SunnudagsMogginn - 13.06.2010, Qupperneq 54

54 13. júní 2010
Lesbók
H
eilmikið fjör var á opnun einkasýningar Er-
lings Klingenbergs í Hafnarborg hinn 21.
maí sl. eins og sjá má á myndbands-
upptöku, eins konar „bergmáli af viðburð-
inum“ sem er meðal verka á sýningunni sjálfri sem
stendur til 20. júní nk. Önnur verk á sýningunni eru
einnig nátengd opnunargjörningnum, hvort heldur sem
er sviðsmynd, auglýsingaskilti, kröfuspjöld, leikmunir
eða skúlptúrar sem búnir voru til á opnuninni. Sýn-
ingin hverfist um Erling sjálfan sem listamann og um
leið spurninguna hvað það er að vera listamaður, en Er-
ling hefur unnið á þessum nótum allt frá útskrift í
Myndlista- og handíðaskólanum 1994 þegar hann
blandaði saman í tölvu andlitsmyndum af sér og fræg-
um listamönnum á borð við Kjarval, Erró og Jósef Beu-
ys. Æ síðan hefur listamaðurinn Erling T.V. Klingen-
berg verið í hlutverki sjálfhæðins hálfsnillings sem
hefur breytt lífshlaupi sínu í listhlaup þar sem tilbúin
og leikin frægð og frami er sett fram eins og um leikrit
sé að ræða og áhorfendur virkjaðir sem klappstýrulið
stjörnunnar. Innbyggt í gjörninginn er andóf og afjúpun
á listheiminum sem upphefur tilbúnar stjörnur en
einnig samþykki og staðfesting á að slíkt er ásættanlegt
ef það er gert í gríni. Á sýningunni má sjá textaspjald
með enskum tilvitnunum í ummæli vina listamannsins
um hann sem hljóma eitthvað á þessa leið: Það er erfitt
að útskýra Erling, hann er hrár, hann er sögumaður,
drykkfelldur og góðhjartaður, klæðir sig eins og mellu-
dólgur, hefur leiðtogahæfileika, hann er einlægur, óút-
reiknanlegur, örlátur, upprunalega góður, nátt-
úrutalent í listum, gáfaður, sláandi heiðarlegur, notar
persónutöfra en getur einnig gert fólk brjálað af reiði,
hann er hinn grímuklæddi herramaður og hjálpsami
prestur. – Orðræðan hefur sterka tilvísun í orðræðuna
sem umvafði hugmyndina um rómantíska snillinginn,
eina óhugnanlegustu mann- og kvenfjandsemimýtu
sem vestrænt samfélag bjó til og þróaði fram á tutt-
ugustu öld. Hugmyndin um snillinginn yfirfærðist á
mikla stjórnmálaleiðtoga og þegar Hitler komst til valda
var hann af mörgum talinn ímynd snillingsins sem læt-
ur stjórnast af „andanum“ (Zeitgeist), þar sem hann
nemur undirmeðvitund og vilja fólksins, notar með-
fæddar gáfur, persónutöfra, leiðtogahæfileika og ekki
síst óútreiknanlegt skap sem er tilvísun í brjálæði og
geðveiki. Á sýningu Erlings má sjá vaxmynd af stjörn-
unni og málað portrett af vaxmyndinni (bæði verkin
gerð af öðrum listamönnum) sem undirstrikar enn
frekar að allt sjónarspilið er sett fram á forsendum til-
búnings og eftirhermu. Vaxstyttan er vissulega af Erling
en er samt, eins og í útskriftarverki hans, sambland af
honum og huglægri ímynd Kjarvals og Beuys. Styttan,
portrettið og skjaldarmerkjaverkin bera keim af þjóð-
ernisrómantík sem er afbökuð til hins ýtrasta og tengist
upphafningu listamanna sem snillinga þjóðarinnar. Á
opnuninni fór Erling í kanínubúning og framdi gjörning
þar sem hann lætur mjúka leirklumpa falla á gólfið úr
mikilli hæð og eftir standa óvenjulegar höggmyndir
sem þiggja form sitt af þyngdarlögmálinu, aðdráttarafli
jarðar og falli. Fall mannsins, sem búið var til úr leir
samkvæmt Biblíunni, kemur upp í hugann og hug-
myndin um listamanninn sem guð og skapara áréttast
enn frekar í öðrum leirklumpagjörningi sem framinn
var á opnuninni, gjörningi sem Erling hefur framið áður
og felst í því að hafa samræði við leirklumpinn (ríða
efninu) en slík verk hafa áður fengið hinn ísmeygilega
titil „Grafið með gulrótinni“. Á myndbandinu sést list-
stjarnan skríða undir sviðið sem rokkhljómsveitin var
á, enda gluggi innbyggður í sviðsmyndina. Áhorfend-
urnir sjá ekki hvað listamaðurinn er að bjástra en
Kvennakór Öldutúns leiðir brekkusöng þar sem áhorf-
endur syngja brekkusönginn María María en textanum
er breytt í endurtekið nafn listamannsins. Seinna syng-
ur kórinn upphafið og trúarlegt lag þegar listastjarnan
rýfur gat á framhlið sviðsins og nær í stöpla tvo og síð-
an „holaða“ leirklumpa sem hann setur ofan á. Undir
sviði má sjá skítug ummerki gjörningsins og það sem
þar er gefið í skyn skrifast á perralegan hugsanagang
áhorfenda. Þessi gjörningur rímar við frægan gjörning
Vitos Acconcis Seedbed frá árinu 1972 þar sem lista-
maðurinn hafði látið byggja falskt gólf í sýningarsalnum
og þegar áhorfendur komu inn sáu þeir ekkert en lista-
maðurinn lét taka mynd af sér þar sem hann húkti
undir gólfinu og runkaði sér. Opnunin virðist hafa verið
mikið sjónarspil sem ber keim af uppreisn, gríni og
samstöðu sem minnir óneitanlega á kosningaframboðs-
gjörning Besta flokksins þar sem listin rennur saman
við pólitíkina. Sýningin sem eftir stendur er hins vegar
eins konar skráning opnunarviðburðarins. Allir töfr-
arnir eru horfnir og tómleikinn og innihaldsleysið sker-
andi eins og sprungin blaðra, það er ekkert á bak við
grínið annað en afhjúpunin sjálf sem minnir nú vissu-
lega á meira á gjörning Silvíu Nætur en Besta flokkinn,
sem tókst að snúa athyglinni að uppbyggilegum vinkli
innan afbyggingargrínsins á elleftu stundu og þannig
snúa gríni í alvöru. Sýningin heppnast fullkomlega.
