Morgunblaðið - 23.07.2011, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 2011
BAKSVIÐ
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Fyrir skömmu flutti Þjóðræknisfélag
Íslendinga um 300 íslenska steina,
sem vega samtals um 600 kg, út til
Gimli í Manitoba í Kanada og í Safni
íslenskrar arfleifðar á Gimli á Nýja-
Íslandi (New Iceland Heritage Mu-
seum) er búið að koma þeim fyrir í
sérstöku sýningarrými. Steingrímur
J. Sigfússon, jarðfræðingur og fjár-
málaráðherra, opnar sýninguna
formlega sunnudaginn 31. júlí, en
hann verður aðalræðumaður á Ís-
lendingadagshátíðinni í „Íslend-
ingabænum“ um aðra helgi. Steina-
safnið er gjöf hjónanna Þorsteins
Þorleifssonar og Snjólaugar Maríu
Dagsdóttur á Akranesi og settu þau
sýninguna upp.
Safnið tilviljun
Aðspurður segir Þorsteinn að
steinarnir hafi safnast að þeim hjón-
um fyrir hálfgerða tilviljun. Tengda-
faðir hans hafi byrjað að safna stein-
um fyrir nær hálfri öld, mágur hans
hafi síðan einnig fengið áhuga fyrir
steinasöfnun, farið víða um landið í
leit að steinategundum og verið einn
færasti steinasafnari og -greinandi á
landinu. Auk þess hafi hann sagað og
slípað marga steina. Megnið af þess-
um steinum hafi síðan endað hjá þeim
hjónum.
Hjónin áttu og ráku veitingastað-
inn Vegamót á Snæfellsnesi í sex ár.
Þar varð til fyrsti vísirinn að steina-
safni og vakti það strax hrifningu inn-
lendra sem erlendra ferðamanna, að
sögn Þorsteins. Þegar þau hættu
rekstri Vegamóta lá leiðin á Akranes
þar sem þau sett upp safnið Steina-
ríki Íslands að Görðum. Þar voru
meðal annars steinar úr Hvalfjarð-
argöngunum sem mágur hans náði að
bjarga. Hjónin seldu Akranesbæ
safnið samkvæmt áður gerðum samn-
ingi 2005. Margir steinar hafi samt
orðið eftir og hafi þau komið þeim
fyrir úti í garði og innanhúss til
bráðabirgða. Þau hjónin hafi rætt um
hvað ætti að gera við alla þessa
steina, svo þeir færu ekki forgörðum
eftir þeirra dag, en engin ákvörðun
verið tekin fyrr en þau hittu hjónin
Svavar Gestsson, fyrrverandi að-
alræðismann í Winnipeg og sendi-
herra, og Guðrúnu Ágústsdóttur á
Tenerife í fyrravetur.
Fyrsti útflutningurinn
„Við fórum í hringferð um eyjuna
og eftir að hafa skoðað skemmtilegt
safn var sameiginlegur hádeg-
isverður og sátum við til borðs með
þeim hjónum og öðrum hjónum sem
höfðu komið í Steinaríki Íslands,“
rifjar Þorsteinn upp. „Steinasafnið
okkar barst í tal og ég sagði að það
væri ekki gaman að sýna svona safn
nema hægt væri að snerta steinana,
taka þá upp og velta þeim fyrir sér.
Guðrún var sammála því og spurði
hvort ekki væri tilvalið að senda
steinasafn til Vesturheims. Okkur
fannst það bráðsniðugt enda eigum
við bæði skyldfólk vestra. Málið vatt
upp á sig og Svavar, fyrir hönd Þjóð-
ræknisfélags Íslands, hafði frum-
kvæði að því að hafa samband
við rétta fólkið. Fulltrúi
Náttúrufræðistofn-
unar skoðaði steinana
og stofnunin lagði
blessun sína yfir að
flytja þá út til
Kanada, en
þetta er í
fyrsta sinn sem
leyft er að flytja ís-
lenskt steinasafn úr landi.“
Steinarnir verða á safninu á Gimli
til frambúðar og eru hjónin ánægð
með það.
Á réttum stað
„Ég hef aldrei fengið meiri við-
brögð við steinunum en á Gimli og er
sannfærður um að þeir eru komnir á
réttan stað. Fólk af íslenskum ættum
kemur reglulega saman á kaffihúsi
við hliðina á safninu á miðvikudögum
og ég hitti þetta fólk og sýndi því
nokkra steina. Þar var rúmlega 90
ára kona sem talaði íslensku lýtalaust
en hefur aldrei til Íslands komið. Hún
spurði hvort hún mætti skoða safnið
sem hún svo gerði og það var sérstakt
að sjá hana og heyra. Hún gekk um,
snerti og strauk og sagði klökk: „Nú
hef ég séð og snert hluta af Íslandi,
þó ég hafi aldrei komist þangað.“
Þorsteinn bætir við að þeim hafi
fundist mjög sérkennilegt að koma á
þessar slóðir, að vera í útlöndum en
samt dálítið eins og að vera heima.
Manitoba-háskóli í Winnipeg kem-
ur til með að nýta steinana á einhvern
hátt í sambandi við kennslu og viðbú-
ið er að steinasafnarar vestra geri sér
ferð til Gimli til að berja það augum.
