Morgunblaðið - 18.09.2010, Qupperneq 6

FRÉTTASKÝRING
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Þrátt fyrir dóm Hæstaréttar á
fimmtudag er enn margt á huldu um
hvernig greitt verður úr þeirri miklu
flækju sem myndaðist þegar lánin
voru dæmd ólögleg. Mesti höfuðverk-
urinn er hvernig leysa á úr málum
þeirra sem seldu eða keyptu hús og
bíla sem gengistryggð lán hvíldu á.
Árni Páll Árnason, efnahags- og
viðskiptaráðherra, segir að ætlun
hans sé að sett verði lög sem tryggi að
bæði þeir sem tóku ólögmæt húsnæð-
is- og bílalán og þeir sem tóku lögleg
lán sitji við sama borð. Þeir geti
breytt íbúðalánum yfir í verðtryggð
lán, óverðtryggð eða lögleg erlend
lán. Bílalánum verði aðeins breytt yfir
í óverðtryggð lán með vöxtum Seðla-
bankans, með hliðsjón af dómi
Hæstaréttar. Árni segir að öllum
lánasamningunum verði breytt með
ofangreindum hætti. Telji fólk að með
þessu missi það betri réttindi, geti
það sótt rétt sinn fyrir dómi.
Bankar ákveða vexti
Ekki liggur fyrir hvaða vaxtakjör
muni gilda þegar gengistryggðum
húsnæðislánum hefur verið breytt yf-
ir í verðtryggð krónulán. „Ákvarðanir
um vexti á verðtryggðum lánum eru í
höndum bankanna en mikilvægt er að
þeir geri þessar breytingar sér ekki
að féþúfu,“ segir Árni.
Flækjurnar í málinu eru margar.
Mörg dæmi eru um að fólk hafi
misst bíla sína eða húsnæði þegar því
hefur ekki tekist að standa í skilum
með gengistryggð lán. Gert er ráð
fyrir að í frumvarpinu verði að finna
leiðbeiningar um hvernig eigi að fara
með þesskonar mál, að sögn Árna.
Margir hafa einnig selt bíla sína
eða hús með áhvílandi erlendum lán-
um. Þeir sem keyptu bílana gætu, að
óbreyttu, hagnast verulega á dómi
Hæstaréttar því höfuðstóllinn lækkar
verulega. Árni segir að lögunum sé
m.a. ætlað að greiða fyrir að ávinning-
urinn skiptist með sanngjörnum
hætti milli seljanda og kaupanda.
Einyrkjar og bændur eru meðal
þeirra sem hafa gagnrýnt að aðgerðir
stjórnvalda snúi einungis að einstak-
lingum. „Rökin fyrir því að löggjafinn
hlutist til um mál einstaklinga byggj-
ast á húsnæðisöryggi og þeim víð-
tæku hagsmunum sem bílalánin eru í
heildarsamhenginu. Um fyrirtækja-
lán sem lögaðilar taka gilda önnur
sjónarmið en neytendalán sem tekin
eru af einstaklingum.“ Taka þurfi á
vanda fyrirtækja með öðrum hætti.
Ekki sé hægt að setja almenna lög-
gjöf sem myndi lækka skuldir hjá öll-
um fyrirtækjum og lögaðilum, líka
þeim sem enga þörf hefðu á slíku, s.s.
vegna þess að tekjur þeirra eru í er-
lendri mynt. Höggið á bankakerfið og
kostnaður almennings af slíku yrði
sömuleiðis óviðunandi.
Bankarnir ákveða vexti á
umbreyttum húsnæðislánum
Morgunblaðið/RAX
Lán Þeim sem byggja eða kaupa hús munar mikið um hvert prósentustig í vöxtum og verðbólgu.
 Bankarnir geri sér breytingarnar ekki að féþúfu  Flóknir útreikningar
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 2010
Dómur Hæsta-
réttar gefur að-
eins fordæmi í
sambærilegum
málum. Erfitt
getur reynst að
meta hvað er
sambærilegt mál,
ekki síst þar sem
alls voru 75 út-
færslur af geng-
istryggðum og erlendum lánum í
boði fyrir neytendur, samkvæmt at-
hugun Fjármálaeftirlitsins.
