Morgunblaðið - 13.05.2010, Blaðsíða 6

Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Vill aukið lýðræði
og samstarf allra
flokka og allir borg-
arfulltrúar komi að
ákvarðanatöku.
FRÉTTASKÝRING
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Ekki eru mörg dæmi um eiginlegar
„þjóðstjórnir“ í sveitarfélögunum á
Norðurlöndunum og annars staðar í
Evrópu en þar er hins vegar víða
mikil hefð fyrir meiri samvinnu allra
flokka en tíðkast hefur hér á landi,
samkvæmt upplýsingum úr ráðu-
neyti sveitarstjórnarmála. Algengara
er að bæjarráðin skiptist í meiri- og
minnihluta frekar en að kjörnar bæj-
arstjórnir eða sveitarstjórnir geri
það, er þá helst vísað til Norður-
landanna í því sambandi.
Hanna Birna Kristjánsdóttir
borgarstjóri viðraði það nýverið að
hún teldi farsælast fyrir borgarbúa
að allir kjörnir fulltrúar í borgstjórn
ynnu saman að málefnum borg-
arinnar. Vitnar hún þar til reynslu af
góðu samstarfi í borgarstjórn á síðari
hluta kjörtímabilsins. Hún telur
Reykjavíkurborg margt geta lært af
systurborgum sínum á Norðurlönd-
unum. Þannig sé fjárhagsáætlun í
Helsinki varla afgreidd nema um það
ríki full samstaða allra flokka. Í
Kaupmannahöfn er einn yfirborg-
arstjóri en síðan eru aðstoðarborg-
arstjórar úr bæði meiri- og minni-
hluta sem eru ábyrgir fyrir
málaflokkum. Hanna Birna segir
svipað fyrirkomulag vera í Stokk-
hólmi þar sem fulltrúar minnihlutans
eru einnig með aðstoðarborgarstjóra.
Þannig séu oddvitar allra virkjaðir til
að vinna sameiginlega að hags-
munum borgarinnar. Að sögn Hönnu
Birnu er samstjórnarfyrirkomulag í
sveitarstjórn einnig þekkt í Kanada
og á Írlandi. „Við verðum að hafa
kjark og breyta stjórnmálunum til að
endurspegla betur vilja fólksins. Alls
staðar fer fram umræða um hvernig
vinna má betur saman. Þær hug-
myndir sem ég hef lagt fram tengjast
engu öðru en þeirri einlægu trú minni
að við þurfum að taka lýðræðið á ann-
an stað og efla það. Með því að taka
upp samstarf allra flokka vil ég
tryggja að vilji kjósenda í kosningum
sé hafður að leiðarljósi öll þessi fjögur
ár, þannig að næstum því helmingur
kjörinna fulltrúa sitji ekki á hliðarlín-
unni. Ég vil gefa fólki tækifæri til að
hafa meiri áhrif og það gerist ef við
brjótum þá múra sem hafa verið í
gildi gagnvart meiri- og minnihluta,“
segir Hanna Birna. Hugmynd hennar
hefur fengið misjafnar undirtektir
flokkanna í borgarstjórn og ýmsir
fyrirvarar gerðir við hana. Hún segist
sannfærð um að þetta fyrirkomulagi
eigi að geta gengið. Hún hafi aldrei
skilið þá hugsun að borgarbúar kjósi
15 borgarfulltrúa en aðeins 8 þeirra
skuli bera ábyrgð. Slíkt fyrirkomulag
sé ekki í þágu lýðræðis og borgarbúa,
heldur frekar í þágu hefða og við-
tekinna hugmynda stjórn-
málaflokka um valdahlutföll.
Bendir borgarstjóri á að Oddný
Sturludóttir, Samfylkingunni,
sé formaður í atvinnu-
málahópi og leiði þau verkefni
fyrir hönd borgarstjórnar.
Það starf hafi gengið mjög
vel. Komi upp t.d. ágrein-
ingur um fjárhagsáætlun greiði menn
bara atkvæði. Markmiðið sé að gefa
fulltrúum allra flokka, og um leið
kjósendum, tækifæri til að koma að
stjórn borgarinnar.
Fordæmin eru til
Samstarf allra kjörinna flokka í
sveitarstjórn, nokkurs konar þjóð-
stjórn, er ekki nýtt af nálinni hér á
landi og eru nokkur dæmi þess í
litlum sveitarfélögum. Þar sem engir
eru listarnir og aðeins óhlutbundin
kosning, nokkurs konar persónukjör,
er samstarfið ekki háð neinum
flokkadráttum og það fyrirkomulag
hefur sömuleiðis verið algengt í litlum
sveitarfélögum. Þar er lítið þjarkað
og gengið samhuga til verka.
