Morgunblaðið - 02.08.2011, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. ÁGÚST 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Markaðirtóku til-kynn-
ingum um sátt á
milli fylkinganna
tveggja í banda-
rískum stjórn-
málum af fögnuði
og sjálfstraust fjárfesta bólgn-
aði hratt. Skuldaþakið um-
rædda skyldi hækkað, en því
myndu fylgja loforð um að
reynt yrði að spyrna gegn
frekari skuldasöfnun í fram-
tíðinni. Hlutabréfaverð hækk-
aði því hratt í mánudagsmorg-
unsárið.
En Adam hafði enga eirð í
sér í Paradís frekar en fyrri
daginn og var þar hvergi sjá-
anlegur þegar leið á daginn.
Það er svo sem ekki útilokað
að hann komi þar við aftur, en
það mun ekki síst ráðast af því
hvort matsfyrirtækin þrjú
munu láta mesta efnahags-
veldi heimsins halda áfram
sinni hæstu einkunn sem
skuldari. Og Evrópu er ekki
rótt. Vandamál í Bandaríkj-
unum myndu ekki láta Evrópu
ósnortna. En það er þó ekki
meginatriðið. Álfan sú hefur
nóg með sig.
Niðurstaða evruleiðtoganna
á dögunum var þegar betur
var að gáð ekki eins traust-
vekjandi og látið var í veðri
vaka. Zapatero, forsætisráð-
herra Spánar, kynnti óvænt að
hann myndi láta flýta þing-
kosningum, þvert ofan í fyrri
staðhæfingar um að það yrði
ekki gert. Skuldatrygg-
ingarálag á Spán fer sífellt
hækkandi. Atvinnuleysið í
landinu er komið vel yfir 20
prósent og atvinnuleysi fólks
undir þrítugu á vinnumarkaði
er vel yfir 40 prósentunum.
Þetta er ömurleg staða og
ekki í neinum takti við þau lof-
orð sem sósíalistar gáfu þegar
þeir tóku við stjórnartaum-
unum. Ríkisstjórnin hefur
ekki afl í þinginu til að þvinga
þar í gegn þær aðgerðir sem
ESB og AGS telja að séu
nauðsynlegar til að afstýra
hruni. Forsætisráðherranum,
sem hefur tilkynnt brottför
sína úr stjórnmálum eftir
kosningar, var því ekki lengur
vært. Leiðtogar Spánar eru
ekki líklegir til stórræða í að-
draganda kosninga. Þess
vegna hafa yfirlýsingar for-
sætisráðherrans um kosningar
gefið spám, um að landið verði
næst í röð beiningarlanda evr-
unnar, byr undir báða vængi.
Traust á spænskum bönkum
veikist mikið við slíka undir-
öldu og þeir máttu ekki við
því. Og því miður er sömu
sögu að segja frá Ítalíu, þótt
samsetning skulda þar sé önn-
ur en á Spáni, Grikklandi,
Portúgal og Írlandi, þar sem
kröfuhafar Ítalíu eru að stærri
hluta innlendir.
Skýr merki
sjást um að vog-
unarsjóðirnir hafi
því bæði stórríki
Miðjarðarhafsins í
skotlínunni núna.
Hrægammar
þeirra voma yfir þeim báðum.
„Björgunarsjóðir“ ESB hafa
ekki bolmagn til að veita Ítalíu
og Spáni þá hjálp sem myndi
duga, ekki í óbreyttri mynd.
