Morgunblaðið - 25.06.2011, Blaðsíða 14

ÚR BÆJARLÍFINU
Birna Guðrún Konráðsdóttir
Borgarfjörður
Nú fer að nálgast sá tími sem bænd-
ur setja lambfé á fjall. Sem sakir
standa er sumarhaginn til fjalla
varla tilbúinn til að taka við sínum
gestum. Úthaginn trauðla orðinn
grænn hvað þá þau svæði sem ofar
liggja. Allur gróður virðist því tölu-
vert á eftir því sem næstliðin sumur
hafa gefið.
  
Í Borgarbyggð spretta upp svo-
kallaðir hobbýbændur eins og gor-
kúla á haug. Er það vel að fólk vilji
vera sjálfbjarga og eiga kjöt í pott-
inn. Einn þeirra lenti í þeirri reynslu
að eiga óþæga kind sem gerði sér of
dælt við gróðurlendur nágrannans.
Reyndist skepnan erfið svo gripið
var til þess ráðs að aka henni á fjall.
Þar tók ekki betra við. Lágfóta var
þar grimm á vappi og vildi fóður í
sína unga en ærin vildi halda sínum.
Fór svo að hobbýbóndinn tók það
ráð að taka ána af fjalli að nýju til að
verja eigur sínar.
  
Ástandið í eyðingu refa er væg-
ast sagt dapurlegt á landinu. Á
mörgum stöðum í Borgarbyggð er
svo komið málum að varla heyrist í
mófugli. Ríkisvaldið hefur kippt að
sér höndum varðandi fjármagn í
þetta verkefni og mörg sveitarfélög
eru vanmegnug að greiða meira. Á
meðan nýtur lágfóta vafans en flest-
ir aðrir tapa. Bændur missa lambfé
sitt í tófukjaft, útivistarunnendur
missa af því að heyra og sjá fugla.
Flóran ruglast þegar ein tegund fær
að vaða uppi. Oft á ég erindi upp að
Langavatni í Borgarbyggð. Á ferð-
um mínum þar hef ég orðið þess
áskynja á undanförnum árum að
fuglum fækkar mjög svo varla heyr-
ist söngur né tíst. Í vor keyrði um
þverbak. Enginn hrossagaukur,
engin lóa eða spói, varla hrafn. Ótrú-
legt er að útivistarfólk vilji ganga
um þögla móa. Það eina sem heyrð-
ist var gagg í tófu og niður í Gljúf-
uránni. Við svo búið má ekki standa.
Aðgerða er þörf, strax.
  
Þótt Borgfirðingum finnist
vorið hafa verið kalt má segja að
bændur hér um slóðir hafi sloppið
vel miðað við það sem gerist víða
annars staðar á landinu. Undirrituð
var að koma úr ferð um Norðurland
og yfir til Vopnafjarðar. Þar sem leið
lá um mátti víða sjá slæmt kal í tún-
um bænda. Á sumum stöðum var
farið að spretta verulega í kringum
kalið en annarsstaðar var nær ekk-
ert gras. Ljóst er að heyfengur get-
ur orðið með öðrum hætti í sumar en
mörg undangengin ár.
Ljósmynd/Birna Guðrún Konráðsdóttir
Váboði Lágfóta hefur gert sig víða heimakomna og eru margir uggandi
yfir gífurlegri fjölgun hennar. Bændur þurfa að gæta vel að fé sínu.
Varla heyrist í mó-
fugli vegna lágfótu
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 2011
Gunnlaugur Árnason
Stykkishólmur | Varpi fugla er við
Breiðafjörð er nú lokð. Það hefur vakið
athygli manna hversu lélegt svartbaks-
varp hefur verið í vor. Oft eru sveiflur á
milli ára, en nú hefur varpið gjörsam-
lega hrunið í nokkrum eyjum, þar sem
mikið varp hefur verið áður fyrr og
enginn veit hver ástæða þess er.
Páll Hjaltalín er fæddur og uppal-
inn í Brokey í mynni Hvammsfjarðar.