Í hinum stærri sveitarfélögin er
samstarf allra kjörinna flokka sjald-
gæft. Helst virðist sem Borgfirðingar
hafi mesta reynslu af svona sam-
starfi. Þá hefur þetta fyrirkomulag að
nokkru leyti verið við lýði á Blöndu-
ósi. Í kjölfar bankahrunsins var tekið
upp það verklag í bæjarstjórn
Blönduóss að oddvitar listanna
þriggja hittast reglulega og fara yfir
málin. Valgarður Hilmarsson, forseti
bæjarstjórnar, segir þetta fyr-
irkomulag hafa gengið mjög vel.
Frá því í haust hefur eiginleg
þjóðstjórn verið starfandi í sveit-
arstjórn Dalabyggðar. Að sögn Þórð-
ar Ingólfssonar oddvita hafa fulltrúar
listanna þriggja komið saman fyrir
fundi og rætt málin sameiginlega.
Formlega séð var meirihlutinn þó
ekki gefinn eftir, segir Þórður, heldur
samstarf allra flokka aukið.
Verður „þjóðstjórn“ án þjarks?
 Hanna Birna vill auka lýðræðið í borgarstjórn  „Þjóðstjórn“ í sveitarstjórnum ekki algeng hér
 Rík hefð fyrir miklu samstarfi flokka á Norðurlöndum  Góð reynsla í Dalabyggð og á Blönduósi
Dagur B.
Eggertsson
„Kosningaleg“ hug-
mynd. Sjálfstæð-
ismenn gera allt til
að halda völdum í
borginni.
Sóley
Tómasdóttir
Opin fyrir endur-
skoðun á stjórnun
Reykjavíkur en
þjóðstjórn ekki
endilega best.
Ólafur F.
Magnússon
Tekur undir skila-
boð Hönnu Birnu
en telur enga inni-
stæðu vera fyrir
þeim.
Einar
Skúlason
Raunhæfur mögu-
leiki og falleg hug-
mynd en borg-
arstjóri yrði að vera
ópólitískur.
6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 2010
Eins og kemur fram hér til hliðar
hefur einna mesta reynslan af
„þjóðstjórn“ í stærri sveitar-
stjórnum verið í Borgarfirði. Eftir
kosningar árið 1970 ákváðu kjörnir
flokkar í Borgarnesi að starfa sam-
an og í heilt kjörtímabil, eða til
1974, var enginn meiri- eða minni-
hluti. Fljótlega gáfu gárungar í
bænum þessu kjörtímabili nafn en
æ síðan hefur verið talað um „flat-
sængurtímabilið“. Húnbogi Þor-
steinsson var sveitarstjóri
Borgarneshrepps á þess-
um árum og hann
segir samstarf
flokkanna hafa
gengið vel.
Mikill upp-
gangur hafi
verið í Borg-
arnesi á þess-
um tíma
eins og
víða á landsbyggðinni. „Það gekk
ágætlega að koma málum í gegn.
Þetta byggist miklu meira á því
fólki sem er að fást við þetta held-
ur en kerfinu,“ segir Húnbogi.
„Þjóðstjórn“ komst svo aftur á í
Borgarfirði á síðasta ári þegar
flokkarnir í sveitarstjórn Borgar-
byggðar ákváðu að starfa allir
saman. Þetta samstarf entist þó
ekki nema í hálft ár, þegar „þjóð-
stjórnin“ sprakk skömmu fyrir ára-
mót vegna ágreinings um niður-
skurð í menntamálum.
Björn Bjarki Þorsteinsson, for-
seti sveitarstjórnar Borgar-
byggðar, segir samstarfið hafa
gengið ágætlega og menn verið
samstiga í flestum stærri málum,
eða þar til að brestur varð í sam-
starfinu undir áramótin.
„Eftir sem áður er sam-
komulagið í sveitarstjórn gott og
menn ekki með stór vopn uppi. Ég
held samt að það sé ágætt að hafa
umræðuna gagnrýna, upp á aðhald
og annað. Ég er alls ekki andstæð-
ingur hugmyndarinnar um „þjóð-
stjórn“ og hún á rétt á sér þegar
þannig aðstæður skapast. Pólitíkin
hefur ekki verið að þvælast fyrir
okkur í Borgarbyggð,“ segir Björn
Bjarki.
