Morgunblaðið - 09.02.2011, Qupperneq 14

14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 2011
● Samkvæmt bráðabirgðatölum Hag-
stofunnar, sem birtar voru í gær, var
útflutningur 43,5 milljarðar króna og
innflutningur 35 milljarðar króna í síð-
asta mánuði. Vöruskiptin í janúar,
reiknuð á fob-verðmæti, voru því hag-
stæð um tæpa 8,5 milljarða króna sam-
kvæmt bráðabirgðatölum. Afgangur
hefur nú verið á vöruskiptum samfellt
frá því í janúar 2009. Í janúar í fyrra var
afgangurinn 5,8 milljarðar króna og var
því 2,7 milljörðum meiri nú.
Vöruskipti hagstæð um
8,5 milljarða í janúar
Bjarni Ólafsson
bjarni@mbl.is
Þegar kemur að því að meta
greiðslugetu íslenska þjóðarbúsins
á erlendum skuldum, þar á meðal
vegna Icesave-reikninganna, að því
gefnu að samningar við Hollend-
inga og Breta verði samþykktir,
skiptir flæði fjármagns inn og út úr
landinu miklu máli. Er það vegna
þess að erlendar skuldir eru, eðli
málsins samkvæmt, í erlendum
gjaldeyri og þarf því slíka mynt til
að greiða skuldirnar.
Erlendur gjaldeyrir kemur inn í
landið við útflutning á vörum og
þjónustu og fer út úr því við inn-
flutning. Munurinn á innflutningi
og útflutningi kallast vöruskipta-
jöfnuður og er útlit fyrir að hann
verði jákvæður svo miklu muni á
næstu árum. Gjaldeyrir flæðir hins
vegar einnig inn og út úr landinu í
formi svokallaðra þáttatekna, en
undir þann lið falla til dæmis
vaxtagreiðslur af skuldum og arð-
greiðslur til eigenda fyrirtækja.
Af þessum sökum skiptir miklu
að vita hve háar hreinar skuldir ís-
lenska þjóðarbúsins eru við útlönd,
en þær tölur hafa verið mjög á
reiki. Til dæmis segir í tölum
Seðlabankans að hrein staða við út-
lönd sé neikvæð um tæpa 370 millj-
arða króna, en fyrir ári sagði í
minnisblaði Seðlabankans að hrein
staða þjóðarbúsins væri neikvæð
um 1.450 milljarða að viðbættum
Icesave-skuldum og öðrum þáttum.
Á meðfylgjandi mynd má sjá
hreinan vöruskipta-, þjónustu- og
þáttatekjujöfnuð í fyrra og árið
2009. Vegna þess að ekki eru
komnar tölur fyrir fjórða ársfjórð-
ung 2010 eru tölur fyrir þrjá fyrstu
fjórðunga ársins 2009 teknar með
til samanburðar.
Hafa ber í huga að ekki hefur
verið neitt greitt til Hollendinga og
Breta og ef samningurinn við þjóð-
irnar tvær verður samþykktur
eykst mjög flæði gjaldeyris úr
landinu og niðurstaðan verður
verri í framtíðinni en hún hefur
verið hingað til. Athuga ber að
þrátt fyrir að greiðslur vegna Ice-
save hafi ekki enn byrjað var nið-
urstaðan neikvæð um tæpa 20
milljarða fyrstu þrjá ársfjórðunga
2010.
Gengisáhættan af Icesave-samn-
ingnum er mjög mikil, einkum
vegna þess að kröfur Trygginga-
sjóðs innstæðueigenda í þrotabú
gamla Landsbankans eru í krón-
um, en skuldbindingar við trygg-
ingasjóði Breta og Hollendinga eru
í erlendri mynt. Veiking krónunnar
myndi því auka nettóskuldir ís-
lenska sjóðsins við þá erlendu.
Vegna þessa skiptir það sköpum
fyrir íslenska ríkið, sem mun bera
ábyrgð á skuldbindingum íslenska
sjóðsins, að gengi krónunnar hald-
ist stöðugt.
Erfiðara að aflétta höftum
Af þessum sökum telur Ragnar
Árnason, prófessor í hagfræði við
Háskóla Íslands, að Icesave-samn-
ingurinn myndi gera afléttingu
gjaldeyrishafta mun erfiðari en ella.
„Krónan myndi sennilega veikj-
ast við afléttingu hafta, enda er
henni haldið of sterkri í skjóli
þeirra. Íslenska ríkið má hins veg-
ar ekki við slíkri veikingu ef Ice-
save-samningarnir eru samþykktir.
Því er aflétting hafta við þær að-
stæður að fyrirliggjandi Icesave-
samningur hafi verið samþykktur
talsvert erfiðari en áður.“
