Morgunblaðið - 21.01.2011, Blaðsíða 20

Vit-fyrningarleið Ólínu
Þar til fyrir stuttu
voru of margir að
veiða of fáa fiska.
Saga sjávarútvegsins
var saga gengisfell-
inga, gjaldþrota og
erfiðleika. Árið 1990
samþykktu þingmenn
ný lög um kvótakerfið
og frjálst framsal
aflaheimilda. Fræknir
þingmenn eins og
Steingrímur J. Sigfús-
son og Jóhanna Sigurðardóttir
samþykktu þessi lög. Lögin ollu
viðsnúningi í rekstri sjávarútvegs-
ins. Skipum fækkaði og hagræðing
og sérhæfing jókst. Útgerðarmenn
mynduðu nú hagnað í stað taps.
En við það getur Samfylkingin
ekki unað og áformar að gera arð
greinarinnar upptækan í anda
kommúnískrar hugsjónar. Allt í
nafni þjóðarinnar. Hver getur ver-
ið á móti slíku?
Arður greinarinnar síðustu tíu
árin snýst um 8-9% af tekjum
greinarinnar. Verði næstu tíu ár
sambærileg við fyrri tíu ár þarf
ekki nema 9% hækkun kostnaðar
(eða lækkun tekna) til að arður
greinarinnar breytist í tap með
fyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir
gengi krónunnar og
lífskjör landans.
Fyrningarleið Sam-
fylkingarinnar,
stimpluð af ofur-
menntaða hag-
fræðibloggaranum
Jóni Steinssyni, er að-
ferð til að gera arð
greinarinnar upp-
tækan. En arður þessi
er ekki fasti. Í reik-
nilíkönum hagfræð-
inga bregður oft fyrir
hugtakinu „að öllu
öðru óbreyttu“ sem er
varhugaverð forsenda. Félagarnir
Hugo Chávez og Robert Mugabe
gerðu eflaust ráð fyrir að allt ann-
að yrði óbreytt þegar þeir þjóð-
nýttu hverja eignina á fætur ann-
arri.
Fyrningarleiðin mun breyta nú-
verandi langtímahugsun útgerð-
armanna í skammtímahugsun með
ýmsum óvæntum afleiðingum.
Kostnaður mun hækka og tekjur
munu lækka. Arðurinn mun hverfa
í höndum Ólínu og gengi krón-
unnar mun falla með tilheyrandi
kjaraskerðingu.
Landsbankinn, banki allra skatt-
greiðenda, er stærsti lánveitandi
til sjávarútvegsfyrirtækja. Núver-
andi kvótakerfi aflar sjávarútveg-
inum tekna til að greiða vexti og
afborganir til Landsbankans.
Fyrningarleið Ólínu mun valda
greiðslufalli, skattgreiðendum og
innistæðueigendum til tjóns.
Landsbankinn mun þá ekki geta
greitt af 275 milljarða skuldabréf-
inu sem gamli Landsbankinn á. Og
ef forseti vor staðfestir Icesave-(ó)
lögin (auðvitað munu flestir stjórn-
arliðar samþykkja allt sem hrekk-
ur upp úr Steingrími og Jóhönnu),
hvað verður þá um áætlaðar end-
urheimtur upp í Icesave?
Ræður Ólínu innihalda hugtaka-
flóru forsvarsmanna kommúnista-
flokksins á fjórða áratug síðustu
aldar sem studdist við órökstuddar
fullyrðingar enda með veikan mál-
stað. Með múgæsingi reynir Ólína
ásamt öðrum vinstrimönnum að
fara þá vitfirrtu leið sem er þeim
svo kær – eignaupptaka með til-
heyrandi verðmætarýrnun í sjáv-
arútvegi.
Eftir Örvar Guðna
Arnarson » Fyrningarleiðin mun
breyta núverandi
langtímahugsun útgerð-
armanna í skammtíma-
hugsun með ýmsum
óvæntum afleiðingum.
Örvar Guðni
Arnarson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 2011
Um sl. áramót kom
til framkvæmda að
greiða 2,3% verðbætur
á vissan lífeyri aldr-
aðra og öryrkja. Hér er
miðað við áætlaða
verðbólgu yfirstand-
andi árs. En vísitala
neysluverðs hefur
hækkað um 6,1% frá
ársbyrjun 2009 og lág-
launafólk hefur fengið
16% kauphækkun á
þessu tímabili. Á sama tíma hefur líf-
eyrir aldraðra ekki hækkað um eina
krónu. Það hefði því átt að hækka líf-
eyri aldraðra og öryrkja um 6,1-16 %.