„Flatsængin“ gafst vel
EINNA MESTA REYNSLAN AF „ÞJÓÐSTJÓRN“ Í BORGARFIRÐI
Björn Bjarki
Þorsteinsson
Jón
Gnarr
Útilokar ekki
möguleika á „þjóð-
stjórn“ en gerir
ekki neinar mála-
miðlanir að óþörfu.
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
„Ég dreg þarna fram það sem ég tel
skipta einna mestu máli í skýrslunni,
bæði með beinum tilvitnunum, um-
fjöllun og í stöku tilvikum bæti ég við
upplýsingum,“ segir Styrmir Gunn-
arsson, fyrrverandi ritstjóri Morg-
unblaðsins, sem gaf á dögunum út
bókina Hrunadans og horfið fé –
skýrslan á 160 síðum.
Styrmir segir kannski engan
stórasannleik í skýrslunni en hins-
vegar sé nú búið að leggja á borðið
allar upplýsingar um það sem gerst
hafi í viðskiptalífinu og bankaheim-
inum á undanförnum árum og hafi
áður verið mönnum huldar. „Á und-
anförnum árum hafa allar umræður
hér um viðskiptalífið byggst á mjög
takmörkuðum upplýsingum, sögu-
sögnum og í mörgum tilfellum dylgj-
um og óhróðri. Nú hlýtur umræðan
að breytast og byggjast á þeim stað-
reyndum sem fyrir liggja, og þetta
tel ég hafa óhemju þýðingu fyrir okk-
ar samfélag.“
Styrmir nefnir tvennt sem hafi
komið honum á óvart við lestur
skýrslunnar og hann gerir að sér-
stöku umfjöllunarefni í bókinni. Ann-
ars vegar er það sú nákvæma frá-
sögn sem fram kemur af því hvernig
bankarnir hafi kerfisbundið stundað
viðskipti með hlutabréf í sjálfum sér
til að halda uppi verðinu. Hlutabréfa-
markaðurinn á Íslandi hafi því í raun
verið gervimarkaður. Hinsvegar sé
það sá kafli skýrslunnar sem fjallar
um tilskipun Evrópusambandsins
um innistæðutryggingakerfið sem
hér var lögleitt. „Þegar maður hefur
lesið þennan kafla er algjörlega ljóst
og verður ekki um það deilt að Ís-
lendingar bera enga ábyrgð á inni-
stæðum sem bankarnir hafa safnað í
öðrum löndum,“ segir Styrmir sem
telur næsta víst að þessi kafli verði
tekinn upp í umræðum Alþingis.
Styrmir segir jákvætt hversu
vel skýrslunni hafi verið tekið. „En
svo á alveg eftir að vinna úr þessari
skýrslu og ég kem inn á það í þessari
bók að það er fjölmargt annað sem á
eftir að leiða fram í dagsljósið áður
en við sjáum heildarmyndina.“ Vísar
hann þar m.a. í það hvernig stjórn-
málin, fjölmiðlar og háskólasamfé-
lagið hafi tekið á málunum það sem
af er öldinni. Styrmir segir ekki hægt
að stöðva hér og sjálfur ætli hann sér
að fjalla meira um það sem hér hefur
gerst bæði fyrr og síðar.
„Umræðan hlýtur að breytast“
 Styrmir Gunnarsson tekur út skýrslu rannsóknarnefndarinnar í nýrri bók
 Hlutabréfamarkaðurinn á Íslandi gervi  Uppgjörið verður að halda áfram
„Ég tel að við
getum að mörgu
leyti byggt hér upp
fyrirmyndarþjóð-
félag.“
Miðstjórn Alþýðusambandsins
ítrekaði í gær þá kröfu sína, að nú
þegar verði gripið til umfangsmik-
illa aðgerða í efnahags-, atvinnu-
og félagsmálum.
Skorar ASÍ á önnur samtök
launafólks, atvinnurekendur, rík-
isstjórn og stjórnarandstöðu að
koma strax til samstarfs um fram-
kvæmd slíkrar aðgerðaáætlunar.
Þá segir miðstjórnin að brott-
hlaup Samtaka atvinnulífsins úr
samstarfi um stöðugleikasáttmál-
ann vegna deilu um skötusel sé
óviðunandi.
Segir sambandið að það „hrikti í
samstarfi“ aðila vinnumarkaðar
vegna sjávarútvegsmála og ekkert
bóli á framtaki af hálfu ríkisstjórn-
arinnar til að ná aðilum saman,
hvað þá undirbúa aðgerðir í efna-
hags- og atvinnumálum.
Krefst að-
gerða strax