Tvö áhrifamikil blöð í Dan-
mörku og vefir þeirra, Börsen
og Jótlandspósturinn, fjölluðu
í aðalgreinum sínum í gær um
það hvaða áhrif hugsanlegt
hrun evrunnar mundi hafa á
stöðu dönsku krónunnar. Það
er ekki tilviljun að sérfræð-
ingar þar á bæ telji tímabært
að hefja slíka umræðu. Nið-
urstaðan er raunar í báðum
tilvikum sú að hrun evrunnar
muni styrkja dönsku krónuna
og er vísað til svissneska
frankans í því sambandi en
spurn eftir honum hefur auk-
ist mjög. Niðurstaðan bendir
jafnframt til þess að markið
muni einnig verða sterkt þeg-
ar og ef Þjóðverjar taki það
upp á ný. Danmörk, sem ríki í
Norður-Evrópu muni hafa
styrk af nábýli við endurreist
mark
Á sama tíma og umræðan í
dönskum fjölmiðlum er í þess-
um förum fjallar þýska viku-
ritið Der Spiegel um tvennt:
að vantrúin á Ítalíu fari nú ört
vaxandi og að Evrópusam-
bandinu verði steypt saman í
efnahagslega heild þar sem
hvert ríki sambandsins verði
sjálfkrafa í ábyrgð fyrir skuld-
um annarra sambandsríkja.
Ella verði evrunni ekki bjarg-
að.
Ekki þarf að vera með
vangaveltur og snakk um
sjálfstæði og fullveldi ein-
stakra ríkja eftir að skuldir
annarra ríkja falla sjálfkrafa á
þau. Enda er öllum sem um
málið fjalla ljóst að Þýskaland
samþykkir aldrei slíka skipun
mála nema að það geti átt síð-
asta orðið í gegnum yf-
irburðaáhrif sín hjá ESB um
fjárstýringu (skuldasöfnun) og
fjárlög einstakra aðildarríkja
sambandsins. Við þessar að-
stæður er Ísland eins og hver
annar álfur út úr hól í aðildar-
og aðlögunarviðræðum við
Evrópusambandið og óábyrgir
og óheiðarlegir stjórn-
málamenn landsins láta eftir
sér að fullyrða að það þýði að
samningaviðræður standi yfir,
þótt ESB taki skýrt og af-
dráttarlaust fram að það fái
ekki staðist og vari umsókn-
arríki við því að gefa í skyn að
í aðildarumsókn felist samn-
ingaviðræður. En hér á landi
láta menn sér ekki segjast.
Lágt er lagst.
Grundvöllur hins
alþjóðlega efna-
hagslífs er skekinn
óþægilega um þess-
ar mundir}
Uppnám nær og fjær
E
in helzta gagnrýnin sem heyrzt
hefur á stjórnarskrá lýðveldis-
ins, fyrir utan þá að hún beri á
einhvern óútskýrðan hátt ein-
hverja ábyrgð á bankahruninu,
er að hún sé að uppruna frá Dönum komin og
sé því væntanlega ekki nægjanlega íslenzk.
Íslendingar þurfi því nauðsynlega að setja sér
sína eigin stjórnarskrá sem sé þá laus við slík-
an óásættanlegan útlenzkan uppruna.
Þetta sjónarmið hefur ekki sízt heyrzt hjá
sumum af þeim sem sitja í svonefndu stjórn-
lagaráði og fengu það verkefni að setja saman
tillögu að nýrri stjórnarskrá. Þannig hafði
Ríkisútvarpið þetta til að mynda eftir einum
sem þar situr fyrir helgi. Það verður óneit-
anlega að teljast athyglisvert að úr sömu átt
og umrædd gagnrýni á stjórnarskrána hefur
borizt hafa einnig heyrzt skammir í garð ófárra annarra
fyrir að „leika á þjóðernislega strengi“ við ýmis tækifæri
í pólitískum tilgangi og jafnvel að vera á móti öllu sem
útlenzkt er. Þá einkum og sér í lagi þeirra sem ekki hafa
áhuga á því að gangast undir yfirstjórn Evrópusam-
bandsins.
