Fréttablaðið - 29.10.2011, Blaðsíða 24

29. október 2011 LAUGARDAGUR24
Ú
tlendingar spyrja
mig stundum hvort
ég dragi ekki upp
óþarflega dökka
mynd af Íslend-
ingum í bókum
mínum,“ segir Arnaldur Indriða-
son rithöfundur, sem hefur sér-
hæft sig í sögum af glæpum. „Ég
hef svarað því til að Íslendingar
séu fullfærir um það sjálfir og
þurfi enga hjálp frá mér í þeim
efnum,“ bætir hann við og hlær.
Umræðuefnið er nýafstaðin
Bókamessa í Frankfurt, þar sem
Arnaldur hélt opnunarerindi, og
velgengni bóka hans á erlendri
grund. Hann hefur selt sex og
hálfa milljón eintaka erlendis
undanfarin ár og um 300 þúsund
eintök hér heima, sem er afrek út
af fyrir sig. Hann hefur nú sent
frá sér bók á ári fimmtán ár í
röð og verið áskrifandi að efsta
sæti metsölulistans fyrir hver jól
undanfarinn áratug.
Tilefni viðtalsins er einmitt
fimmtánda skáldsaga hans, Ein-
vígið, sem kemur út á þriðju-
dag – 1. nóvember, eins og aðrar
bækur hans. Hér bregður Arn-
aldur sér aftur í tímann, til árs-
ins 1972 nánar tiltekið, þegar
heimsmeistaraeinvígi Bobby
Fischer og Boris Spassky var háð
í Laugardalshöll. Unglingspiltur
er stunginn til bana í Hafnar-
bíói í aðdraganda skákeinvígis-
ins. Marion Briem, sem lesend-
ur Arnalds kannast við úr fyrri
bókum hans, tekur að sér rann-
sókn málsins og fljótlega berast
böndin að einvíginu, sem hefur
gert Ísland að miðdepli heimsins
í skamma stund.
Er Erlendur dáinn?
Áður en lengra er haldið verður þó
ekki komist hjá því að staðnæmast
við endalok síðustu bókar, Furðu-
stranda, og spyrja að því sem allir
sem lásu bókina vilja vita: Er
Erlendur Sveinsson rannsóknarlög-
reglumaður, höfuðpersóna flestra
bóka Arnalds og lykillinn að vin-
sældum þeirra, dáinn?
„Það verður hver og einn að lesa
í það,“ segir Arnaldur. „Ég skrif-
aði bók um hann, sem gerðist fyrir
austan. Hún endar eins og hún
endar og ég hef sáralitlu við það
að bæta. Ég hef síðan komist að því
að sumir halda að hann sé dáinn en
jafn margir virðast halda að hann
sé lifandi. Svarið liggur í Furðu-
ströndum fyrir hvern og einn að
uppgötva.“
Kynlaus aðalpersóna
Í Einvíginu koma saman tvær hug-
myndir sem hafa blundað með Arn-
aldi lengi, annars vegar að skrifa
bók um Marion Briem, lærimeist-
ara Erlendar í lögreglunni, sem og
sögu heimsmeistaraeinvígisins í
skák.
„Ég er búinn að skrifa sögu allra
í þessu rannsóknarlögregluteymi
Erlends, nema Marion,“ segir hann.
„Til þess þurfti ég að fara aftur
í tímann og þá kom ég að árinu,
1972, sem var ansi merkilegt út af
einvíginu og gerir okkur á litlum
tímapunkti að miðju heimsins.
Hingað streymdi fólk og við kom-
umst í fréttirnar. Mér fannst þetta
bjóða upp á ansi marga möguleika
og ákvað því að staðsetja söguna
þar. Kalda stríðið var í hámarki,
streitan á milli austurs og vesturs
var mikil og og öll sú taugaveiklun
kom síðan berlega í ljós í þessu ein-
vígi. En sagan er um margt fleira.
Á einum stað í bókinni segir að við
heyjum öll okkar einvígi, svo titill-
inn hefur líka breiðari skírskotun.“
Eitt af sérkennum persónunnar
Marion er að aldrei hefur komið
fram hvort hún er karl eða kona
og Arnaldur hefur leikið sér að því
að ýja að hvoru tveggja. Á því er
engin breyting í Einvíginu, hvergi
í bókinni kemur ótvírætt fram af
hvaða kyni aðalpersónan er. Sjálf-
ur segir Arnaldur það ekki einu
sinni skýrt í sínum huga.