Í Brokey hefur verið mjög mikið
svartbaksvarp og hefur Páll fylgst
með því í tugi ára. Hann segir að varp-
ið nú sé það lélegasta eftir að hann fór
að muna eftir sér. Hann telur að varp-
ið sé aðeins brot af því sem hefur verið
undanfarin ár.
„Ætli varpið núna hjá svartbaknum
sé ekki um 10% af venjulegu varpi.
Varpið sveiflast alltaf eitthvað til á
milli ára og þar hefur tíðarfar og æti
áhrif. Varpið datt niður fyrir 5-6 árum
og hefur verið vaxandi síðan. Í fyrra
var það með albesta móti. En þá ger-
ist þetta. Ég hef enga skýringu á
þessu. Í vetur hefur tíðarfarið verið
gott og eins hefur verið mikið æti í
Breiðafirði bæði síld og loðna. Ég trúi
því ekki að fæðuskortur valdi þessu.
Það er eitthvað annað sem kemur til,
en hvað það er hef ég ekki svör við,“
segir Páll.
Það er venjan hjá þeim í Brokey að
ganga þrisvar sinnum varpið. Þá eru
eggin tínd, en eftir 20 maí er leit hætt
og svartbakurinn fær frið eftir það að
verpa að nýju og koma ungum sínum
upp. Mikið varp hefur verið í Brokey
og skipta eggin sem tínd eru hundr-
uðum. Páll segir að drit fuglanna hafi
gefið mikinn áburð á ræktað land sem
hafi skilað góðum grasvexti sem kom
sér vel á meðan búið var í Brokey
Í Stagley er sömu sögu að segja
Sömu sögu er að segja frá Stagley
sem er miðja vegu á milli Stykkis-
hólms og Flateyjar. Í Stagley hefur
verið mikið svartbaksvarp sem hefur
verið nytjað. „Þetta er ekki neitt mið-
að við síðustu ár,“ segir Ásgeir Gunn-
ar Jónsson. Hann og félagar hans
hafa leitað svartbakseggja í Stagley
sl. 16 ár. Þeir fara eins og Brokey-
ingar 3-4 sinnum í eggjaleit í maí-
mánuði. Ásgeir Gunnar hefur haldið
skrá yfir eggjaleitina þessi 16 ár og
skráð hjá sér hvenær leitað hefur ver-
ið og eggjafjöld.
„Varpið hefur aldrei verið jafn lé-
legt. Það er ekki alltaf hægt að
treysta á minnið en tölurnar sýna
þetta svart á hvítu. Varpið er aðeins
lítill hluti af því sem það hefur verið.
Við teljum að veturinn hafi verið fugl-
inum góður, bæði veðráttan og svo
ætið. Þetta kemur því mjög á óvart
því hægt er að segja að varpið hafi
hrunið á milli ára,“ segir Ásgeir
Gunnar.
Hrun í varpi svartbaks
í Breiðafjarðareyjum
 Ég man ekki eftir öðru eins, segir Páll Hjaltalín frá Brokey
 Varpið hefur aldrei verið jafn lélegt í Stagley
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
Páll í Brokey Hann man ekki eftir því að varpið í sumar hafi nokkurn tímann verið jafnlélegt.
Breiðafjörður
» Það var löngum talið að eyj-
arnar á Breiðafirði væru ótelj-
andi.
» Brokey í mynni Hvamms-
fjarðar er stærsta eyjan á
Breiðafirði. Henni tilheyra um
180 eyjar og er þá ekki átti við
sker sem fara á kaf þegar
flæðir.
» Í Brokey var lengi vel tvíbýli.
Síðustu ábúendur voru bræð-
urnir Jón og Vilhjálmur Hjaltal-
ín ásamt fjölskyldum sínum.
Byggð lagðist af haustið 1981.