En hvað er það annað en að spila á þjóðernislega
strengi í pólitískum tilgangi að beita því sem rökum fyrir
því að skipta þurfi um stjórnarskrá að gildandi stjórn-
arskrá sé ekki nógu íslenzk? Eðlilega vaknar sú spurn-
ing hvort aðeins sé leyfilegt að beita slíkum málflutningi
þegar það hentar ákveðnum einstaklingum sem annars
tala allajafna með allt öðrum hætti? Slíkur
málflutningur bendir ekki beinlínis til þess að
rökin fyrir því að þörf sé á nýrri stjórnarskrá
séu merkileg. Þá væri vafalaust gripið til ein-
hvers haldbærara.
Ekki batnar það síðan þegar horft er til
þess að ýmsir af þeim sem beitt hafa slíkum
málflutningi í tengslum við stjórnarskrá lýð-
veldisins eru á sama tíma miklir talsmenn
þess að æðstu lög Íslands verði ekki íslenzk
stjórnarskrá heldur stjórnarskrá Evrópu-
sambandsins með inngöngu landsins í sam-
bandið. Svonefndur Lissabon-sáttmáli.
Það er ekki að sjá að það trufli umrædda
einstaklinga á nokkurn hátt að stjórnarskrá
Evrópusambandsins muni seint geta talizt ís-
lenzk. Þvert á móti verður ekki betur séð en
að það teljist fremur kostur að þeirra áliti en
hitt. Hvers vegna er það óásættanlegt að stjórnarskrá
lýðveldisins hafi hugsanlega einhver tengsl við danskan
uppruna en á sama tíma í góðu lagi að æðstu lög landsins
verði hátt í 400 blaðsíðna doðrantur frá Evrópusam-
bandinu á tyrfnu lagamáli?
Það sem skiptir vitanlega mestu máli í þessu sambandi
er að um sé að ræða lagasetningu sem sé á forræði Ís-
lendinga og nýtist þjóðinni sem skyldi. Í því sambandi
má benda á að innan Evrópusambandsins yrði stjórn-
arskrá sambandsins hvorki á forræði íslenzku þjóð-
arinnar né tæki mið af íslenzkum aðstæðum.
hjorturjg@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Útlenzk stjórnarskrá?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
M
eð aukinni skógrækt
hér á landi þrengir
að búsvæðum mó-
fugla því slíkir fugl-
ar þrífast ekki í
skóglendi. Töluvert hefur verið
plantað af trjám í úthaga sem er mik-
ilvæg búsvæði fuglanna. Íslenski út-
haginn sé mófuglaland á heims-
mælikvarða en sé þar ræktaður
skógur eyðileggjast búsvæðin, segir
Tómas G. Gunnarsson, fuglafræð-
ingur og forstöðumaður Háskólaset-
urs HÍ á Suðurlandi.
Ríkið styrkir skógrækt um veru-
legar fjárhæðir. Byrjað var að veita
ríkisfé til svonefndra héraðsskóga ár-
ið 1990 en áður hafði fé verið veitt til
Fljótsdalsáætlunar og Nytjaskóga á
bújörðum. Seinna tóku svonefnd
landshlutaverkefni við. Frá 1990 til
2010 voru framlög ríkisins til Héraðs-
skóga og landshlutaverkefna ríflega
sjö milljarðar króna, á verðlagi ársins
2009. Þessu til viðbótar koma m.a.
framlög til Skógræktar ríkisins sem
eru á þessu ári 412,5 milljónir.
Með auknu flatarmáli skóga
mun mófuglum fækka en spörfugl-
um, af tegundum sem eru algengar á
meginlandi Evrópu, mun fjölga.
Tómas G. Gunnarsson bendir á
að á Íslandi séu tiltölulega fáar teg-
undir fugla en Ísland sé hins vegar
gríðarlega mikilvægur varpstaður
fyrir margar þær tegundir sem hér
eru, þ.m.t. fyrir vaðfugla. Um 40% af
heimsstofni spóa verpi hér á landi og
um 50% af heimsstofni lóu og send-
lings. Með því að ganga á stóra stofna
minnki genafjölbreytileiki þeirra og
þar með geta þeirra til að standast
áföll. Þessar tegundir séu ennfremur
tiltölulega fágætar á heimsvísu en
spörfuglastofnarnir sem eru líklegir
til að festa hér rætur flestir gríð-
arstórir.
