Morgunblaðið - 18.08.2010, Síða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. ÁGÚST 2010
Mömmuleikfimi Þar sem skólarnir hafa ekki hafið starfsemi að nýju fékk þessi litli og athuguli snáði að fylgjast með mömmu sinni og fleiri mæðrum í leikfimi í rjómablíðu í Laugardalnum í gær.
Ernir
Ekki vil ég gera lít-
ið úr fréttamati líð-
andi stundar en ég vil
benda á að samkvæmt
fjárlögum þessa árs
þá á ríkissjóður að
greiða um 100 millj-
arða í vaxtagreiðslur
samanborið við 87
milljarða árið 2009.
Tekjur ríkissjóðs eru
461 milljarður fyrir
árið 2010. Vaxta-
greiðslur eru rúm
ein króna af hverjum
fimm.
Hvað er hægt að
gera við 100 millj-
arða? Það er t.d.
hægt að:
 Greiða rekstr-
arkostnað Landspít-
alans í þrjú ár og
forsætisráðuneytið í
eitt ár fyrir afgang-
inn.
 Greiða rekstrarkostnað við
Háskóla Íslands í tíu ár og
Menntaskólann á Akureyri í fjög-
ur ár fyrir afganginn.
 Greiða rekstrarkostnað við
Spítalann á Akureyri í 25 ár
 Greiða rekstarkostnað við
Háskóla Reykjavíkur í 50 ár
 Greiða rekstarkostnað við
Verkmenntaskólann á Akureyri í
100 ár.
Ástæðan fyrir því að við greið-
um þessi vaxtagjöld er að við
skuldum mikla fjármuni. Brýnt er
að stöðva skuldasöfnunina og
greiða niður skuldirnar. Það verð-
ur ekki gert nema með vönduðum
vinnubrögðum. Endurskipuleggja
þarf ríkisreksturinn með það að
markmiði að halda upp þjónustu á
sem flestum sviðum. Tekjur rík-
issjóðs þarf að auka með því að
auka verðmætasköpun. Ef við tök-
um ekki á þessu máli mun það
m.a. hafa áhrif á stöðu heimilanna,
heilbrigðisþjónustuna, öll velferð-
armál, menntamálin og framtíð-
arlífskjör komandi kynslóða.
Þetta er forgangsmálið!
Eftir Guðlaug Þór
Þórðarson » Ástæðan fyrir því að
við greiðum þessi
vaxtagjöld er að við
skuldum mikla fjár-
muni. Brýnt er að
stöðva skuldasöfnunina
og greiða niður skuld-
irnar.
Guðlaugur Þór
Þórðarson Höfundur er þingmaður Reykvíkinga.
Ein króna af hverjum fimm í vexti
Um árabil hefur ver-
ið unnið að stækkun
friðlands Þjórsárvera.
Svo virðist þó sem
nokkurs misskilnings
gæti í umfjöllun sjálf-
stæðismanna und-
anfarna daga. Mér er
bæði ljúft og skylt að
upplýsa um nokkrar
staðreyndir málsins og
freista þess að eyða
þeim misskilingi sem upp virðist
kominn í þeirra röðum.
Samhljómur um stækkun
Kveðið er á um stækkun friðlands-
ins í Þjórsárverum í samstarfsyfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar og eru
áherslur umhverfisráðherra í sam-
ræmi við þá yfirlýsingu eins og gefur
að skilja. Stækkun friðlandsins er
ekki byggð á geðþóttaákvörðun um-
hverfisráðherra heldur á tillagan sér
allnokkra sögu. Árið 2003 þegar unn-
ið var að náttúruverndaráætlun 2004-
2008 lagði Umhverfisstofnun fram til-
lögu til umhverfisráðuneytisins um
að friðlandið í Þjórsárverum yrði
stækkað verulega til norðausturs og
vesturs en þó einkum til suðurs og
náði stækkunartillagan suður að
Sultartangalóni beggja vegna Þjórs-
ár.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar
2007 var sérstaklega tekið fram að
„[s]tækkun friðlandsins í Þjórsár-
verum verði tryggð þannig að það nái
yfir hið sérstaka vot-
lendi veranna.“ Á
grundvelli þess lagði
þáverandi umhverf-
isráðherra, Þórunn
Sveinbjarnardóttir,
fyrst fram tillögu til
þingsályktunar um
náttúruverndaráætlun
2009-2013 sem m.a. fól í
sér tillögu um að frið-
landið í Þjórsárverum
yrði stækkað til suðurs
þannig að Eyvafen og
svæði suður af því yrðu
friðlýst sem hluti af friðlandinu. Þetta
er í samræmi við tillögur starfshóps
sem Þórunn Sveinbjarnardóttir skip-
aði til þess að undirbúa áætlunina, en
honum var m.a. falið að gera tillögu
um friðun Þjórsárvera. Tillögur hóps-
ins byggja á rannsóknum á náttúru
Íslands og upplýsingum frá Um-
hverfisstofnun og Náttúrufræði-
stofnun Íslands um verndargildi og
ný svæði á náttúruverndaráætlun.