En það var ekki gert heldur valin sú
lægsta viðmiðunartala sem unnt var
að finna. Ekki getur þetta talist stór-
mannlegt hjá rík-
isstjórninni.
Lítill hópur
eldri borgara
fær hækkun
Það má vissulega
gagnrýna það að ekki
eigi að hækka vissan líf-
eyri um meira en 2,3%.
En það er ekki síður
gagnrýnisvert að það er
aðeins lítill hópur eldri
borgara sem fær um-
ræddar verðbætur.
Verðbæturnar koma að-
eins að fullu á óskerta lágmarks-
framfærslutryggingu TR. Þeir, sem
búa einir og hafa engar tekjur aðrar
en lífeyri frá almannatryggingum, eru
með lágmarksframfærsluviðmið hið
meira. Þeir fá 4000 kr. hækkun á mán-
uði. En hinir sem búa með öðrum og
hafa aðeins tekjur frá TR, eru með
lágmarksframfærsluviðmið hið minna.
Þeir fá 3500 kr. hækkun. Flestir aðrir
eldri borgarar fá enga hækkun. Sumir
fá hluta verðbóta. Alls munu 4100 elli-
lífeyrisþegar fá einhverjar verðbætur
en innan við 2000 eldri borgarar fá
fullar verðbætur.
Ellilífeyrisþegar eru 25000 talsins.
Það eru því yfir 20000 eldri borgarar
sem fá engar verðbætur á sinn lífeyri.
Í hópi þessara eldri borgara eru mjög
margir sem búa við erfið kjör og eiga
erfitt með að framfleyta sér. Þeir,
sem hafa lágan lífeyri úr lífeyrissjóði,
eru ekki betur settir en þeir sem hafa
ekkert úr lífeyrissjóði. Þeir eiga því
jafnmikinn rétt á fullum verðbótum
og hinir sem ekkert fá úr lífeyrissjóði.
Tökum dæmi af eldri borgara,sem
hefur 50 þús. kr. úr lífeyrissjóði á
mánuði. Hans lífeyrir frá almanna-
tryggingum er skertur um nákvæm-
lega sömu upphæð og hann fær frá
lífeyrissjóði. Lífeyrir hans frá TR
lækkar um 50 þús. kr. á mánuði og fer
í 130 þús. kr. á mánuði fyrir skatt.
Hann er í raun verr settur eftir út-
greiðslu verðbóta en hinn sem aldrei
hefur greitt neitt í lífeyrissjóð. Ég lít
á það sem hreina eignaupptöku að
skerða lífeyri umrædds manns frá
TR um 50 þús. kr. á mánuði. Eign-
arrétturinn er friðhelgur samkvæmt
stjórnarskránni og sennilega er þetta
stjórnarskrárbrot.
Hvað var samþykkt á alþingi?
Við afgreiðslu fjárlaga á alþingi var
samþykkt að verja 150 millj. til (2,3%)
verðbóta á grunn ellilífeyris og 200
millj. til greiðslu (2,3%) verðbóta á
grunn örorkulífeyris. Ekki skil ég
hvernig unnt er að túlka þetta þannig
að einungis eigi að greiða verðbætur
til lítils hluta eldri borgara með því að
greiða fullar verðbætur einungis á
óskerta lágmarksframfærslutrygg-
ingu. Að vísu var einnig samþykkt við
afgreiðslu laga um ráðstafanir í rík-
isfjármálum að greiða verðbætur á
lágmarksframfærslutryggingu en
hvor lögin eru sterkari veit ég ekki.
Fjárlögin hafa alltaf verið þung á
metunum. Aðalatriðið er þó þetta:
Það stenst ekki að greiða einungis
litlum hluta 25 þúsund ellilífeyrisþega
verðbætur.Það er gróf mismunun.
Það er einnig mjög ranglátt, þar eð
margir afskiptir ellilífeyrisþegar eru
ekkert betur settir en þeir sem eiga
að fá verðbæturnar.
Eftir Björgvin
Guðmundsson » Það hefði átt að
hækka lífeyri
aldraðra um 6,1-16%
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Lítill hópur ellilífeyrisþega fær verðlagsuppbót
Í vikunni verða opnuð tilboð í sjó-
flutninga fyrir Rio Tinto Alcan á Ís-
landi. Mikið er í húfi fyrir íslenska
sjómenn, 32 dýr-
mæt störf. Félag
skipstjórn-
armanna og Sjó-
mannafélag Ís-
lands krefjast
þess að íslenskir
sjómannasamn-
ingar gildi um
borð í skipum frá
Straumsvík. Við
munum fylgja þessum kröfum eftir af
fullri hörku og mæta í Straumsvík ef
þess gerist þörf. Við höfum skorað á
álverið að standa með íslenskum sjó-
mönnum en engin viðbrögð fengið.
