Morgunblaðið - 21.01.2011, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 2011
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
„Þessi samskipti geta oft verið mjög
erfið og lýjandi, en líka brosleg á
stundum. Við vorum til dæmis í sam-
bandi við skipstjóra á litháísku skipi
í síðustu viku og þegar við reyndum
að segja honum hvernig hann ætti að
snúa skipinu með tilliti til þyrlunnar
og sigmannsins, fengum við allt í
einu upplýsingar um hestaflafjölda
aðalvélarinnar. Hann virtist vera sá
eini um borð sem talaði einhverja
ensku,“ segir Benóný Ásgrímsson,
flugstjóri hjá Landhelgisgæslunni.
Tungumálaerfiðleikar hafa hvað
eftir annað skapað vandamál í sam-
skiptum Landhelgisgæslunnar við
skip sem þurft hafa á aðstoð að
halda. Svo rammt hefur kveðið að
þessu að kallað hefur verið eftir að-
stoð túlks. Hann hefur þá verið til
taks í stjórnstöð Gæslunnar og borið
skilaboð á milli skips og þyrlu. Ben-
óný nefnir sem dæmi að oft verði
vandamál vegna lítillar málakunn-
áttu um borð í rússneskum og
spænskum skipum sem oft eru í
tugatali að veiðum á Reykjanes-
hryggnum.
Ákvörðun byggist
á samspili margra þátta
Læknir þyrlusveitar Landhelg-
isgæslunnar og flugstjóri þyrlunnar
taka sameiginlega ákvörðun um það
hvort farið er í björgunarleiðangur á
haf út. Ástand sjúklings er þá metið,
möguleikar á öðrum leiðum við að-
stoð og aðstæður eins og veður og
fjarlægðir. Margt spilar inn í þetta
mat og oft hefur það gerst að mat á
ástandi sjúklings byggt á greiningu
skipstjóra reynist rangt. Takmörkuð
þekking á læknisfræði vegur þar
þungt og segir Benóný að sjómönn-
um sé misjafnlega lagið að meta
ástand manna. Einnig hafi marg-
nefndir tungumálaerfiðleikar oft
sett strik í reikninginn.
Benóný var flugstjóri á TF-Gná í
síðustu viku er sjómaður var sóttur
um borð litháíska flutningaskipið
Skalva sem statt var um 115 sjómíl-
ur SV af Reykjanestá. Við greiningu
skipstjóra var talið að maðurinn
væri alvarlega axlarbrotinn, en síðar
kom í ljós að hann hafði farið úr axl-
arliði.
Ekki tók langan tíma að gera að
meiðslunum og gekk sjómaðurinn út
af sjúkrahúsi aðeins nokkrum tímum
eftir umfangsmikinn björgunarleið-
angur við mjög erfiðar aðstæður.
Meðan björgunin stóð yfir var öldu-
hæð 6-8 metrar og vindur 20-25
metrar af austnorðaustri.
„Almennt er ferlið þannig að
beiðni um aðstoð berst til stjórn-
stöðvar Landhelgisgæslunnar frá
skipi en líka oft í gegnum björg-
unarstöðvar í útlöndum,“ segir Ben-
óný. „Í þessu tilviki barst beiðnin frá
skipstjóranum. Stjórnstöð hafði
samband við þyrlulækninn okkar
sem aftur hafði samband við skipið
og reyndi að afla eins greinargóðra
upplýsingar og framast var kostur.
Eftir þessi samskipti mat læknir-
inn stöðuna þannig að maðurinn
væri axlarbrotinn og þyrfti á að-
hlynningu að halda. Það var svo
hvasst að skipstjórinn átti mjög erf-
itt með að snúa skipinu upp í vind,
þannig að það var annaðhvort að
fara að sækja hann eða láta hann
vera axlarbrotinn um borð í skipinu,
sem var á leiðinni til St. Johns á Ný-
fundnalandi og átti eftir fimm til sjö
sólarhringa siglingu þangað eftir því
hvernig gengi í þessu veðri.
Læknirinn sagði mér að maðurinn
myndi lifa slíka siglingu af, en ef
hann kæmist ekki undir læknis-
hendur innan fjögurra daga væri
óvíst hvort hægt yrði að gera við öxl-
ina, auk þess sem líðan hans yrði
mjög slæm þennan langa tíma. Auð-
vitað hefði komið til greina að láta
skipið sigla áfram áleiðis til St. John
og velta vandanum hugsanlega yfir á
björgunarsveitir þar í landi, en við
ákváðum að gera það ekki.