Á Alþingi hefur verið lagt fram
frumvarp til laga um verndar- og nýt-
ingaráætlun vegna fallvatna há-
hitasvæða og er frumvarpið til með-
ferðar hjá iðnaðarnefnd. Það frum-
varp byggir m.a. á vinnu undanfarinn
áratug við undirbúning að ramma-
áætlun um nýtingu vatnsafls og jarð-
varma. Er frumvarpinu ætlað að
skapa grundvöll fyrir áframhaldandi
vinnu við mat og flokkun á virkj-
unarkostum. Í niðurstöðum faghóps
I, Náttúra og menningarminjar, segir
m.a.: „Það var mat hópsins að nokkur
svæði, einkum vatnasvið Jökulsár á
Fjöllum, Torfajökulssvæðið/ Frið-
land að fjallabaki, Þjórsárver, syðri
hluti gosbeltisins við Skaftá/
Langasjó/Tungnaá, Vonarskarð og
Markarfljót, væru gríðarlega verð-
mæt.“
Nú virðist sem gamall draugur
virkjanaáforma við Norðlingaöldu sé
að bæra á sér enda sjálfstæðismenn
væntanlega nýtt sumarið í að leita
uppbyggilegra tillagna fyrir land og
þjóð. Í anda þessara nýju en þó
gömlu hugmynda halda þeir því fram
að engin ástæða sé til að stækka frið-
landið til suðurs þar sem á því svæði
sé einfaldlega ekkert sem krefst frið-
unar. Þessi fullyrðing kemur á óvart
því í ritstjórnargrein Morgunblaðsins
17. janúar 2006 segir m.a.: „Málefni
Norðlingaölduveitu og Þjórsárvera
hafa enn verið í brennidepli að und-
anförnu, eftir að Sigríður Anna Þórð-
ardóttir umhverfisráðherra hafnaði
því fyrir áramót að staðfesta þann
hluta af svæðisskipulagi hálendisins,
sem snýr að veitunni. … Gild rök eru
fyrir því að vernda Þjórsárverin í
heild. Náttúruverndargildi þeirra er
einstakt. Þau eru stærsta og fjöl-
breyttasta freðmýri landsins. Þau eru
flæðiengi, sem eru sjaldgæf á hálendi
Íslands. Verin hafa verið kölluð fræ-
banki og lífræn framleiðni er þar
margföld á við auðnirnar í kring. Þar
er tegundafjölbreytni plantna, smá-
dýra og fugla hvað mest á hálendinu.
Þau eru mikilvægasta varpsvæði
heiðagæsar í heiminum og njóta
verndar ákvæða Ramsar-sáttmálans
um votlendi, sem hefur alþjóðlegt
gildi. Allt þetta þýðir að í Þjórsár-
verum liggja mikil og einstök verð-
mæti, sem þjóðin hlýtur að vilja varð-
veita í lengstu lög“. Við þessi góðu
rök má bæta að Eyvafen er hluti af
því svæði sem fellur utan suður-
marka núverandi friðlands og er það
hluti af hinu sérstaka votlendi ver-
anna. Náttúrufræðistofnun Íslands
hefur bent á að sjaldgæfar og mik-
ilvægar vistgerðir hálendisins, s.s.
rústamýravist og sandmýravist, finn-
ist á svæðinu utan friðlandsins, sbr.
rökstuðning sem fram kemur m.a. í
náttúruverndaráætlun 2009-2013 og
skýrslu stofnunarinnar, „Vistgerðir á
miðhálendi Íslands. – Flokkun, lýsing
og verndargildi“.
Því er jafnframt haldið fram að
andstaðan við núverandi áform
Landsvirkjunar um Norðlingaöldu-
veitu séu ýmist byggð á misskilningi
eða vanþekkingu.Verið sé að rugla
saman eldri hugmyndum um risavax-
ið uppistöðulón við nýrri hugmyndir
sem fela í sér nýtt miðlunarlón sem
verði ekki nema 2-3 ferkílómetrar að
stærð og svo gott sem ekkert gróið
svæði fari undir vatn yrði veitufram-
kvæmdin að veruleika, því mest-
megnis yrði hið litla lón í árfarveg-
inum. Þessi fullyrðing stenst ekki því
það lón sem áætlað er að mynda,
verði af framkvæmdum, mun ná tölu-
vert út fyrir árfarveginn og inn í
Eyvafen og í nærliggjandi gróð-
urlendi. Breytt rennsli mun hafa
áhrif á fossana og áhrifa mun gæta á
landslagsmyndina því áætlað er að
mannvirki verði staðsett við jaðar nú-
verandi friðlands.
Sérstaða á heimsvísu
Stækkun friðlands í Þjórsárverum
er eitt mikilvægasta náttúruvernd-
armál á Íslandi til langs tíma. Sér-
staða veranna er á heimsvísu. Póli-
tískar áherslur síðustu 6 ára a.m.k.
sýna að allir stjórnmálaflokkar hafa
gert sér grein fyrir mikilvægi svæð-
isins og þess að friðlandið væri
stækkað. Það vekur því furðu að
Sjálfstæðisflokkurinn ætli sér nú að
berjast fyrir því að Norðlingaöldu-
veita komi til framkvæmda þegar
enginn stjórnmálamaður hefur séð
ástæðu til þess um árabil að draga í
efa tillögur fagstofnana umhverf-
isráðuneytisins um stækkun frið-
landsins og Alþingi hefur samþykkt
náttúruverndaráætlun 2009 til 2013
þar sem gert er ráð fyrir stækk-
uninni.
Umhverfisstofnun hefur fundað
með sveitarfélögum sem í hlut eiga
varðandi væntanlega stækkun og al-
mennt ríkir mikill vilji og skilningur á
því að hér er einstakt svæði á ferðinni
sem rétt er að taka frá fyrir komandi
kynslóðir og í þágu náttúru landsins
og jarðarinnar. Skammtímahags-
munir eða pólitískt þjark mega ekki
verða til þess að sá skilningur láti
undan síga.
Eftir Svandísi
Svavarsdóttur » Stækkun friðlands í
Þjórsárverum er eitt
mikilvægasta náttúru-
verndarmál á Íslandi til
langs tíma. Sérstaða
veranna er á heimsvísu.
Svandís Svavarsdóttir
Höfundur er umhverfisráðherra.
Stækkun friðlands í Þjórsárverum