SunnudagsMogginn - 01.08.2010, Síða 9

1. ágúst 2010 9
Á
rið 1991 kom út mikill doðrantur í Bandaríkjunum,
Den of Thieves (Þjófabælið) eftir bandaríska blaða-
manninn James B. Stewart, blaðamann The Wall
Street Journal, en hann hafði fengið Pulitzer-
verðlaunin fyrir skrif sín í blaðið um hrun bandaríska hlutabréfa-
markaðarins og innherjasvikahneykslið á Wall Street á níunda
áratugnum.
Ég man að ég las þessa tæplega 600 blaðsíðna bók á sínum tíma
og fannst mikið til hennar koma og ekki síst var ég yfir mig hrifin
af því hvernig Stewart hafði komið sér upp mjög svo merkilegu
tengsla- og heimildaneti. En ég las bókina nánast eins og ég væri
að lesa skáldsögu, svo ótrúleg voru plottin, eindreginn brotavilji
og ásetningur aðalsöguhetjanna, að frásögnin varð ærið reyf-
arakennd..
Ég tók mig til um daginn og las Den of Thieves aftur, en nú
með allt öðru hugarfari – hugarfari
blaðamannsins sem hefur horft á allt
breytast frá því bankahrunið varð
fyrir tæpum tveimur árum síðan.
Svei mér þá, ég held að það væri
hægt að færa góð rök fyrir því að
helstu banka- og verðbréfaskúrkar
okkar Íslendinga hafi nýtt sér Den of
Thieves sem einskonar handbók, svo
margt er líkt með helstu söguhetj-
unum úr Wall Street svikahneykslinu
á níunda áratugnum og þeim skúrk-
um sem rændu íslensku bankana
innan frá. Fjórmenningaklíka, sem
hélt því þó ótrúlega vel leyndu að um
klíku var að ræða, hagnaðist gífurlega
á Wall Street á níunda áratugnum
með ólöglegum viðskiptaháttum,
eins og þeim að nýta í eigin þágu innherjaupplýsingar sem öðrum
stóðu ekki til boða, markaðsmisnotkun, þar sem leynt var beitt
áhrifum til þess að hækka verð á ákveðnum hlutabréfum með
viðskiptum og þeir sem stóðu fyrir svikráðunum náðu svo yf-
irleitt að selja þegar hlutabréfin voru í hæsta gildi. Hljómar
kannski kunnuglega?!
Níundi áratugurinn á Wall Street hefur gjarnan gengið undir
nafninu áratugur græðginnar. Það er ljóst að margt er líkt með
skyldum og græðgisvæðingin sem réð för hjá skúrkunum Mic-
hale Milken, Ivan Boesky, Martin Siegel og Dennis Levine er full-
komlega sambærileg við þá græðgi sem réð för hjá stórum eig-
endum og stjórnendum íslensku bankanna. Sama máli gegnir um
hið fullkomna virðingarleysi gagnvart lögum og reglu. Sömuleið-
is virðingarleysi gagnvart því að allir ættu að hafa sama aðgang að
upplýsingum. Virðingarleysi gagnvart því að hinn frjálsi mark-
aður þyrfti að lúta ákveðnum lögmálum, sem giltu fyrir alla, ekki
bara suma.
Síðari hluti bókarinnar fjallar einkum um rannsóknir banda-
ríska verðbréfaeftirlitsins og skrifstofu ríkissaksóknarans í New
York, sem var þá stýrt af Rudolph Giuliani, sem síðar varð borg-
arstjóri New York og þá tók við stjórn rannsóknarinnar Benino
Romano. Það er fróðleg lesning og merkilegt að sjá á hvaða hátt
bandarískir eftirlitsaðilar töldu að betra væri að ná fram ein-
hverju réttlæti en engu.
Það var gert með því að semja við helstu skúrkana á þann veg
að þeir viðurkenndu sekt í ákveðnum fjölda brota og fallið var frá
ákærum vegna annarra brota, gegn því að sakborningar ljóstruðu
upp um samverkamenn sína. Vitanlega olli þetta miklum deilum
í Bandaríkjunum og margir, einkum almenningur, töldu, að
skúrkarnir hefðu sloppið allt of vel með því að vera dæmdir til
sektargreiðslna og vægrar fangelsisvistar. Sá sem fékk þyngstu
refsinguna var Michael Milken. Hann var dæmdur til þess að
greiða 1,1 milljarð bandaríkjadala í sektir og skaðabætur og í tíu
ára fangelsi. Hann afplánaði að vísu aðeins tæp tvö þeirra ára og
var látinn laus vegna samvinnu við saksóknara í vitnisburði gegn
fyrrverandi viðskiptafélaga og vegna góðrar hegðunar.
