Morgunblaðið - 25.09.2010, Blaðsíða 32

32 UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 2010
Nú er tími til kominn að við förum að
horfa fram á veginn.
Uppgjör við fortíðina er nauðsyn-
legt en við meg-
um ekki gleyma
framtíðinni og
uppbyggingu á
henni.
En hvernig
getum við lagt
hönd á plóginn?
Þessi venjulegi
Jón og Gunna?
Fróður maður
sagði eitt sinn,
byrjaðu á sjálfum
þér og þannig breytir þú umhverfi
þínu. Það smitar jákvæðum straum-
um út til allra hinna. Í framhaldi af
þessu vil ég beina athygli manna og
kvenna að best geymda leyndarmáli
mannræktar á Íslandi, starfsemi Po-
wertalk samtakanna. Um þessar
mundir fara fram kynningarfundir í
öllum deildum. Þessir fundir eru öll-
um opnir og engar kvaðir fylgja því
að mæta. Í Powertalk hittast félagar
tvisvar í mánuði og vinna verkefni
sem lögð hafa verið fyrir þá. Félagar
flytja erindi, ljóð eða bara segja til
nafns og hlusta á aðra félaga ef þeir
treysta sér ekki til að gera meira í
byrjun, en smám saman þá eflast
þeir og taka meiri þátt. Starfið
byggist á því að læra hver af öðrum
eftir fyrirfram settum reglum. En á
þennan hátt efla félagar sjálfs-
traustið til að takast á við hið dag-
lega líf.
Þetta er kjörið tækifæri fyrir ný-
búa sem tala einhverja íslensku, til
að þjálfa málið betur og ná enn betri
tökum á því. Stefna Powertalk sam-
takanna er að efla frjálsar og opin-
skáar umræður sem skulu vera án
fordóma í stjórnmálum, félags-
málum, fjármálum, kynþáttamálum
og trúmálum. Allir fordómar verða
kveðnir í kútinn ef við höldum um-
ræðunni á lofti. Þjálfum okkur í Po-
wertalk og látum gott af okkur leiða.
Heimasíða samtakanna er
www.powertalk.is og þar má finna
upplýsingar um deildirnar og fund-
artíma.
GUÐRÚN BARBARA
TRYGGVADÓTTIR,
kjörforseti landssamtaka
Powertalk á Íslandi
og kaupkona.
Sterkara Ísland –
fordómalaust Ísland
Frá Guðrúnu Barböru
Tryggvadóttur
Guðrún Barbara
Tryggvadóttir
Ég fagna forsíðufrétt Morgun-
blaðsins þann 18. sept um „Risa-
verksmiðju“ Mitsubishi á Grund-
artanga. Þar rætist hálfrar aldar
gömul hugmynd mín, sbr. greinar
sem Morgunblaðið hefur birt frá
mér á sl. 45 árum.
Aðalmarkmiðið var að sía kol-
díoxíð frá útblæstri álversins í
Straumsvík, blanda það síðan með
vetni og fá út metanól, litlausan
fljótandi vökva sem nýta mætti til
orkugjafa aflvéla.
Á Grundartanga er hinsvegar
mikil losun á kolmónoxíði, vegna
viðarbrennslu málmblendisins. Þar
vildi ég skilja kolmónoxíðið frá út-
blæstrinum, blanda það með vetni
og útkoma þeirrar blöndu er ekkert
gervieldsneyti, heldur hrein hráolía
og 10 ára gamall útreikningur minn
sýndi um 30% lægri kostnað heldur
en verð olíufélaganna var á sama
tíma frá söludælum.
Niðurstaða allra þessara athug-
ana er ótvírætt jákvæð, minnkun á
losun ósoneyðandi efna út í and-
rúmsloftið og nýting þeirra í
breyttu formi, þ.e. sem aflgjafa dís-
ilvéla á láði og legi.
Nú hillir undir hálfrar aldar draum
og hvelið fagnar heiðu risi sólar.
Við mættum betur gefa mörgu
gaum,
þar gárunga og skrípi verma stólar.
