sigurrósar, Sigurveigar og Margrétar
Skyr m/rjóma-
blandi og rúgbrauð
m/ eggjum/kaviar/
agúrkum
Kjöt í karrý
Ofnbakaður lax
m/ hýðisbasmati,
sítrónum og
kaldri sósu
Núðlur
m/kjúklingi
Fiskisúpa m/
grófu brauði /osti/
gúrku/tómötumGrjónagrautur
m/ kanilsykri og
rjómablandi, slátri
og flatkökum
Pasta m/
lambakjötssósu
og salati
Fiskur í karrý Pasta m/
kjúklingabaunum
Ítölsk grænmetis-
súpa m/brauði/
kotasælu/
agúrkum / paprikuPasta með
heimalagaðri
ítalskri tómatsósu
Bakað rigatóní
m/salati
Plokkfiskur m/
rúgbrauði og osti
Norður-afrískur
kjúklingaréttur
Kjúklingabauna-
súpa m/brauði og
hummus
Píta m/ grænmeti
og eggjum og
heimalagaðri sósu
Lasagne
m/grænmeti
Saltfiskur í ofni
m/ísl. byggi/
hýðishrísgrjónum
Hrísgrjónaréttur
m/kjúklingi
Matarmikil
vetrarsúpa m/
hrökkbrauði/osti
/gúrku/papriku
Mánudagur Þriðjudagur Miðvikudagur Fimmtudagur Föstudagur
Léttir dagar Blandaðir/kjöt Fiskidagar Blandaðir/kjúlli Súpudagar
Alþjóða krabbameinsrannsóknarsjóðurinn hvetur fólk til
að halda börnum sínum frá unnum kjötvörum þar sem
þær auki líkur á krabbameini.
óþol – kannski ekki bráðaofnæmi heldur
magaverki og vægari kvilla. Þar fyrir utan
er hreinlega verið að skemma bragðskyn
barnanna okkar með þessu. Þau venjast
því að borða hvað sem er, bara að það sé
nógu salt eða reykt, enda liggja þau í
vatnskrönunum eftir þessar máltíðir.“
Margrét kinkar kolli. „Barnið mitt sagð-
ist einu sinni hafa fengið rauðar fiskbollur
í matinn. Þegar ég fór að athuga málið
voru þetta ekki fiskbollur heldur salt-
kjötsfarsbollur. Börnin vita ekki einu sinni
hvað þau eru að borða, því mörkin milli
fisks og kjöts eru óskýr – þetta lítur allt
eins út, er eins á bragðið og áferðin svip-
uð. Ein mamman orðar þetta svo í um-
mælum við grein sem birtist um þessi mál
á netinu: „Of saltur matur getur verið
hættulegur nýrnastarfsemi barnanna og
matarsmekkur mótast á neikvæðan hátt.
Þau fá smekk fyrir söltum og mikið unn-
um mat og sá smekkur er mótaður af
skólayfirvöldum. Þegar þetta er gagnrýnt
eru dregnir fram næringarfræðingar sem
segja að þessi matur innihaldi næga nær-
ingu en það gerir kattamatur vissulega
líka. Það þýðir samt ekki að hann eigi að
vera boðlegur börnunum okkar.““
Frekari hagræðing í pípunum
Margrét vísar þarna til annars stjörnu-
kokks sem hefur látið matarmál grunn-
skólabarna sig varða, hinn danska Melker
Andersson sem staðhæfir að matur
dönsku barnanna sé verri en kattamatur í
dós. Það rökstuddi hann með því að taka
prufu af skólamatnum, kjötbollum, kart-
öflumús og brúnni sósu og senda til grein-
ingar á rannsóknarstofu. Niðurstöðurnar
voru svo bornar saman við innihald dósar
af kattamat. Hið síðarnefnda reyndist vera
næringarríkara.