Listamaðurinn Erling T.V. Klingenberg endurspeglar
tíðarandann, hann flettir ofan af snillingshugtakinu
með því að ofleika það. Listrottustjörnusnillingnum
tekst að láta áhorfendur lofsyngja sig þótt í gríni sé og
að mínu mati virkar þetta allt saman, þó sem lofsöngur
fáránleikans. Persónulega hef ég engan smekk fyrir
sýningunni og þessu trendi sem er áberandi í listheim-
inum. Veit ekki hvort ég á að gefa fjórar stjörnur eða
tvær, vera fagleg eða persónuleg. Ákvað að gefa fjórar
þar sem stjörnugjöfin vísar til listarinnar sem dæg-
urmenningar og sem slík þá slær Erling genius í gegn.
Áhorfendur
lofsyngja
meintan
listsnilling
Myndlist
Það er erfitt að vera listamaður í líkama
rokkstjörnu - Erling T.V. Klingenberg
bbbbn
Erling TV Klingenberg. Aðrir þátttakendur: Helgi Svavar Helgason,
Valdimar Kolbeinn Sigurjónsson, Ómar Guðjónsson, Heiða Eiríks,
Bóas Hallgrímsson, Óttarr Proppé, Kvennakór Öldutúns, Karl Jó-
hann Jónsson og Klingenberg-klúbburinn. Sýningin er opin alla
daga nema þriðjudaga frá kl. 12-17 og fimmtudaga til kl. 20.
Stendur til 20. júní. Aðgangur ókeypis.
Þóra Þórisdóttir
Sýningin Erlings T.V. Klingenberg í Hafnarborg hverfist um hann sjálfan sem listamann og um leið spurninguna hvað það er
að vera listamaður, en Erling hefur unnið á þessum nótum allt frá útskrift í Myndlista- og handíðaskólanum 1994.
Morgunblaðið/hag
Bandaríski rithöfundurinn
Barbara Kingsolver hlaut Or-
ange-kvennabókmenntaverð-
launin á dögunum fyrir skáld-
söguna The Lacuna. Ýmsir
höfðu spáð því að Booker-
verðlaunabókin Wolf Hall eftir
Hilary Mantel myndi hreppa
verðlaunin. Samkvæmt frétt
Reuters þá deildu
dómnefndarmeðlimir hart um
bókina og þær deilur urðu til
þess að hún varð fyrir valinu
eða eins og dómnefnd-
arformaður lýsti því þá ákvað
dómnefndin að velja frekar
bók sem framkallaði sterkar
bregður fyrir í bókinni eru
listamennirnir Diego Rivera og
Frida Kahlo og rússneski
bolsévikkinn Leon Trotsky.
Gagnrýnendur hafa tekið bók-
inn misjafnlega, flestir verið
ósáttir við bókina, en aðrir
lofað Kingsolver fyrir hugrekki
og metnað.
Kingsolver varð mjög um-
deild vestan hafs fyrir and-
stöðu sína við innrásina í Írak
og kölluð föðurlandssvikari
fyrir það að hafa sagt banda-
ríska fánann vera orðinn tákn-
mynd kúgunar, ofbeldis og
fordóma.
saga Kingsolver sem þekktust
er fyrir skáldsöguna The
Poisonwood Bible sem komst á
stuttlista Orange-verð-
launanna fyrir ellefu árum.
Bók hennar Animal, Vege-
table, Miracle, sem segir frá
því er hún og fjölskylda henn-
ar stunduðu sjálfsþurft-
arbúskap í rúmt ár, vakti
einnig mikið umtal fyrir
nokkrum árum.
The Lacuna segir frá ungum
pilti, Harrison Shepherd, sem
þvælist um Mexíkó og Banda-
ríkin á kaldastríðsárunum með
móður sinni. Meðal þeirra sem
tilfinningar en bók sem allir
væru sammála um.
Eins og getið er var söguleg
skáldsaga Hilary Mantel um
Thomas Cromwell, Wolf Hall,
meðal þeirra bóka sem til-
nefndar voru en aðrar bækur á
stuttlistanum voru Black Wa-
ter Rising eftir Attica Locke, A
Gate at the Stairs eftir Lorrie
Moore, The Very Thought of
You eftir Rosie Alison og The
White Woman on the Green
Bicycle eftir Monique Roffey.
Þetta var í fimmtánda sinn
sem verðlaunin voru veitt.
The Lacuna er sjötta skáld-
Bókmenntaverðlaun kvenna veitt í fimmtánda sinn
Barbara Kingsolver fékk Orange-verðlaunin
Barbara Kingsolver við afhendingu
Orange-verðlaunanna.