Við munum ekki taka þögn Rio Tinto
þegjandi. Sjómenn eru þess fullvissir
að starfsfólk álversins sætti sig ekki
við rússneska kjarasamninga í
Straumsvík. Íslenskt verkafólk
myndi setja hnefann í borðið. Það er
ekkert öðruvísi með sjómenn. Við
sættum okkur ekki við að rússneskir
sjómannasamningar gildi um borð í
skipum sem leggja upp frá Straums-
vík. Sjómenn munu setja hnefann í
borðið. Það eru á annað hundrað störf
í húfi fyrir íslenska sjómenn á höf-
uðborgarsvæðinu, Vesturlandi og
Austurlandi.
Íslenska samninga í gildi frá
Grundartanga og Reyðarfirði
Sjómenn munu ekki láta staðar num-
ið í Straumsvík. Að sjálfsögðu mun
jafnt yfir álverin ganga. Við munum
krefjast þess að íslenskir sjómanna-
samningar gildi um borð í skipum
sem flytja ál frá Grundartanga og
Reyðarfirði. Við munum fylgja kröf-
um okkar af fyllstu einurð og mikilli
festu.
Málaferli gegn Rio Tinto?
Fyrir tæpum þremur árum samdi Rio
Tinto Alcan við norska skipafélagið
Wilson Euro Carriers sem hefur haft
Rússa í áhöfn á smánarlaunum.
Fulltrúi Rio Tinto Alcan fékk að sjá
smánarkjör Rússanna á skrifstofu
Sjómannafélags Íslands. Þrátt fyrir
það hefur álverið ekki leiðrétt rang-
færslur á heimasíðu álversins þar sem
Sjómannafélagið er sakað um að fara
með rangt mál um samanburð á kjör-
um íslenskra og rússneskra sjó-
manna. Það er auðvitað alvarlegt mál.
Sjómannafélagið íhugar að höfða mál
gegn Rio Tinto Alcan verði rangfærsl-
urnar ekki leiðréttar.
JÓNAS GARÐARSSON.
Íslenska sjómanna-
samninga um borð í
skip frá Straumsvík
Frá Jónasi Garðarssyni
Jónas Garðarsson
Bréf til blaðsins
Mig hefur lengi langað til að
koma á framfæri nokkrum at-
hugasemdum við lestur veð-
urfregna í útvarpi. Þær at-
hugasemdir snerta fyrst og
fremst veðurfregnir sem lesnar
eru eftir kl. 10 að morgni. Á árum
áður var föst venja að þessar veð-
urfregnir væru lesnar klukkan tíu
mínútur yfir tíu. Síðan var þessu
breytt, og eru veðurfregnir nú
lesnar strax á eftir fréttum. Þetta
hefur þann ókost að veðurfregn-
irnar eru ekki lengur á föstum
tíma því að fréttatíminn er mis-
jafnlega langur. Þess vegna er
eiginlega nauðsynlegt að hlusta á
fréttirnar til ná veðurfregnunum.
Það nægir þó ekki alltaf. Ef svo
óheppilega vill til að útvarpið er
stillt á Rás 2 fylgja veðurfregnir
ekki á eftir fréttunum. Þá þarf að
finna réttu rásina, og ef það tekst
ekki snarlega er eins víst að mað-
ur missi af spá næsta dags.
Spáin er líka breytt frá því sem
áður var. Löng hefð var fyrir því
að lýsa fyrst lágþrýsti- og há-
þrýstisvæðum. Nú virðist sú
skoðun uppi að sjómenn séu þeir
einu sem hafi áhuga á þessum fyr-
irbærum. Upplýsingar um þau
fylgja því einungis sjóveðurspá.
Ekki er því að undra þótt almenn-
ingur kunni ekki lengur skil á
þessum hugtökum eins og fram
hefur komið í fréttum og sumir
voru að hneykslast á.
Önnur breyting sem orðið hef-
ur er sú að spáð er fyrir allt landið
í einu í stað þess að spáð sé fyrir
hvern landshluta eins og áður var
gert. Þetta tel ég mikla afturför.
