Morgunblaðið - 14.10.2011, Blaðsíða 20

FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
S
veitarstjórnarmenn troð-
fylltu fundarsal Hilton
Nordica hótelsins í gær
þegar árleg fjármála-
ráðstefna sveitarfélaga
hófst. Þeir standa margir hverjir
frammi fyrir erfiðum ákvörðunum
en fjárhagsstaða sveitarfélaganna
er þó æði misjöfn eins og Halldór
Halldórsson, formaður Sambands
ísl. sveitarfélaga, benti á við setn-
ingu ráðstefnunnar.
Fjölmargar upplýsingar um
fjárhagsstöðu sveitarfélaga hafa
verið lagðar fram á fjármálaráð-
stefnunni. Skuldir sveitarfélaganna
og skuldbindingar voru 586 millj-
arðar um seinustu áramót.
Ef skuldir Orkuveitu Reykja-
víkur og 47 milljarða lífeyris-
skuldbindingar sveitarfélaganna
eru frátaldar, standa samanlagðar
skuldir sveitarfélaganna í 310 millj-
örðum kr., sem er 20% af vergri
landsframleiðslu og 154% af tekjum
þeirra að því er fram kom hjá Karli
Björnssyni, framkvæmdastjóra
Sambands ísl. sveitarfélaga.
Lækka skuldir um 80-126
milljarða til að ná markmiði
Markmið sem ríkisstjórnin hef-
ur sett sveitarfélögunum er að
skuldir þeirra verði komnar niður í
12-15% af landsframleiðslu 2020.
Verkefnið sem sveitarstjórnarmenn
standa frammi fyrir er því að finna
leiðir til að lækka skuldir um 80 til
126 milljarða kr. til að standast
þessi markmið ríkisstjórnar.
Skv. nýsettum sveitarstjórnar-
lögum eiga skuldir sveitarfélaga
ekki að fara fram yfir 150% af
tekjum en þau fá þó aðlögunartíma
til að ná því marki. Til að uppfylla
þetta markmið þarf að lækka skuld-
ir um 66 milljarða kr. Reiknað er
með að það geti tekið sum sveit-
arfélög allt að 10 ár.
Karl Björnsson segir að í
reynd séu þau sveitarfélög örfá sem
eiga í mjög alvarlegum vanda þegar
litið er á brúttóskuldir þeirra og
geta þurft á klæðskerasniðnum
lausnum að halda. Einhver þeirra
þurfi að gera samninga við eftirlits-
nefndina með fjármálum sveitarfé-
laga. Þau gætu þurft að grípa til að-
gerða sem kosti allt að 25% álag á
útsvar og fasteignaskatta og kalla á
enn frekari niðurskurð.
Karl bendir á að almennt sé
fjárhagsstaða sveitarfélaga við-
unandi en mörg þurfa að bæta
framlegð sína. Innan við 10 sveit-
arfélög af 76 þurfi hins vegar að
taka mjög fast á vanda sínum.
11,7 milljarða raunlækkun
útgjalda frá árinu 2008
Sum sveitarfélög hafa komist í
gegnum erfiðleikana án mikils nið-
urskurðar í rekstri og þjónustu á
sama tíma og önnur hafa orðið fyrir
miklum fjárhagslegum áföllum,
„sérstaklega þau sveitarfélög sem
voru í mikil þenslu á árunum fyrir
hrun og skulduðu mikið í erlendum
gjaldmiðlum,“ sagði Halldór.
„Við sjáum hærri skuldir 2010
en 2009 vegna þess að sveit-
arfélögin hafa ekki náð almennilega
vopnum sínum til að greiða niður
skuldir en fyrst og fremst vegna
þess að skuldbindingar sem áður
voru utan efnahags eru nú komnar
inn í efnahagsreikninga sveitarfé-
laga.“
Sveitarfélögin hafa gripið til
mikils niðurskurðar frá banka-
hruninu. Raunlækkun útgjalda á 3
árum (2008-2010) er 11,7 milljarðar.
Sparað hefur til að mynda verið um
4,9 milljarða í 1.-7. bekk grunnskóla
og 2,9 milljarða í íþrótta- og tóm-
stundamálum.