„Ég veit það ekki ennþá hvort
Marion er karl eða kona. Í bókinni
er ýmislegt gefið í skyn í báðar
áttir. Það var mjög erfitt að skrifa
heila bók þar sem aðalpersónan er í
rauninni kynlaus, en að sama skapi
afskaplega skemmtilegt. Ég vona
bara að lesendur geri upp sinn
eigin hug um það.“
Mesta rannsóknarvinnan hingað til
Einvígið er margslungin bók
og þótt hún gerist 1972 teyg-
ir hún anga sína allt aftur til
kreppuáranna, á berklahælin á
Vífilsstöðum og í Kolding í Dan-
mörku. Arnaldur segir að líklega
hafi engin af fyrri bókum hans
útheimt jafn mikla rannsóknar-
vinnu og undirbúning.
„Ég hafði mikinn áhuga á að
skrifa um þetta tímabil, upphaf átt-
unda áratugarins, sem var mikið
breytingaskeið fyrir okkur. Það
var heilmikið að gerast í menningu
og listum, Breiðholtið að byggjast
upp og síðan auðvitað þetta einvígi.
Ég er sagnfræðimenntaður og hef
mjög gaman af því að velta for-
tíðinni fyrir mér en þetta er líka
saga um Marion, sem kemur í ljós
að var berklasjúklingur og átti sér
sérkennilegan uppruna. Mér fannst
spennandi að blanda þessu tvennu
saman; byrja á því að fara aftur til
1972 og síðan enn lengra til að kafa
dýpra í aðalpersónuna.
Ég þurfti því að skoða alls konar
hluti í sambandi við þessa bók,
starfsumhverfi lögreglunnar á
þessum tíma, skákeinvígið sjálft,
sögu berklasjúklinga á kreppu-
árunum. Ég fór meðal annars til
berklahælisins í Kolding í Dan-
mörku, sem er lúxushótel í dag. Það
fór talsverður tími í þetta en það er
svo gaman að leita aftur; kynna sér
tíðaranda og andrúmsloft og segja
frá því í sögu, án þess að ég vilji
festa mig of mikið í einhverjum
veruleika heldur nota skáldaleyfið
eins og ég get.“
Einn hluta bókarinnar viður-
kennir Arnaldur að byggja sjálf-
um sér, það er allt að því þrá-
hyggjukenndan bíóáhuga einnar
persónunnar.
„Ég var bíósjúkur og fór á allar
myndir sem voru sýndar; margar
oftar en einu sinni, stundum með
félögum mínum, stundum einn. Oft
fór ég á fimm-sýningarnar, eins og
persónan í bókinni, þá var meira
næði og maður gat valið sér sæti. Ég
var ellefu ára árið 1972, þetta var
sá tími þegar maður fór að vakna
til vitundar um heiminn og hann fór
að stækka. Mér fannst mjög gaman
að rifja þetta upp og fletti til dæmis
upp á gömlum bíóauglýsingum og
Undir urðarmána með Gregory
Peck var einmitt sýnd í Hafnarbíó
á þessum tíma, eins og kemur fram
í bókinni.“
Auðvelt að týna sér í sviðsljósinu
Arnaldur gefur sjaldan færi á
löngum viðtölum. Síðast var rætt
við hann í þessu blaði fyrir fimm
árum, í tilefni Konungsbókar.
Þá var hann löngu búinn að festa
sig í sessi sem vinsælasti rithöf-
undur landsins og farinn að njóta
þó nokkurrar velgengni erlend-
is. Í millitíðinni hefur vegur hans
vaxið gífurlega, bækur hans seljast
í milljónum eintaka, hann er orðinn
Ég veit það ekki enn þá hvort
Marion er karl eða kona. Í bók-
inni er ýmislegt gefið í skyn í
báðar áttir. Það var mjög erfitt að skrifa heila
bók þar sem aðalpersónan er í rauninni kyn-
laus, en að sama skapi afskaplega skemmtilegt.
FRAMHALD Á SÍÐU 26
Á HÓLMGÖNGUSTAÐ Atburðarás Einvígisins hverfist um heimsmeistaraeinvígið í skák 1972, þegar Bobby Fischer og Boris Spasskí mættust í Laugardalshöll og kastljós umheimsins beindist að Íslandi. Arnaldur segist
hafa þurft að leggja á sig meiri undirbúningsvinnu fyrir þessa bók en aðrar og kynnti sér meðal annars starfsaðferðir lögreglunnar á 8. áratugnum, einvígið sjálft og sögu berklaveikinnar á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Ég skrifa alvöru bókmenntir
Einvígið, fimmtánda skáldsaga Arnaldar Indriðasonar, kemur út á þriðjudag. Þar víkur sögunni að Marion Briem, lærimeistara
Erlends rannsóknarlögreglumanns, sem margir telja dáinn eftir síðustu bók. Í samtali við Bergstein Sigurðsson ræðir Arnaldur
örlög Erlends, fylgifiska frægðarinnar og vandann við að skrifa bók um persónu sem enginn veit hvort er karl eða kona.