Megi endurvinnsla og nýting
allra efna sem best nýtast okkar
kæra landi, til alheimsheilla.
PÁLMI JÓNSSON,
fv. iðnskólakennari.
Nú birtir í lofti
Frá Pálma Jónssyni
Þegar hugað er að
því að gera lífið léttara
fyrir eldri borgara er
eitt af frumatriðunum
að þeir geti sem lengst
búið í eigin húsnæði.
Til að svo sé mögu-
legt sem lengst er
nauðsynlegt að huga að
kostnaði sem hlýst af
því að búa í eigin hús-
næði. Er eðlilegt að
fólk sé að greiða fasteignagjöld af
íbúðum er það býr í alveg fram á graf-
arbakkann?
Ég tel, og margir eldri borgarar, að
alþingi og sveitarstjórnir þurfi að
sýna skilning í því að létta eldri borg-
urum byrði af íbúðum sínum með því
að fólk sem hefur náð ákveðnum aldri
sé undanþegið greiðslu fasteigna-
gjalda af húsnæði er það býr í. Ákveð-
in sveitarfélög á landinu höfðu verið
með ákveðna krónutölu í afslátt eftir
aldri fólks án tillits til tekna og var það
talið mjög jákvæð ráðstöfun fyrir eldri
borgara. En síðastliðið ár kom í ljós að
samkvæmt lögum þessa lands var
slíkt ekki leyfilegt. Ég spyr: Er það
eðlilegt að almenningur sé endalaust
að greiða fasteignagjöld af íbúðum er
hann býr í? Þótt mörg sveitarfélög
veiti afslátt af fasteignagjöldum eftir
tekjum þá tel ég það
ekki endilega sanngjörn-
ustu leiðina. Ég myndi
óska þess að Alþingi ís-
lendinga tæki þetta fast-
eignagjaldamál upp og
t.d. samþykkti lög er
segðu að Íslendingar, er
væru t.d. orðnir 75 ára,
þyrftu ekki að greiða
fasteignagjöld af íbúðum
er þeir byggju í. Það
myndi gera lífið léttara
og áhyggjuminna fyrir
marga eldri borgara og
stuðla að betra heilsufari viðkomandi
og jafnvel þá sparnaði fyrir ríki og
sveitarfélög á heilbrigðissviðinu.
Ofanritað mál er eitt af mörgum
málum eldri borgara sem má huga að.
Ekki endalaust að fara ofan í vasa
eldri borgara alveg fram á graf-
arbakkann.
Hugsið um þetta þingmenn og
sveitarstjórnarmenn.
Gerum lífið bærilegra
Eftir Jón Kr.
Óskarsson
Jón Kr. Óskarsson
»Ekki endalaust að
fara ofan í vasa eldri
borgara alveg fram
á grafarbakkann.
Höfundur er formaður félags eldri
borgara í Hafnarfirði.
Breytingar á stjórn-
arskrá lýðveldisins
standa fyrir dyrum. Al-
þingi hefur sagt svo fyr-
ir að þær breytingar
skuli fara fram sam-
kvæmt nýju ferli, þ.e. í
gegn um sérstakt
stjórnlagaþing sem
leggi tillögur fyrir Al-
þingi að undangenginni
umfjöllun þjóðfundar
um stjórnarskrármál-
efni.
Þetta er mjög athygliverð tilraun.
Íslenska stjórnarskráin er ekki gam-
alt plagg, í það minnsta ekki þegar
borið er saman við stjórnarskrár
margra nágrannalanda okkar. Sú
bandaríska er frá 1789, sú norska frá
1814 og stjórnlög Breta, þó ekki séu
þau beinlínis sérstök stjórnarskrá,
státa af langri sögu og þróun allt aft-
ur til Magna Carta frá árinu 1215.