Aðstæður á mörkunum en
aðgerðin framkvæmanleg
Við skulum ekki gleyma því að
þyrlulæknirinn er hluti af áhöfn
þyrlunnar og þekkir þessar erfiðu
aðstæður. Ef skilyrði eru slæm er
metið hvort aðgerðin sé réttlæt-
anleg. Miðað við vont axlarbrot í
þessu tilviki voru aðstæður við þau
mörk, en aðgerðin var metin fram-
kvæmanleg. Þá var annaðhvort að
fara strax og reyna að bjarga mann-
inum meðan bjart var og skipið þó
ekki lengra frá landinu.
Ákvörðun um að báðar þyrlurnar
færu í verkefnið byggðist á því að
auka öryggi í leiðangrinum. Einnig
var hægt að breyta æfingu sem var
að hefjast hjá áhöfn TF-Líf og fara í
staðinn í raunverulegt verkefni,“
segir Benóný Ásgrímsson.
Samskiptin bæði lýjandi og brosleg
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Flugstjóri Benóný Ásgrímsson hefur starfað á þyrlum Landhelgisgæsl-
unnar í yfir 30 ár og hefur mikla reynslu af björgun við erfiðar aðstæður.
 Dæmi um að túlkur hafi þurft að bera skilaboð á milli skips og björgunarþyrlu  Sjómönnum misvel
lagið að meta læknisfræðilegt ástand sjúklings  Flugstjóri og læknir taka ákvörðun sameiginlega
Áætluð siglingaleið Skalva
GRÆNLAND
ÍSLAND
NÝFUNDNALAND
(KANADA)
St. John’s
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Samkvæmt ársreikningi sem Sam-
fylkingin hefur skilað til Ríkisend-
urskoðunar varð tap á rekstri flokks-
ins árið 2009 upp á rúmar 27
milljónir króna. Árið þar áður var
hagnaður upp á 58,5 milljónir króna.
Áður hefur verið greint frá af-
komu Sjálfstæðisflokksins, VG og
Hreyfingarinnar en Framsóknar-
flokkurinn og Frjálslyndi flokkurinn
hafa ekki skilað Ríkisendurskoðun
ársreikningum.
Flokkarnir áttu að hafa skilað árs-
reikningum um síðustu áramót en
þar sem um reikninga fyrir árið 2009
er að ræða ná ný lög um fjármál
stjórnmálaflokka, sem tóku gildi 1.
október sl., ekki yfir þau skil. Sam-
kvæmt þeim lögum er heimilt að
beita flokkana viðurlögum ef þeir
skila ekki á réttum tíma og gæti
komið til þess eftir næstu áramót
vegna reikningsskila fyrir árið 2010.
Þá hefur hámarksframlag hvers lög-
aðila til flokkanna verið lækkað úr
300 í 200 þúsund krónur.
Tekjur Samfylkingarinnar árið
2009 námu um 170 milljónum króna,
þar af voru framlög um 165 milljónir.
Rekstrargjöld jukust verulega, eða
úr 99 milljónum árið 2008 í 190 millj-
ónir 2009. Sigrún Jónsdóttir, fram-
kvæmdastýra Samfylkingarinnar,
segir skýringu á auknum útgjöldum
fyrst og fremst vera vegna þingkosn-
inga og landsfundar þetta árið.
Skuldir flokksins námu í lok árs
2009 um 106,9 milljónum og höfðu
aukist um 34,54 milljónir frá árinu á
undan. Sigrún segir skuldaaukn-
inguna m.a. til komna vegna fast-
eignakaupa sumra aðildarfélaga, en
reikningarnir ná til allra félaga
flokksins. Rekstrartekjur minnkuðu
nokkuð milli ára, eða úr 14 í 5 millj-
ónir króna, einkum vegna minni aug-
lýsingatekna.
Tap hjá Samfylk-
ingunni árið 2009
 Alþingiskosningar juku kostnaðinn
Afkoma
Samfylkingarinnar
Heimild: Ríkisendurskoðun
í milljónum kr.
2009 2008
Framlög 164,9 157,2
Aðrar tekjur 5,1 14,2
Rekstrargjöld 190,4 99,6
Afkoma ársins -27,3 58,5
Eigið fé 29,9 26,2
Skuldir 106,9 72,4
Benóný Ásgrímsson hefur í rúm
30 ár starfað á þyrlum Gæsl-
unnar og farið í margan fræki-
legan björgunarleiðangurinn.
Hann segir að auk samskipta
geti verið erfitt að fá nákvæma
og rétta greiningu og síðan lýs-
ingu á ástandi sjúklings. „Við
höfum því miður lent í því að fara
fýluferðir, ef svo má segja, vegna
þess að sjúkdómslýsingar sem
læknarnir okkar hafa fengið hafa
ekki reynst eiga við nein rök að
styðjast,“ segir Benóný.