Það er takmarkað gagn í upplýs-
ingum eins og þeim að frost á
landinu verði á bilinu 0 til 15 stig
svo að dæmi sé tekið.
Fróðlegt væri að heyra hvaða
skoðun aðrir lesendur hafa á þeim
atriðum sem ég hef nefnt hér.
Þorsteinn Sæmundsson
Lestur veðurfregna
í útvarpi
Höfundur er stjörnufræðingur.
Við þurfum öll að
takast á við mótlæti í
lífinu, hvort sem er í
starfi, ástarsam-
böndum eða fjölskyldu-
lífi. Mótlæti getur dreg-
ið okkur niður og haft í
för með sér neikvæðar
tilfinningar eins og
kvíða og ótta. Hins veg-
ar neyðir það okkur oft
líka til að taka áhættu,
læra og þroskast. Þegar við erum að
ná okkur eftir áföll eins og t.d. starfs-
missi, skilnað eða andlát ástvinar get-
um við þurft að takast á við ýmsar
erfiðar tilfinningar eins og reiði, lágt
sjálfsmat og sjálfsefasemdir. Þessar
tilfinningar eru hluti af bataferlinu og
því ekki gott að flýta sér of mikið.
Með tímanum koma síðan aðrar til-
finningar sem gefa meiri von og
bjartsýni.
Mikilvægt er að hafa í huga að þeir
sem hafa náð miklum árangri, hvort
heldur er í viðskiptum, námi, íþrótt-
um eða á öðrum sviðum lífsins, hafa
undantekningalaust þurft að takast á
við mótlæti. Hér fyrir neðan eru
nokkur góð ráð til að auka seigluna
og sigrast á lífsins vonbrigðum:
Viðurkenndu það sem gerðist. Átt-
aðu þig á því að enginn
kemst hjá því að takast
á við mótlæti í lífinu og
að þú munir kannski
aldrei skilja fyllilega
hvað gerðist og hvers
vegna.
Horfstu í augu við
ótta þinn. Það er eðli-
legt að vera óörugg(ur)
en styrkurinn felst ein-
mitt í því að gera hluti
þrátt fyrir óttann sem
kraumar innra með
okkur.
Sýndu þolinmæði. Íhugaðu hvað þú
ætlar að gera, en farðu þér hægt þar
sem það mun aðeins gera illt verra að
flýta sér um of. Það er mikilvægt að
vinna sig í gegnum óþægilegu tilfinn-
ingarnar þar sem þær eru mikilvægt
skref í að öðlast styrk á nýjan leik.
Farðu út fyrir þægindahringinn.
Taktu áhættu og ögraðu sjálfum/
sjálfri þér. Leggðu þig t.d. eftir starfi
sem þú heldur að þú ráðir ekki við.
Finndu hetjuna þína. Hugsaðu um
fólk sem lætur ekki deigan síga þrátt
fyrir áföll og erfið veikindi, eins og
t.d. Eddu Heiðrúnu Backmann. Not-
aðu slíka einstaklinga sem fyrirmynd.
Vittu hvað þú vilt. Þegar maður er
með skýra mynd í huganum af því
hvert mann langar er auðveldara að
gera áætlanir og láta svo verkin tala.
Hugsaðu í lausnum frekar en að
einblína á vandamálin. Sýndu frum-
kvæði og einblíndu á það sem þú get-
ur gert.
Taktu eitt skref í einu. Umfang
verkefnis, eins og t.d. að finna nýtt
starf eftir uppsögn, getur stundum
virst óviðráðanlegt. Brjóttu það niður
í smærri skref til að það verði yf-
irstíganlegt.
Leitaðu stuðnings. Talaðu við vin,
fjölskyldumeðlim eða sérfræðing um
hvernig þér líði eða skrifaðu það nið-
ur. Einnig getur verið hjálplegt að
ræða við fólk sem hefur lent í svipaðri
reynslu.
Ástundaðu heilbrigt líferni. Von-
brigði eru uppspretta streitu og því
er mikilvægt að huga að heilsunni,
hvílast vel, stunda reglulega hreyf-
ingu og borða hollan mat.
Að sigrast á lífsins vonbrigðum
Eftir Ingrid
Kuhlman » Þeir sem hafa náð
miklum árangri,
hvort heldur er í við-
skiptum, íþróttum eða á
öðrum sviðum lífsins,
hafa þurft að takast á
við mótlæti.
Ingrid Kuhlman
Höfundur er framkvæmdastjóri
Þekkingarmiðlunar.