Fréttablaðið - 29.10.2011, Blaðsíða 16

16 29. október 2011 LAUGARDAGUR
Laser og Fræsivélar
Litlar borðvélar upp í stórar iðnaðarvélar.
Hugbúnaður – kennsla – þjónusta
LASER ÚTSKURÐARVÉLAR
Fyrir Pappír , Tau, Málma, Tré ofl. efni
Hugbúnaður fyrir
Letur – skilta – skartgripagerð
Útskurður
Leturgerð
Módelsmíði
Fræsarar, fyrir útskurð og leturgerð.
Í leiðara Fréttablaðsins föstu-daginn 28. október segir Stein-
unn Stefánsdóttir að umgengni
Íslendinga við auðlindir hafi
fram til þessa borið meiri svip af
veiðimennsku en búskap, og á þar
við umgengni um orkuauðlindir.
Vandséð er hvernig aðstoðar-
ritstjórinn kemst að þessari nið-
urstöðu. Eða þekkir Steinunn
einhver dæmi um að gengið hafi
verið of nærri íslenskum orku-
auðlindum? Ef átt er við að ein-
hverjar virkjanir hafi haft óæski-
leg áhrif á náttúruna þá verða
vissulega ávallt uppi mismun-
andi sjónarmið í þeim efnum, en
við Íslendingar erum þó Evrópu-
meistarar í verndun landsvæða
og mikil áform eru uppi um að
ganga enn lengra í þeim efnum.
Steinunn fer mikinn og talar
meðal annars um rétt þeirra sem
ófædd eru, en munu þau ekki ein-
mitt njóta ávaxtanna af því að
reistar hafi verið hér virkjan-
ir og jafnvel þegar afskrifaðar,
þótt þær skapi þjóðinni áfram
verðmæti? Hún kallar það mýtu
að með nýtingu endurnýjanlegra
orkuauðlinda hérlendis séum
við Íslendingar að leggja okkar
af mörkum til umhverfismála á
alþjóðavísu, þar sem fyrir vikið
sé minni þörf á notkun mengandi
orkugjafa annars staðar. Ástæð-
an sé sú að í alheimssamhengi sé
framleiðanleg orka á Íslandi ekki
svo mikil.
Samkvæmt þessari röksemda-
færslu getum við þá t.d. látið það
eiga sig að sinna þróunaraðstoð,
þar sem okkar framlag telur
varla mikið slíku í alheimssam-
hengi. Formaður loftslagsnefnd-
ar Sameinuðu þjóðanna kom þó
hingað um árið og hvatti Íslend-
inga til að halda áfram að nýta
hér endurnýjanlegar orkuauð-
lindir, í þágu baráttunnar gegn
áhrifum svonefndra gróðurhúsa-
lofttegunda.
Orkan er ekki ál
Loks skal hér nefnt að í leiðar-
anum er kvartað undan tilvísun-
um í störfin við álframleiðsluna
sem við taki að loknum virkjana-
framkvæmdum. Nú er það vissu-
lega svo að þrjú öflug álfyrirtæki
eru langstærstu viðskiptavin-
ir íslenskra orkufyrirtækja. Sú
staða segir hins vegar ekkert til
um framhaldið og engin ástæða
er til að tengja virkjanir framtíð-
arinnar endilega við framleiðslu
á áli.
Við Íslendingar búum við þá
algeru sérstöðu að hér er svo gott
sem öll raforka unnin úr endur-
nýjanlegum orkugjöfum, og sama
gildir um húshitun. Við hljótum
að geta sameinast um að vera
stolt af þessari einstöku stöðu.
Svo mikið er víst að margur
kola- og olíubrennandi nágrann-
inn lítur hingað öfundaraugum.
Við Íslendingar
búum við þá
algeru sérstöðu að hér er
svo gott sem öll raforka
unnin úr endurnýjan-
legum orkugjöfum, og
sama gildir um húshitun.