„Við höfum lent í því að menn
hafa labbað inn á bráðadeild og
strax út hinum megin eftir erfiða
þyrlubjörgun. Slíkt er mjög
slæmt því viss áhætta fylgir æv-
inlega svona aðgerðum þó svo
að öryggið sé alltaf í fyrirrúmi
hjá okkur. Svo má ekki heldur
gleyma því að við erum ekki til
taks fyrir aðra á meðan.
Hins vegar kemur það á móti
að við þurfum að vera í stöðugri
þjálfun og raunverulegar aðgerð-
ir eru besta þjálfunin, en 200
flugtímar eru áætlaðir fyrir
hverja áhöfn árlega í aðgerðir og
þjálfun. Kostnaðurinn fellur hins
vegar alltaf á björgunaraðila, en
ekki skip eða tryggingafélag.
Þetta á við um björgun sjómanna
um allan heim, það er hvergi
rukkað fyrir björgun sjómanna
svo ég viti,“ segir Benóný.
Björgunar-
aðili borgar
FÝLUFERÐIR, ÞVÍ MIÐUR
Landspítalinn var rekinn með 52
milljóna króna tekjuafgangi á árinu
2010 að því er kemur fram í bráða-
birgðauppgjöri spítalans sem nú
liggur fyrir.
Heildarvelta Landspítala í fyrra
var 40,1 milljarður króna og þar af
nam rekstrarframlag ríkissjóðs 33,1
milljarði. Ekki var um að ræða við-
bótarfjárframlag til spítalans í fjár-
aukalögum fyrir árið 2010, að því er
fram kemur í tilkynningu frá spít-
alanum.
Tekjuafgangur upp á 52 milljónir
er ríflega 0,1% af heildarveltu.
Stærsti einstaki útgjaldaliður árs-
ins var launagjöld upp á 25,5 millj-
arða sem er 1,2 milljörðum lægri en
árið 2009.
Starfmönnum fækkaði um 200 ár-
ið 2010. Þeim hefur fækkað um sam-
tals 670 frá ársbyrjun 2009.
Lyfjakostnaður lækkaði um 12%
árið 2010 eða 170 milljónir króna.
Rannsóknum (myndgreining,
blóðrannsóknir og ræktanir) fækk-
aði um 17% frá árinu 2009.
Fæðingum fækkaði um 2% og
voru 3.420, samanborið við 3.500 árið
2009.
„Á árinu 2010 var LSH gert að
lækka kostnað sinn um 3.400 millj-
ónir króna. Það tókst með mikilli
vinnu, eljusemi og fagmennsku
starfsmanna. Þjónusta spítalans hef-
ur breyst nokkuð á þessu ári en við
höfum á sama tíma náð að standa
vörð um öryggi sjúklinga. Þessi
mikli árangur hefði aldrei náðst
nema með framúrskarandi dugnaði
og samheldni starfsfólks,“ segir
Björn Zoëga, forstjóri Landspítala, í
tilkynningu.
52 milljóna
tekjuafgangur
Morgunblaðið/Júlíus
Landspítalinn Í fyrra var LSH gert
að lækka kostnað um 3,4 milljarða.
 Launagjöld
Landspítala lækkuðu
um 1,2 milljarða
Lögreglan á
höfuð-
borgarsvæðinu
lýsir enn eftir
Matthíasi Þór-
arinssyni, 21
árs, en ekkert
hefur spurst til
hans í all-
langan tíma.
Talið er líklegt
að Matthías, sem er um 180 cm á
hæð og ljósskolhærður, haldi til
einhvers staðar á Suðurlandi en
sjálfur bjó hann lengi á Stokks-
eyri.
Er mikill einfari
Að sögn lögreglunnar þykir
Matthías, sem flutti á höfuðborg-
arsvæðið síðastliðið sumar, nokkuð
sérstakur í háttum og er hann
mikill einfari. Hann ferðaðist um
landið á gömlum rússajeppa en
gæti nú mögulega haft annað öku-
tæki til umráða. Fólk er beðið að
hafa það hugfast og eins að svip-
ast vel um í vinnuskúrum,
geymslum og útihúsum ef það á
leið um slíka staði.
Þeir sem geta gefið upplýsingar
um ferðir Matthíasar eru vinsam-
legast beðnir að hafa samband við
lögregluna á höfuðborgarsvæðinu í
síma 444-1000.
Lögregla
lýsir enn eft-
ir Matthíasi