Sumir hafa bent á mikinn afgang
á vöruskiptum sem rök fyrir því að
Íslendingar geti auðveldlega aflað
sér gjaldeyris til að greiða Bretum
og Hollendingum, en allt stefnir í
að afgangur á vöru- og þjónustu-
viðskiptum í fyrra hafi verið í
kringum hundrað milljarðar króna.
Ragnar segir hins vegar að þeir,
sem svona tali, horfi bara á aðra
hlið dæmisins.
„Á hinni hliðinni eru þáttatekjur
gagnvart útlöndum, eða greiðslur
milli Íslands og útlanda í formi
vaxta, arðs og annarra svipaðra
þátta. Útlit er fyrir að þessar
greiðslur verði neikvæðar um upp-
hæð í námunda við hundrað millj-
arða króna árlega á næstu árum,
vegna vaxtagreiðslna á erlendum
lánum, arðgreiðslna til erlendra
eigenda íslenskra fyrirtækja og svo
framvegis. Þegar þáttatekjurnar
eru teknar með í reikninginn sést
að það stendur ekki mikið eftir af
vöruskiptajöfnuðinum.“
Ragnar segir að á tímum, þar
sem halli var á vöruskiptum, hafi
Íslendingar þó að minnsta kosti
fengið eitthvað fyrir peninginn,
innfluttar vörur og þjónustu. „Í
nánustu framtíð mun andvirði út-
flutningsins hins vegar að stórum
hluta verða flutt út í formi vaxta-
greiðslna.“
Ragnar hefur áður fjallað um
afleiðingar langvarandi gjaldeyr-
ishafta á íslenskt efnahagslíf.
„Gjaldeyrishöft, einkum ef þau
vara lengur en hingað til hefur
verið gefið til kynna, munu enn
frekar draga þrótt úr íslenskum
fyrirtækjum og minnka möguleika
þeirra til vaxtar og þróunar. Á það
ekki síst við um útflutningsfyr-
irtæki, en við þurfum sárlega á
þeim að halda til að geta staðið
undir erlendum skuldbindingum
þjóðarbúsins á næstu árum og
bæta lífskjörin er til lengri tíma er
litið.“
Icesave festir höft í sessi
Flæði gjaldeyris inn og út úr landinu
Í milljónum króna
Jan.-sept. 2009 Allt árið 2009 Jan.-sept. 2010
Vöruskipti
Tekjur 377.257 514.446 415.696
Gjöld -305.160 -414.954 -327.121
Nettó vöruskiptajöfnuður 72.097 m.kr. 99.492 m.kr. 88.575 m.kr.
Þjónustujöfnuður
Tekjur 220.224 287.288 232.898
Gjöld -176.655 -239.884 -183.584
Nettó þjónustujöfnuður 43.569 m.kr. 47.404 m.kr. 49.314 m.kr.
Þáttatekjur og framlög
Tekjur -35.509 -33.214 6.709
Gjöld -215.965 -264.692 -158.127
Framlög -6.748 -8.873 -6.345
Nettó þáttatekjur -258.222 m.kr. -306.779 m.kr. -157.763 m.kr.
Samtals -142.556 m.kr. -159.883 m.kr. -19.874 m.kr.
Heimild: Seðlabanki Íslands
 Meira flæðir út úr landinu af gjaldeyri en kemur inn í það  Við samþykkt Icesave-samninganna
mun þessi staða versna  Prófessor segir að vegna gengisáhættu yrði mjög erfitt að losa um höft
Þórður Gunnarsson
thg@mbl.is
Félag á vegum Stefnis, dótturfélags
Arion banka, er talið líklegast til að
kaupa kjölfestuhlut í matvörurisan-
um Högum. Heimildir Morgun-
blaðsins herma að starfsmenn
Stefnis leiti þessa dagana að fjár-
festum til að koma inn í einkahluta-
félag sem er ætlað að fjárfesta í
Högum. Hafi Stefnismenn meðal
annars rætt við lífeyrissjóði og ýmsa
fjárfestingasjóði. Félagið er sagt
munu eiga að heita SF2. En sem
kunnugt er skrifaði annað félag á
vegum Stefnis, SF1, undir viljayfir-
lýsingu við Eignasafn Seðlabanka
Íslands ehf. um kaup á ríflega helm-
ingshlut í tryggingafélaginu Sjóvá.
Sá munur er þó á að SF1 og SF2 að
síðarnefnda félaginu er ætlað að
hafa trygga fjármögnun þegar og ef
gengið verður frá samningum við
Arion banka.
Ekki öll nótt úti hjá Yucaipa
Þrátt fyrir að söluferli Haga sé nú
á lokastigum og líklegast að Stefnir
hreppi hnossið er ekki útilokað að
aðrir tilboðsgjafar komi að fyrirtæk-
inu. Heimildir Morgunblaðsins
herma að tveir fjárfestahópar komi
til greina hjá Arion banka um þess-