Þegar fólk veikist af lífsógnandi sjúkdómi verða miklar breyt-
ingar á daglegu lífi, sem í raun fer
úr skorðum. Í slíkum aðstæðum er
mikilvægt að fólki sé mætt af virð-
ingu og umhyggju af fagfólki í heil-
brigðisþjónustunni og að það finni
að brugðist sé við af fagmennsku
og öryggi með heildarhagsmuni
þess að leiðarljósi. Sjúkdómsmeð-
ferð getur verið flókin og reynir
á þann einstakling sem veikur er,
sem og fjölskyldu hans. Í sumum
tilfellum er lækningu ekki viðkom-
ið en möguleiki er á að halda sjúk-
dóminum í skefjum um lengri eða
skemmri tíma með umfangsmikilli
og sérhæfðri meðferð.
Líknarmeðferð er veitt þar sem
um er að ræða langvinna og/eða
lífsógnandi sjúkdóma svo sem
krabbamein, ýmsa taugasjúkdóma
og hjarta- og lungnasjúkdóma.
Líknarmeðferð er yfirleitt í fyrstu
veitt samhliða annarri meðferð
en eftir því sem sjúkdómsástand
versnar eykst vægi líknarmeð-
ferðar. Slík meðferð er því ekki
eingöngu veitt við lok lífs þó vægi
líknarmeðferðar sé þá mest. Mikil
áhersla er á að efla lífsgæði sjúk-
linga og styðja einstaklinginn og
fjölskyldu hans í sjúkdómsferlinu
og sorginni.
Líknarmeðferð er skilgreind
sem þjónusta við lífið og byggir
hún á hugmyndafræði sem má
rekja til Cicely Saunders (1918-
2005), en hún stofnaði fyrsta líkn-
arheimilið í Bretlandi árið 1967. Í
líknarmeðferð eins og hún hefur
þróast og fram kemur í skilgrein-
ingu Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar (WHO, 2002) er áhersl-
an á að bæta lífsgæði sjúklinga
og fjölskyldna þeirra andspænis
lífshættulegum sjúkdómi. Horn-
steinn góðrar líknarmeðferðar
felst í meðferð einkenna þar sem
tekið er tillit til margra þátta, svo
sem líkamlegra, sálfélagslegra og
andlegra þarfa, gildismats, trúar-
þarfa og menningar. Líknarmeð-
ferð gengur út frá þverfaglegri
nálgun og áhersla er lögð á heild-
ræna sýn á manneskjuna.
Líknarmeðferð er hluti af
þeirri meðferð sem veitt er
sjúklingum á mörgum deildum
Landspítala en þörf er þó fyrir
sérhæfðar einingar sem starfa
eftir hugmyndafræði líknarmeð-
ferðar. Sérhæfð líknarmeðferð
er einkum veitt á líknardeild-
um Landspítala, í Kópavogi og á
Landakoti, hjá Heimahlynningu
Landspítala sem og líknarráð-
gjafateymi Landspítala, Karitas
hjúkrunar- og ráðgjafarþjónustu
í Reykjavík, Heimahlynningu
á Akureyri og heimahjúkrun á
Suðurnesjum.
Á þessum stöðum hefur verið
byggð upp fagleg þekking og ára-
tuga reynsla með áherslu á ólík
þjónustustig til að mæta sem best
ólíkum þörfum sjúklinga. Megin-
þorri sjúklinga sem fá þjónustu
frá sérhæfðum þjónustuaðilum er
sjúklingar með dreifðan og langt
genginn sjúkdóm. Sjúklingar sem
liggja á líknardeild eru þar aðal-
lega vegna flókinna erfiðra ein-
kenna og/eða umönnunar við lok
lífs.
Nú stendur fyrir dyrum endur-
skipulagning á líknarþjónustu
sem veitt er á Landspítala og
þar með líknardeildunum tveim-
ur. Mikilvægt er í þeirri endur-
skipulagningu að setja í forgang
þarfir þeirra sem eru með lang-
vinna og/eða lífsógnandi sjúk-
dóma og þurfa á líknarmeðferð
að halda. Líknarþjónustan þarf að
geta áfram sinnt sérhæfðri líkn-
armeðferð til að mæta sem best
þörfum þeirra sem eru með mikil
einkenni sjúkdóms og skertar
lífslíkur.
Líknarmeðferð er ein af grunn-
stoðum góðrar heilbrigðisþjón-
ustu og mikilvægt er að standa
vörð um og styrkja þjónustuna,
sem og áframhaldandi þróun og
uppbyggingu hennar hér á landi.
Hvað er líknarmeðferð?