Þrátt fyrir litla elli í víðara sam-
hengi má færa rök fyrir því að ís-
lenska stjórnarskráin sé að innihaldi
komin að ákveðnu leyti
til ára sinna. Hún er
byggð að grunni til á
stjórnarskrá Konungs-
ríkisins Íslands frá
1920, sem var lagfæring
á gjafastjórnarskrá
konungs frá 1874 til
samræmis við nýfengið
fullveldi. Stjórnarskráin
frá 1874 samræmdist
aftur þeirri dönsku frá
1849. Þannig að í raun
má segja að Stjórn-
arskrá Lýðveldisins Ís-
lands eigi sér nú um 160
ára sögu.
Á þessum 160 árum hefur hún tek-
ið töluverðum breytingum. Því er
stundum haldið fram að svo sé ekki,
en það þarf ekki annað en að bera
saman þessi tvö skjöl, frá 1874 annars
vegar og frá deginum í dag hins veg-
ar, til að sjá að stjórnarskráin hefur í
raun fylgt þróun íslensks samfélags
og sambands þess við umheiminn í
gegn um þessi 160 ár.
Grunnatriði stjórnarskrárinnar frá
1944 eru hins vegar minna breytt,
þ.e. fyrst og fremst sá kafli sem lýtur
að grunnskipan ríkisins, fyr-
irkomulagi valddreifingar, grunn-
reglum réttarríkisins og þess háttar,
og það má færa fyrir því sterk rök að
slík grundvallaratriði þurfi að vera
nokkuð stöðug til að stjórnarskrá
njóti virðingar og réttmætrar stöðu
sem grunnlög ríkisins.
Í stjórnarskránni birtist
samfélagssáttmálinn
Stjórnarskrá er eins konar sam-
félagssáttmáli, þ.e. grunnreglur sem
við ákveðum að skuli gilda fyrir alla í
samfélaginu og að skuli móta allar
aðrar reglur þess. Hugmyndin um
samfélagssáttmálann er auðvitað
ekki ný af nálinni, hún er ein af þeim
hugmyndum sem frönsku bylting-
armennirnir höfðu að leiðarljósi þeg-
ar þeir kröfðust frelsis, jafnréttis og
bræðralags í lok 18. aldar. Hug-
myndin um samfélagssáttmálann er
nátengd hugmyndum um hlutverk og
takmörk ríkisvaldsins, þrískiptingu
þess og réttindi og skyldur þegnanna,
sem komu fram á þessum tíma og
hafa mótað lýðræði, mannréttindi og
skipan ríkisvalds á Vesturlöndum alla
tíð síðan.
Sú heildarendurskoðun á stjórn-
arskrá Íslands sem liggur fyrir nú er
því í raun heildarendurskoðun á þeim
samfélagssáttmála sem við kjósum að
leggja til grundvallar lífi okkar, og
sem við viljum að móti líf og samfélag
komandi kynslóða Íslendinga. Hún er
í þeim skilningi hápólitískt mál. Alls
ekki flokkspólitískt, heldur pólitískt á
þann hátt að hún snertir grundvallar-
lífsskoðanir okkar, hugmyndir okkar
um það hvers konar samfélag við vilj-
um búa til og búa við. Að smíða nýja
stjórnarskrá getur því aldrei orðið
kalt og stranglega lögfræðilegt ferli.
Það á ekki að vera það og má ekki
vera það.
Eitt besta sögulega dæmið um það
hvernig stjórnlagaþing getur á þenn-
an hátt lagt grunn að samfélagi til
framtíðar er stjórnarskrá Bandaríkj-
anna frá 1789. Grunngildi hennar eru
enn í dag ein sterkasta stoð banda-
rísks samfélags. Hún kom fram á
tíma þegar lýðræðislegt stjórn-
skipulag var ennþá ný hugmynd í
heiminum, en það var hugmynd sem
stjórnlagaþing þess tíma vildi að
myndaði grunninn að hinu nýja sam-
félagi. Lífsskoðun og framtíðarsýn
þeirra sem þar sátu réð ferðinni.
Nýja Ísland, hvenær kemur þú?