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
Betra er að koma á millidómstigi í
skrefum í stað þess að setja markið
svo hátt að ekkert gerist. Þetta segja
þeir Benedikt Bogason, dómstjóri og
dósent, og Símon Sigvaldason, hér-
aðsdómari og formaður dómstóla-
ráðs, í nýrri skýrslu vinnuhóps inn-
anríkisráðherra sem tók til skoðunar
þörfina á millidómstigi. Hópurinn
var sammála um að ráðast ætti í
stofnun millidómstóls í einkamálum
og sakamálum hér á landi en skiptar
skoðanir voru á því hvort millidóm-
stig ætti í fyrstu að taka aðeins til
sakamála eða bæði sakamála og
einkamála.
Raunar er ekkert nýtt við þessa
niðurstöðu. Kallað hefur verið eftir
millidómstigi í áraraðir og allar þær
nefndir sem settar hafa verið á fót
hafa komist að sömu niðustöðu. Eina
hindrunin er kostnaður.
Ósammála um leið
Stofnkostnaður millidómstigs sem
aðeins tæki fyrir sakamál yrði um
101 milljón króna, að mati vinnu-
hópsins. Beinn rekstrarkostnaður
yrði 190 milljónir króna á ári, en
vegna sparnaðar sem stofnun þess
hefði í för með sér á öðrum dóm-
stigum yrðu heildaráhrif þau að
rekstrarkostnaður dómskerfisins í
heild myndi hækka um 125 milljónir
króna.
Benedikt og Símon telja að sá
munur sem er á árlegum rekstrar-
kostnaði millidómstigs í sakamálum
og millidómstigs í einkamálum og
sakamálum geri það að verkum,
ásamt öðru, að rétt sé að hefjast þeg-
ar handa við stofnun millidómstigs í
sakamálum en láta millidómstig í
einkamálum bíða betri tíma.
Þessu eru Sigurður Tómas Magn-
ússon prófessor og Ása Ólafsdóttir,
lektor og hæstaréttarlögmaður,
ósammála. Þó svo að beinn rekstr-
arkostnaður millidómstigs í einka-
málum og sakamálum sé 385 millj-
ónir króna á ári og stofnkostnaður
um 164 milljónir króna telja þau
stofnun slíks dómstigs hafa svo ótví-
ræða kosti fram yfir millidómstig í
sakamálum að mæla verði eindregið
með að slíkt almennt millidómstig
verði lögfest hér á landi. Segir í
skýrslunni að þau líti svo á að stofn-
un millidómstigs í sakamálum muni
tefja verulega fyrir að ráðist verði í
stofnun millidómstigs bæði í saka-
málum og einkamálum.
Ákvörðun með haustinu
„Í mínum huga er þetta ekki
spurning um hvort heldur hvenær
verður komið hér á þremur dómstig-
um,“ segir Ögmundur Jónasson inn-
anríkisráðherra.
Ljóst er að stofnun millidómstigs
mun hafa í för með sér verulegan
stofnkostnað fyrir ríkissjóð. Spurður
hvort tölurnar séu ekki of háar, segir
Ögmundur: „Það er allt stórar tölur
núna hjá stofnunum ríkisins.“
Ögmundur skipaði vinnuhópinn
eftir að fjögur stærstu fagfélög lög-
fræðinga á Íslandi, þ.e. Ákærenda-
félag Íslands, Dómarafélag Íslands,
Lögfræðingafélag Íslands og Lög-
mannafélag Íslands, skoruðu á hann
að beita sér fyrir stofnun millidóm-
stigs. „Þessi skýrsla staðfestir þenn-
an vilja réttarkerfisins. Spurning er
svo hversu hratt verður farið og
hvort allur málaflokkurinn verður
tekinn inn í dómstigið eða hluti. Það
eru hlutir sem þarf að skoða betur.“
Spurður um næstu skref segir Ög-
mundur að skýrslan hafi nú þegar
verið sett inn á vef ráðuneytisins og
þar sé sérstaklega óskað eftir því að
fólk tjái sig um skýrsluna og málið.
„Þannig að við munum enn safna í
sarpinn og síðan taka ákvörðun með
haustinu til hvaða ráðstafana verður
gripið.“
Ekki spurning
um hvort held-
ur hvenær
 Vinnuhópur mælir með millidómstigi
Morgunblaðið/Kristinn
???
Morgunblaðið/Þorkell