„Í Steinaríki Íslands á Akranesi
komu margir þeirra ótrúlega mörgu
steinasafnara sem eru á Norð-
urlöndum og í Mið-Evrópu,“ segir
Þorsteinn. „Í Norður-Ameríku eru
fleiri þúsund félagar í steinasafn-
arafélögum og Tammy Axelsson,
framkvæmdastjóri safnsins á Gimli,
var undrandi á því hversu margir
safnarar hefðu haft samband og
spurst fyrir um hvort það væri rétt að
íslenskt steinasafn væri væntanlegt
þangað. Og hver veit nema einhverjir
þeirra leggi land undir fót og komi til
Íslands eftir að hafa séð safnið á
Gimli. Hvað sem því líður þá var það
einstök tilfinning hjá okkur hjónum
að fara með örlítið brot af Íslandi til
hinna þjóðræknu Vestur-Íslendinga.“
Örlítið brot af Íslandi vestur
 Um 300 íslenskir steinar sem vega um 600 kg til sýnis til frambúðar í Safni íslenskrar menningar-
arfleifðar á Gimli í Kanada  Í fyrsta sinn sem leyfi fæst til útflutnings á íslenskum steinum
Steinunum raðað Þorsteinn tók upp steinana á Gimli og kom þeim fyrir eftir kúnstarinnar reglum á réttum stað.
Eftir að rætt var um að vel færi á því að steinasafnið yrði í Íslend-
ingabyggðum vestra gekk Svavar Gestsson, stjórnarmaður í Þjóð-
ræknisfélagi Íslendinga, í málið. Hann segir að eftir að hafa greint Al-
mari Grímssyni, þáverandi formanni ÞFÍ, frá hugmyndinni hafi hann
haft samband við Jón Gunnar Ottósson, forstjóra Náttúrufræðistofn-
unar Íslands, til að kanna með leyfi til útflutnings á steinunum. Í kjöl-
farið hafi Kristján Jónasson, jarðfræðingur hjá stofnuninni, skoðað
safnið og útflutningsleyfið hafi fengist. Eftir að hafa rætt við Atla Ás-
mundsson, aðalræðismann í Winnipeg, Tammy Axelsson, fram-
kvæmdastjóra Safns íslenskrar menningarfleifðar á Nýja Íslandi, og
stjórnendur við Manitobaháskóla hafi verið ákveðið að koma stein-
unum fyrir á safninu á Gimli. Þjóðræknisfélagið hafi fengið styrk frá
þremur ráðuneytum vegna pökkunar efnisins, Þorsteinn hafi pakk-
að steinunum endurgjaldslaust og Iceland Express flutt þá frítt til
Winnipeg sem og boðið hjónunum út. Þorsteinn hafi síðan séð um
uppsetninguna. „Það var mjög mikilvægt,“ segir Svavar og bætir
við að gaman og gefandi hafi verið að taka þátt í þessu verkefni.
Stoðirnar enn styrktar
TENGSL ÍSLANDS OG ÍSLENDINGABYGGÐA Í MANITOBA
Ljósmynd/Helgi Daníelsson
Gefendurnir Þorsteinn Þorleifsson og Snjólaug M. Dagsdóttir.
Ljósmynd/Þorsteinn Þorleifsson
Sýningin Steinasafnið er til sýnis í Safni íslenskrar menningararfleifðar á Gimli.
Lára Hilmarsdóttir
larah@mbl.is
„Það er alveg furðulegt að hafa ekki betra að-
gengi fyrir fatlað fólk á ýmsum stöðum,“ segir
Þórður Höggard Jónsson, sem hefur verið í
hjólastól í um 20 ár. Hann segir það forkast-
anlegt að hann skuli hafa verið sektaður fyrir að
leggja bílnum sínum utan merktra bílastæða
fyrir fatlaða við Lystigarðinn í Reykjavík en þar
er aðeins eitt bílastæði ætlað fötluðum, sem var
upptekið þegar Þórður hugðist leggja þar með
konu sinni. Þrátt fyrir að hafa útskýrt málavexti
fyrir fulltrúa Bílastæðasjóðs var honum engu að
síður gert að greiða sektina.
„Þetta kemur mér mjög á óvart,“ segir Guð-
mundur Magnússon, formaður Öryrkjabanda-
lags Íslands. Hann segist ekki þekkja til þess að
slíkt eigi sér oft stað. „Reglan hefur verið sú að
þar sem erfitt er að fá bílastæði fyrir fatlaða,
eða engin sérmerkt bílastæði eru til staðar, þá
megi fatlaður maður leggja ólöglega svo lengi
sem hann reyni að sjá til þess að ekki verði af
slysagildra,“ útskýrir Guðmundur.
Báðir segja þeir aðgengi hreyfihamlaðra
mjög mismunandi eftir hverfum höfuðborg-
arsvæðisins. Til að mynda er aðgengi hreyfi-
hamlaðra við verslunarmiðstöðvar almennt
mjög gott en um miðbæ Reykjavíkur sé ekki
hægt að segja hið sama. „Það er vonlaust að fá
hjólastólastæði niðri í bæ,“ segir Þórður. Að-
gengi hreyfihamlaðra í miðbænum segir Guð-
mundur þó hafa batnað til muna á seinustu ár-
um, þó sumstaðar sé því enn mjög ábótavant.
Einnig hafa sumarlokanir á götum í miðbænum
valdið hreyfihömluðum auknum erfiðleikum við
að komast ferða sinna.
Þórður hvetur Reykjavíkurborg til þess að
bæta bílastæðamál hreyfihamlaðra, t.d. með því
að bæta við stæðum þar sem þau eru fá.
Ósáttur við að þurfa að
borga stöðumælasekt
Morgunblaðið/Ernir
Hreyfihömlun Þórður Höggard Jónsson segir forkastanlegt að hreyfihömluðum sé gert að
greiða bílastæðissektir þar sem ekki séu næg bílastæði fyrir fatlaða.