ar mundir. Annars vegar Stefnir og
hins vegar bandaríski fjárfestinga-
sjóðurinn Yucaipa, sem á þriðjungs-
hlut í Eimskip. Bandaríkjamennirn-
ir eru sagðir hafa boðið 9-10
milljarða króna fyrir stóran hluta fé-
lagsins. Heimildir Morgunblaðsins
herma að vilji Arion banka standi
enn til þess að skrá félagið, en áður
en það gerist sé ætlunin að selja
kjölfestuhlut. Sá hlutur sem nú er
rætt um að selja SF2 yrði líklegast
ekki stærri en fjórðungur hlutafjár.
Lengi í eigu bankans
Arion banki leysti Haga til sín á
árinu 2009 eftir að móðurfélag þess,
1998 ehf., gat ekki staðið við skuld-
bindingar sínar. Skuldir 1998 nema
á fimmta tug milljarða króna. Félag-
ið hefur nú verið í bókum bankans í
að verða tvö ár. Lengi stefndi í að
fyrrverandi eigendur þess, Jón Ás-
geir Jóhannesson og fjölskylda,
næðu að semja við Arion banka um
endurskipulagningu skulda félags-
ins. Það gekk ekki eftir, svo að til-
kynnt var að félagið yrði skráð á
markað, en Jóhannes Jónsson og
stjórnendateymi áttu að fá for-
kaupsrétt á stórum hluta félagsins.
Sú ákvörðun bankans vakti ekki
hrifningu allra og var horfið frá
henni nokkrum mánuðum síðar, eft-
ir að Jóhannes hafði hætt störfum
hjá félaginu í ágúst síðastliðnum. Í
október síðastliðnum boðaði Arion
banki síðan söluferli á kjölfestuhlut í
fyrirtækinu, sem nú er á lokastig-
um.
Sjóður Stefnis sagður lík-
legur til að hreppa Haga
Morgunblaðið/Ómar
Arion banki Línur eru farnar að skýrast í söluferli bankans á kjölfestuhlut í
Högum. Sjóður á vegum dótturfélags bankans hefur forystu í söluferlinu.
 Dótturfélag Arion banka safnar fjárfestum vegna tilboðs
● Frekar rólegt var yfir skuldabréfamarkaðnum í gær en alls námu viðskiptin 8,8
milljörðum króna. Skuldabréfavísitala Gamma fyrir verðtryggt hækkaði um 0,2% í
3,5 milljarða viðskiptum á meðan vísitalan fyrir óverðtryggt lækkaði um 0,1% í ríf-
lega 5 milljarða viðskiptum. Heildarvísitala Gamma, fyrir bæði verðtryggð og
óverðtryggð bréf, hækkaði um 0,1% í viðskiptum gærdagsins. Heildarvísitalan hef-
ur nú lækkað um 0,17% frá áramótum en vísitalan fyrir óverðtryggð hefur á sama
tíma lækkað um 2,5%.
Óverðtryggt heldur áfram að lækka
● Kínverski seðlabankinn hefur hækkað stýrivexti sína í 6,06% úr 5,81%.
Vextir á skammtímainnistæðum í seðlabanka landsins voru ennfremur hækk-
aðir um 25 punkta og vextir á 12 mánaða innistæðum um 45 punkta. Er þetta
þriðja vaxtahækkunin í Kína frá því í október en peningamálayfirvöldum í land-
inu hefur reynst erfitt að koma böndum á verðbólguna undanfarin misseri. Bú-
ist er við frekari vaxtahækkunum í framhaldinu og að bindiskylda banka verði
hækkuð enn á ný.
Kínverski seðlabankinn hækkar vexti enn á ný
● Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi í
gær FI fjárfestingar, sem voru í eigu
Hannesar Smárasonar, til að greiða
Glitni 4,7 milljarða króna. Í málinu
var jafnframt gerð krafa um að Hann-
es yrði dæmdur til að greiða 400
milljónir króna, sem hann var í sjálf-
skuldarábyrgð fyrir. Hannes var sýkn-
aður af þeirri kröfu, „að svo stöddu“.
Segir í dómnum að Glitnir sé bundinn
af yfirlýsingu, sem hann gaf um að
setja ekki fram kröfur á hendur
Hannesi, nema að uppfylltum til-
greindum skilyrðum.
FI greiði 4,7 milljarða
STUTTAR FRÉTTIR
 


   
  
   
  

 




 
  
  

   

!"# $% " &'( )* '$*
++,-./
+01-+/
++1-/+
2+-++3
24-4./
+/-3,5
+24-0/
+-.412
+04-.2
+,/-.1
++,-/,
+01-12
++/-4,
2+-+0+
24-+41
+0-441
+2+-2+
+-.+45
+04-31
+,/-3
2+5-1//+
++1-45
+0/-4/
++/-53
2+-2.5
24-+1,
+0-4,3
+2+-,,
+-.+..
+0+-,
+,0-5.