Sigurveig bendir á að ástandið sé ekki
síst bagalegt vegna þess að margir for-
eldrar séu farnir að líta á skólamáltíðina
sem aðalmáltíð barnanna yfir daginn og
Margrét tekur undir það. „Á þessum tím-
um eru margir sem eiga engan pening og
stóla á að barnið fái næringarríka máltíð í
skólanum. Í staðinn fær það foreldað og
upphitað fóður.“ Sigurrós heldur áfram:
„Ég fæ innilokunarkennd af því að vita að
börnin hafa ekkert val. Þau koma glor-
hungruð í hádegismat og verða að borða
það sem fyrir þau er lagt, vitandi að þau
eiga ekki eftir að borða neitt fyrr en í
næsta skipti sem eitthvað er sett fyrir
framan þau. Svo tekur dagvistunin við til
klukkan fimm á daginn.“
Eftir rannsóknarvinnu sína ákváðu þær
Sigurrós, Margrét og Sigurveig að koma
upplýsingunum á framfæri við þar til bæra
aðila. „Við komumst á snoðir um að til
væri starfshópur hjá Reykjavíkurborg sem
hefði það verkefni að endurskoða rekstur
mötuneyta leik- og grunnskóla til ná fram
hagræðingu,“ segir Sigurveig en meðal
verkefna hópsins var að setja fram sam-
ræmda matseðla og samræma innkaup
hráefna fyrir skólamötuneytin.
„Við sendum þessari nefnd bréf þar sem
við óskuðum eftir fundi en það virtist vera
mikil tregða að hitta okkur. Þegar það
gekk eftir að lokum urðum við fyrir miklu
áfalli því þar virtist öllum finnast mat-
urinn í mötuneytunum vera til fyr-
irmyndar,“ segir Sigurveig og Margrét
heldur áfram. „Það kom okkur mikið á
óvart að sitja fyrir framan þessa fulltrúa,
m.a. frá Lýðheilsustöð, og vera sjálfar með
innihaldslýsingar matarins á hreinu en
þeir virtust ekki hafa kynnt sér þær. Einn
nefndarmanna sagði m.a.s. að ef hann
fengi að ráða væri hann til í að hafa salt-
kjöt í öll mál. Og þetta er fólkið sem er að
búa til matseðlana fyrir börnin okkar. Það
var líka greinilegt að okkar athugasemdir
komu á óheppilegum tíma því það má
ekki tala um annað en niðurskurð í þess-
um efnum. Eins komum við að máli við
Lýðheilsustöð og þar virtist lítill áhugi á
því að skoða þessi mál með okkur. Fólk
þar á bæ varð undrandi þegar það sá þær
innihaldslýsingar sem við höfðum aflað
okkur frá framleiðendum og birgjum. Við
hefðum talið að þetta fólk ætti að vera
okkur fróðara um þessa hluti. Þetta kom
okkur verulega á óvart.“ Sigurveig kinkar
kolli. „Þarna er fólk sem vill ekki opna
augun fyrir því að eitthvað sé að matnum í
skólunum heldur var okkur sagt að nið-
urskurðurinn, sem starfshópurinn á að
standa fyrir, myndi ekki rýra „þau miklu
gæði“ sem maturinn einkenndist af.“
Þau gæði eru þó langt fyrir neðan það
sem flestir fullorðnir myndu láta bjóða
sér, að þeirra mati. „Við fullorðna fólkið
erum alltaf að hugsa um hvað við látum
ofan í okkur en það er ekki nóg að for-
eldrar hugsi um mataræði sitt og sendi svo
börnin sín í skólann þar sem þau nærast
að miklu leyti á unnum og reyktum mat,“
segir Margrét og Sigurveig tekur undir.
„Ég hef séð tölur um það að árið 2006 voru
37% skóla með sérmötuneyti fyrir kenn-
arana þar sem þeir fengu annan mat en
börnin. Af hverju eru börnin okkar allt í
einu orðin annars flokks þegnar?“
Flókin einföldun
Þegar þær eru inntar eftir því hvað valdi
þessu hafa þær ýmsar útskýringar á tak-
teinum. „Þetta er ekki bara spurning um
peninga heldur virðist þetta líka vera
sambland af vana, tímaleysi, metn-
aðarleysi og einhvers konar aðstöðuleysi,
t.d. hvað varðar geymslupláss í mötu-
neytunum,“ segir Sigurveig. „Sumir mat-
ráðar eru búnir að vera lengi í skólunum
og hafa fallið í ákveðið far enda er ekki
verið að ýta undir neinar breytingar.“
Sigurrós bendir á hversu fljótlegur þessi
matur er í eldun. „Hann er foreldaður svo
það þarf bara að hita hann upp. Síðan eru
krakkarnir fljótir að borða þetta því þetta
er auðmeltur matur sem tekur ekki eins
langan tíma að tyggja og alvöru kjötbita.“
Margrét heldur áfram: „Við höfum líka
komist að því að fæstir foreldrar kynna sér
matseðlana í skólunum, heldur treysta því
að verið sé að gefa börnum þeirra næring-
arríkan og hollan mat. Við beinum því til