Gunnar Andersen, forstjóri FME,
segir að um 25 útfærslur af bílalán-
um hafi verið í boði og um fimmtíu
útfærslur af húsnæðislánum.
Hann treysti sér ekki til að segja
til um hversu margar væru ólögleg-
ar. Í því samhengi skipti mestu máli
hvernig ákvæði um höfuðstól væru
orðuð, væri verið að veita erlent lán
eða íslenskt. Næstmestu máli skipti
hvernig lánið var borgað út og
minnstu máli hvernig það var inn-
heimt.
FME mun ekki taka þátt í að
reikna út umbreytingu gengis-
tryggðra lána yfir í innlend. Lántak-
endur veiti bankastofnunum vænt-
anlega aðhald.
75 útfærslur af
gengistryggðum og
erlendum lánum
voru í boði
Gunnar Andersen
Herjólfur hefur
siglingar að
nýju til Land-
eyjahafnar í
dag. Skipstjór-
inn ákvað það í
gær, eftir að
hafa skoðað nið-
urstöður mæl-
inga í höfninni.
Mikið rask hefur orðið á rekstri
Herjólfs vegna lokunar hafn-
arinnar og farþegum fækkaði stór-
lega þegar farið var að sigla til Þor-
lákshafnar
Herjólfur siglir á ný
til Landeyjahafnar
Meirihluti almennings er fylgjandi
málshöfðun gegn ráðherrum ef
marka má nýja skoðanakönnun
MMR. Áberandi munur er á við-
horfi til málshöfðunar eftir stuðn-
ingi við stjórnmálaflokka.
Yfir 60% svarenda sögðust fylgj-
andi því að höfða beri sakamál fyrir
landsdómi gegn fyrrverandi ráð-
herrunum Árna M. Mathiesen
(66,3%), Geir H. Haarde (64,2%) og
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur
(60,4%). Nokkuð færri eða 51,8%
sögðust fylgjandi því að höfða beri
sakamál fyrir landsdómi gegn
Björgvini G. Sigurðssyni fyrrver-
andi viðskiptaráðherra.
Um netkönnun var að ræða sem
854 manns á aldrinum 18-67 ára
tóku þátt í dagana 14.-16. sept-
ember.
Flestir fylgjandi
málshöfðun
Þjóðræknisfélag Íslendinga veitti
Steinþóri Guðbjartssyni, blaða-
manni á Morgunblaðinu, viður-
kenningu í gær fyrir ötult starf við
kynningu og fræðslu um líf og starf
afkomenda íslenskra landnema í
Vesturheimi.
Steinþór hefur í áraraðir birt
fjölmörg viðtöl við Vestur-
Íslendinga í Morgunblaðinu og
greint frá ýmsum viðburðum í Vest-
urheimi.
Sjálfur bjó hann um tíma á Ís-
lendingaslóðum og er því vel kunn-
ugur öllum hnútum þar og inn-
viðum samfélagsins. Hann nam
íþróttafræði við Manitobaháskóla
og var ritstjóri Lögbergs-
Heimskringlu sem gefið er út í
Manitobafylki í Kanada.
Afkomendur íslenskra landnema
í Vesturheimi leggja mikið upp úr
því að halda sem bestu sambandi
við Ísland og eru því afar þakklátir
Steinþóri fyrir framlag hans í þeim
málum.
Steinþór kvaðst vera þakklátur
og hrærður fyrir veitta viðurkenn-
ingu og sagði þetta hvatningu fyrir
sig til að halda ótrauður áfram að
sinna þessu hugðarefni sínu.
boddi@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
Gleði Steinþór tekur við viðurkenningarskjali úr hendi Almars Grímssonar.