Stjórnlagaþing er því ekki fræði-
legt fyrirbæri þar sem lögfræðin er
kóngur. Þvert á móti er stjórnlaga-
þing lifandi vettvangur þjóðar til að
vefa lífsskoðanir sínar, fortíð-
arreynslu og framtíðarsýn saman í
nýjan samfélagssáttmála. Sáttmála
sem getur leitt íslensku þjóðina inn í
framtíðina á farsælan hátt. Með
stjórnlagaþingi er okkur, íslensku
þjóðinni, falið í hendur tækifæri til að
leggja leikreglurnar fyrir nýtt sam-
félag. Nýtt Ísland. Nýtum það vel.
Eftir Jóhannes
Þór Skúlason » Stjórnlagaþing er
vettvangur þjóðar
til að vefa lífsskoðanir
sínar, fortíðarreynslu
og framtíðarsýn í nýjan
samfélagssáttmála,
nýja stjórnarskrá.
Jóhannes Þór
Skúlason
Höfundur er grunnskólakennari.
Hvaða gildi hefur stjórnlagaþing?
Í morgunútvarpinu 17.9. sl. hlust-
aði ég á mann sem reyndi með
snilldarlegum hætti að gera Jobs-
bók Biblíunnar tortryggilega með
því að hafa ritið að fíflskapar-
málum. Sneri „biblíudólgurinn“ út
úr efni bókarinnar, sleit efnisþráð
sundur og skeytti saman eftir
þörfum, talaði niður til Guðs al-
föður svo eitthvað sé nefnt. Hing-
að til hefur verið talið að Jobsbók
sé elsta rit Biblíunnar en „grínist-
inn“ hélt því blákalt fram að Ísr-
aelar hefðu skrifað ritið þegar
þeir voru í herleiðingunni í Bab-
ýlon! Og ekki nóg með það heldur
hefðu Guð og Satan þá verið á
unglingsárum og koma þessar
sagnfræðiskýringar RÚV-
predikarans merkilega vel heim
og saman við hinar nútímalegu
útfærslur á þróunarkenningunni
þar sem allt vitlaust virðist geta
gerst nema það allra ótrúlegasta,
að menn séu að mennta sig inn í
veröld apanna. Þessi aumkunar-
verða tilraun RÚV-predikarans til
að gera sig skemmtilegan á
kostnað helgiritsins skemmtir
sjálfsagt skrattanum og hans
fylgifiskum enda er RÚV-
predikarinn greinilega að koma
sér í mjúkinn hjá því liði ef hann
er ekki þegar í því. Það er hins
vegar verra að RÚV skuli láta
svona tilbera bíta sig fasta á lær-
ið á sér með vikulegu moðefni í
þessum dúr. Þúsundir Íslendinga
deila gleði og sorg með Biblíunni
og kunna að nota rit hennar og
boðskap þeirra sér til huggunar
og hjálpar. Við sem erum í þess-
um hópi eigum ekki að þurfa að
sæta þeim ofsóknum og andlegum
nauðgunum af hendi RÚV að
helgirit okkar sé tekið til óvand-
aðrar meðferðar og úr Biblíunni
séu blöðin „rifin“ og notuð sem
handþurrkur og skeinipappír í
dagskrárgerð RÚV fyrir „biblíu-
dólga“.
Með landslögum eru allir skikk-
aðir til að greiða RÚV afnota-
gjald, RÚV verður að læra að
bera virðingu fyrir helgum dóm-
um skjólstæðinga sinna, og taka
undir með Job og segja: „Ég
þekkti þig af afspurn, en nú hefur
auga mitt litið þig! Fyrir því tek
ég orð mín aftur og iðrast í dufti
og ösku.“
ÁRSÆLL ÞÓRÐARSON
húsasmiður.
Biblíu-
dólgur
Frá Ársæli Þórðarsyni
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Morgunblaðið
gefur út glæsilegt
sérblað um
Tísku og förðun
föstudaginn
15. október
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 11. október.
SÉ
RB
LA
Ð
Tíska & förðun
Í Tísku og förðun verður fjallað um
tískuna haustið 2010 í hári, förðun,
snyrtingu og fatnaði auk umhirðu
húðarinnar, dekur og fleira.