Hið sama megi í raun segja um
íslenska úthagann, opið kaldtemprað
svæði. Hann sé einnig tiltölulega
sjaldgæft búsvæði. Skógur sé á hinn
bóginn útbreiddasta gróðursamfélag
á norðurhveli jarðar.
Villta vestrið í skógrækt
Tómas bendir á að skógrækt
hafi í upphafi verið hugsjónastarf og
drifin áfram af ungmennafélagsanda.
Nú sé hún að breytast í ríkisstyrktan
landbúnað. Skógrækt sé ekki sérstök
dyggð í sjálfu sér. „Hún er ekkert
merkilegri eða ómerkilegri en önnur
ræktun,“ segir hann. Skógrækt hafi
veruleg jákvæð áhrif á líffræðilega
fjölbreytni þar sem hún er notuð í
landgræðslutilgangi á lítt grónu
landi. Hekluskógar séu mjög gott
dæmi en þar eru horfur á miklum
ávinningi fyrir líffræðilega fjöl-
breytni með litlum tilkostnaði. Skóg-
rækt á Íslandi sé á hinn bóginn síður
en svo einskorðuð við lítt gróið land
því mikið hafi verið plantað af trjá-
plöntum í mólendi og hálfframræst
votlendi. Tómasi finnst hálfgert villta
vesturs ástand ríkja í þessum efnum.
Skógrækt sé drifin áfram af stað-
bundnum hagsmunum en fórn-
arkostnaður á landsmælikvarða sé
ekki metinn, heldur aðeins mögu-
legur ávinningur. Hún njóti gríð-
arlegs velvilja og fái fjárframlög frá
ríkinu og fyrirtækjum auk þess sem
margir stundi mikla skógrækt í sum-
arbústaðalöndum.
Tómas vill að ákveðið verði á
landsvísu hvar trjám verði plantað í
verulegu magni og hvar ekki. Veru-
lega skorti á að skipulagið hafi verið
nægilega gott í þessum efnum og
þótt ástandið hafi eitthvað skánað á
allra síðustu árum sé það enn alls
ekki nægilega gott. Þörf sé á ramma-
áætlun fyrir landnotkun á láglendi
þar sem teknir eru til greina mik-
ilvægir hagsmunir og skörun þeirra,
t.d. landbúnaður af ýmsu tagi, nátt-
úruvernd, frístundabyggðir iðnaður,
o.s.frv. Viðamikil skógrækt eigi
heima í slíku skipulagi.
Meta ekki fórnirnar
við skógræktina
Ljósmynd/Pétur Thomsen
Skógrækt Frá skógræktinni við Kerið í Grímsnesi. Hér hafa barrtré ver-
ið gróðursett í grónum úthaga. Mófuglar láta ekki bjóða sér þetta.
Mófuglar er alþýðuheiti á fugl-
um sem verpa í móum og mýr-
lendi. Flestir eru vaðfuglar, s.s.
spói, lóa, jaðrakan og stelkur.
Gisinn skógur getur verið
ágætt búsetusvæði fyrir vað-
fugla en þegar trén teygja úr
sér forðast vaðfuglar skóginn,
að sögn Tómasar G. Gunn-
arssonar. Vaðfuglar reiði sig á
að geta sýnt sig og séð aðra.
Þeir séu einnig byggðir til að
afla fæðu í deiglendi en ekki
þurrlendi, t.d. með löngu nefi og
leggjum.
Ekki vaxnir
fyrir skóg
SÝNA SIG OG SJÁ AÐRA
Morgunblaðið/Ómar
Heimkynni Helmingur heimsstofns
lóu verpir á Íslandi.