Hefur kynnt Vest-
urheim afar vel
Vextir á nýjum íbúðalánum Íbúða-
lánasjóðs eru nú ýmist 4,5% eða
5%. Almennir verðtryggðir vextir
Seðlabanka Íslands, sem taka
breytingum, eru nú 4,8%.
Markmið Seðlabank-
ans er að verðbólga á
einu ári verði sem
næst 2,5% og þá eru
nafnvextir á verð-
tryggðu láni frá
Íbúðalánasjóði 7-
7,5%.
Seðlabankinn spáir
að verðbólgumark-
miðið náist árið 2012.
Hingað til hefur hins vegar geng-
ið illa að hemja verðbólgudrauginn.
Frá 1989 hefur meðalverðbólga ver-
ið undir 2,5% í fimm ár.
Mest var verðbólgan 1989 þegar
hún var 21%. Með-
alverðbólga á ári frá
1989 hefur verið um
5,9%. Ef fjögur verstu
verðbólguárin eru ekki
talin með var verðbólg-
an samt hærri eða
3,8%.
Það er því ljóst að
fáir eiga meira undir lítilli verð-
bólgu en lántakendur.
Verðtryggðir vextir um 5%
VERÐBÓLGAN LEGGST OFAN Á VERÐTRYGGÐU LÁNIN
57,3 milljónir
Heildarendurgreiðsla á verðtryggðu
láni til 30 ára ef vextir eru 5% og
verðbólgan er 2,5%
80 milljónir
Heildarendurgreiðsla á verðtryggðu
láni til 30 ára ef vextir eru 5% og
verðbólgan er 4,5%
‹ RÁNDÝR VERÐBÓLGA ›
»
Enn liggja ekki
fyrir nákvæmar
upplýsingar um
hvernig geng-
isbundnum lán-
um verður
breytt í krónul-
án. Í mörgum
tilfellum verður
það einfalt mál
en í öðrum tilfellum er slík um-
breyting afar flókin. Margir hafa
þegar nýtt sér skilmálabreyt-
ingar sem eru í boði. Jafnvel eru
jafnvel dæmi um að skilmálum
hafi verið breytt tíu sinnum á
einu og sama láninu, s.s. með því
að frysta höfuðstól, innheimta að-
eins vexti, breyta því í krónulán
o.s.frv.
Dæmi um tíu skil-
málabreytingar
Sp
ör
eh
f.
s: 570 2790www.baendaferdir.is
A L L I R G E T A B Ó K A Ð S I G Í B Æ N D A F E R Ð I R
Haustævintýri í
7. - 16. október
HAUST 7
Dólómítunum
Blómaeyjuna Mainau við vatnið Bodensee og sögulegu borgina Brixen í Suður-Tíról þekkja
margir Íslendingar, svo ekki sé talað um stórkostlega náttúrufegurð Dólómítanna. Eftir flug
til Frankfurt er haldið til Lindau við Bodensee þar sem gist verður í 3 nætur. Skoðum hina
fallegu borg Lindau, ásamt blómaeyjunni Mainau og borginni Konstanz. Síðan er ekið
suður á bóginn, til fjallabæjarins Brixen þar sem gist verður í 4 nætur. Eftir dag í Brixen er
farið í stórkostlega dagsferð um Dólómítana þar sem hægt er að taka kláf upp á fjallið
Pordoi, en þaðan er útsýni yfir ítölsku og austurrísku Alpana. Fyrrverandi höfuðborg
Tíróls, Merano, verður sótt heim, en þar er skemmtilegur miðbær með þröngum götum og
iðandi mannlífi. Síðan er ekið til miðaldaborgarinnar Nördlingen í Þýskalandi. Gistum þar í 2
nætur og gefst því tími til að skoða þessa fallegu borg áður en haldið er heim á leið.
Fararstjóri: Þórhallur Vilhjálmsson
Verð: 189.900 kr. á mann í tvíbýli. Mikið innifalið!
Innifalið: Flug, skattar, hótelgisting, allar skoðunarferðir með rútu,
hálft fæði og íslensk fararstjórn.
Hálftfæðiogallarskoðunarferðir
innifaldar