Sennilega hafa bandarísk stjórnvöld miklu meira svigrúm til
þess að semja við hvítflibbaglæpamenn en þau íslensku, en engu
að síður finnst mér það vera forvitnileg spurning hvort sérstakur
saksóknari og aðrir sem reyna nú að leiða allan sannleikann í ljós
um íslenska þjófabælið munu reyna með einhverjum hætti að
semja við helstu skúrkana undir þeim formerkjum að betra sé
eitthvert réttlæti en ekkert.
Íslenska
þjófabælið
Agnes segir
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
’
Það væri
hægt að
færa góð
rök fyrir því að
helstu banka- og
verðbréfa-
skúrkar okkar
Íslendinga hafi
nýtt sér Den of
Thieves sem
einskonar
handbók
7:30 Dagurinn byrjar á að
vekjarinn í símanum rífur
mann á fætur fyrir langan dag.
HB blandaður í brúsa og
heilsunæring drukkin. Svo
kíkt á tölvupóst og helstu
miðla til að vita hvað hafi
komið fyrir á meðan maður
svaf værum blundi.
9:50 Er ég mættur á Smára-
hvammsvöll, æfingasvæði
yngri flokka Breiðabliks í
Kópavoginum, með mínum
mönnum í 5. flokki drengja hjá
eina stórveldinu í Kópavogi,
BREIÐABLIKI! Er þar fram til
12:00 með u.þ.b. 60 drengi þar
sem 45 eru í fríi þennan dag
og aðrir 40 að keppa.
12:00 Mæting í Hljóm-
skálagarðinn þar sem ég og fé-
lagi minn, Daði Rafnsson, er-
um með æfingar fyrir
almenning. Þar bjóðum við
upp á kennslu í knattspyrnu
eða bara ef það er einhver sem
vill koma og spila bolta í há-
deginu. Fótbolti í garðinum á
Facebook.
13:00 Bruna heim í einum
grænum, hristi mér einn
Herba, ét epli og banana með.
Góð næring fyrir næstu átök
dagsins
13:20 Þá er komið að
Þróttaravellinum fagra í Laug-
ardalnum þar sem eina stór-
veldið í Reykjavík hefur að-
setur en það mun vera
Þróttur. Þar eru að hefjast
leikir í 5. flokki drengja,
Þróttur-Breiðablik 2. 40
drengir mættir úr Kópavog-
inum að etja kappi við þá
röndóttu í fjórum hörku-
leikjum. Flottir drengir í báð-
um liðum og framtíðin björt.
16:00 Meiri fótbolti hjá
mér en nú er það Fjölnis-
völlur. Stelpurnar í A2 í 3.
flokki eru að fara að hefja leik
gegn stöllum sínum úr Fjölni.
Úr varð svakalegur leikur
með fullt af mörkum og
skemmtilegum töktum.
Rjómablíða var á vellinum og
á þessum tíma dags var kom-
inn roði aftan á hálsinn hjá
kallinum.
18:00 Búinn að fara
hringinn í kringum Reykjavík
og komið að því að fara aftur
í Voginn fagra. Næsti við-
komustaður er Fífuvellir,
annar æfingavöllur Breiða-
bliks. Nú fer í hönd leikur hjá
Blikastelpum í A1 sem fá
Valsstelpur í heimsókn. Enn
einn hörkuleikurinn þar á
ferð sem býður upp á fullt af
góðum töktum. Á meðan á
honum stendur hendir maður
í sig næringu fyrir átök
kvöldsins sem samanstendur
af epli, jógúrtdrykk og
Herba-næringarstykki.
20:00 Hringurinn heldur
áfram og aftur er haldið á
Þróttaravöll í Laugardal, ekki
til að þjálfa heldur er leikur
hjá mér núna. Ég verð að fá
að leika mér líka. Hitti þar
nokkra félaga sem leika sér í
utandeildinni.
20:30 Leikur hefst, fyrsti
leikurinn minn í sumar með
utandeildarliðinu FC Hjörleifi.
Leikurinn var fjörugur og er
skemmst frá því að segja að
mínir menn unnu leikinn
4-0, og þó ég segi sjálfur frá
þá kom kallinn þó nokkuð
við sögu, engin spjöld, því
maður eldist vel og eyðir nú
kröftunum sem eru til staðar
í að skora mörk.
22:15 Loksins kominn í
heim þar sem farið er í góða
og langa sturtu. Hristur einn
góður Herbi til að fá góða
næringu fyrir svefninn. Svo
er lagst í faðm kærustunnar,
hún kysst og knúsuð fyrir
það eitt að vera fallegsta og
besta konan í öllum heim-
inum.
23:00 Farinn í rúmið en
áður set ég mynd í tækið, það
er yfirleitt gott meðal til að
sofna. Annar dagur fram-
undan í þjálfun en ekki þó
svona svakalega þéttur eins
og í dagurinn í dag var. Góða
nótt.
Dagur í lífi Hans Sævars Sævarssonar,
knattspyrnuþjálfara hjá Breiðabliki
Morgunblaðið/Ernir
Lífið er fótbolti!