Ágæti Guðmundur Andri.Ég má til með að leiðrétta
leiðan misskilning sem birtist í
pistli þínum mánudaginn 24. októ-
ber sl. Í pistlinum birtir þú hug-
leiðingar þínar um vændiskaup og
-sölu sem uppátæki Stóru systra
hafa vakið hjá þér. Ég ætla ekki að
gera óljósa skoðun þína á vændi
að umfjöllunarefni heldur tel ég
mér bæði ljúft og skylt að leið-
rétta misskilning þann sem birtist
í skrifum þínum um klínísk störf
og hjúkrun.
Sem hjúkrunarfræðingur til-
heyri ég klínískri stétt heilbrigð-
isvísinda og get því talað af nokk-
urri þekkingu og reynslu. Klínísk
hjúkrun felur í sér að samþætta
fræðilega þekkingu hjúkrunar-
fræðinnar faglegri færni í því
að annast einstaklinga og hópa á
heildrænan hátt. Þannig er leit-
ast við á jafningjagrunni með
samstarfi við sjúklinga að efla
heilbrigði þeirra. Þar er fullt til-
lit tekið til allra mannlegra þátta,
bæði líkamlegra, andlegra/til-
finningalegra og félagslegra.
Ég get með engu móti séð að
vændi feli þetta í sér og þar af
leiðandi er út í hött að spyrða
vændi við klíník og líkja því við
hjúkrun. Af pistli þínum má ætla
að það að hjúkra feli eingöngu í
sér kalda líkamlega þjónustu. Það
er af og frá. Að minnsta kosti vona
ég að þú og þínir njótið umhyggju-
samrar og heildrænnar hjúkrunar
í samskiptum við heilbrigðiskerf-
ið. Ég get fullyrt við þig að hjúkr-
unarfræðingum og öðrum sem
sinna umönnunarstörfum er annt
um sjúklinga sína, einnig þegar
þeir eru að sinna líkamlegum
þörfum sjúklinganna.
Hjúkrunarfræðin leitast við að
byggja upp þekkingu á því hvern-
ig mæta má á sem bestan hátt
þörfum sjúklinga, styðja þá til
sjálfshjálpar eða aðstoða þá sem
ekki geta sinnt sínum þörfum án
hjálpar. Hjúkrun snýst ekki um
að framkvæma verk á vélrænan
hátt heldur að nota vitsmuni og
þekkingu á flókin viðfangsefni
þar sem gagnrýnni nálgun er
beitt af innsæi, þarfir sjúklinga
metnar, meðferðir skipulagð-
ar, þeim hrint í framkvæmd og
árangur metinn. Því get ég með
engu móti skilið hvernig þú getur
líkt vændi við klíníska vinnu sem
hjúkrun og geng því út frá því að
um leiðan misskilning eða hrein-
lega vanþekkingu sé að ræða.
Til frekari fróðleiks um klín-
íska hjúkrun bendi ég á Tímarit
hjúkrunarfræðinga sem er opið
öllum á veraldarvefnum á heima-
síðu Félags íslenska hjúkrunar-
fræðinga, bók Kristínar Björns-
dóttur Líkami og sál sem gerir
grein fyrir þróun hjúkrunarfræð-
innar á Íslandi og bók Margrétar
Guðmundsdóttur Saga hjúkrunar
á Íslandi á 20. öld sem er hvoru
tveggja falleg og fræðandi. Að
lokum vil ég taka fram að pistlar
þínir hafa jafnan vakið hjá mér
ánægju og hlakka ég til að sjá
þann næsta.
Um klíníska
þjónustu, vændi,
hjúkrun og ritstörf
Orkunýting
og búmennska
Orkumál
Gústaf Adolf
Skúlason
aðstoðarfram kvæmda-
stjóri Samorku
Samfélagsmál
Helga
Bragadóttir
hjúkrunarfræðingur og
dósent
Heilbrigðismál
Guðlaug Helga
Ásgeirsdóttir
sjúkrahúsprestur á
líknardeild Landspítala
Kópavogi
Svandís Íris
Hálfdánardóttir
sérfræðingur í
líknarhjúkrun,
Landspítala
Líknarþjónustan þarf að geta áfram sinnt
sérhæfðri líknarmeðferð til að mæta sem
best þörfum þeirra sem eru með mikil
einkenni sjúkdóms og skertar lífslíkur.