Sum þurfa að taka
á honum stóra sínum
Hagræðing hjá sveitarfélögum
Framlög og sparnaður hjá sveitarfélögum
á verðlagi 2010 í milljörðum króna
2008 2009 2010 Breyting Hlutfallsleg
2008 - breyting
2010 2008 -
2010
Málaflokkar
Íþr.- og tómst.mál 30,2 26,8 27,3 -2,9% -9,6%
Leikskólar 14,5 14,0 12,9 -1,6% -11,0%
Grunnsk. 1.-7. b. 45,2 42,0 40,3 -4,9% -10,8%
Grunnsk. 8.-10. b. 19,8 18,4 17,5 -2,3% -11,7%
Samtals 109,7 101,2 98,0 11,7 -10,7%
Heimild: Samband íslenskra sveitarfélaga
20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. OKTÓBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Bæjarstjór-inn í Hafn-arfirði taldi
sig hafa loforð for-
svarsmanna rík-
isins um að ekki
yrði gerð sú aðför að Sólvangi í
Hafnarfirði, sem nú hefur ver-
ið gerð. Guðbjartur Hann-
esson velferðarráðherra stað-
festi í viðtölum að
bæjarstjórinn segði satt og
rétt frá gefnum loforðum. Og
ekki varð betur skilið en þar
með væri málinu lokið að mati
ráðherrans. Hann liti svo á að
ekkert nýtt hefði komið fram,
þótt hann hafi verið minntur á
loforð ríkisins sem verið væri
að svíkja.
Guðbjarti er svo sem vor-
kunn. Flokkur hans er í
stjórnarsamstarfi við annan
flokk þar sem fínast alls þykir
að svíkja loforð og er þá ekki
átt við skrípaflokkinn í borg-
arstjórn. Og það er auðvitað
rétt mat hjá Guðbjarti að göm-
ul loforð eru ekki ný.
Í næsta þætti fjárlaga-
leikritsins kom einn af þing-
mönnum Suðurlands dig-
urmæltur í ræðustól og virtist
hinn versti yfir því að loka ætti
réttargeðdeild að Sogni í Ölf-
usi vegna sparnaðar. Þótti
þingmanninum, Björgvini Sig-
urðssyni, þetta vera mikil ósv-
inna. En verst þótti honum þó
að farið væri í þetta verk fyr-
irvaralaust af spítalamönnum,
án nokkurs samráðs við yf-
irvöld heilbrigðismála. Ekki
hafði sjónvarpið fyrr sleppt að
spila spóluna með Björgvini
þingmanni en það beindi vél
sinni að Guðbjarti
Hannessyni vel-
ferðarráðherra.
Ekki varð betur
séð og heyrt en að
ráðherrann væri
heldur betur með á nótunum,
vissi allt um niðurlagninguna í
Ölfusi og væri sáttur mjög við
að starfsemin að Sogni flytti
öll með manni og mús og yrði
upp frá þessu inni við hin bláu
sund höfuðborgarinnar. Eitt-
hvað virtist Björgvin Sigurðs-
son því hafa verið illa upp-
lýstur þegar hann dreif sig
upp í ræðustólinn til að for-
dæma framgöngu og pukur
þeirra Landspítalamanna.
Minnir það allt illilega á lýs-
ingu Darlings, fyrrum fjár-
málaráðherra Bretlands, á
sögufrægum fundi sem Björg-
vin Sigurðsson fór til, sem eins
konar fylgdarmaður Jóns Sig-
urðssonar, þáverandi for-
manns Fjármálaeftirlitsins, en
stjórn Fjármálaeftirlitsins
lokaði í nærri þrjá mánuði
vegna sumarleyfa á því herr-
ans ári 2008, svo ótrúlegt sem
það kann að hljóma. En Björg-
vin Sigurðsson talaði sem sagt
digurbarkalega og skýrt um
niðurlagningu réttargeðdeild-
arinnar að Sogni og það gerðu
fleiri þingmenn.
Velferðarráðherrann góð-
kunni, Guðbjartur Hannesson
hlustaði umburðarlyndur á allt
það tal. Og mun það mál við-
staddra að honum hafi þótt
sem ekkert nýtt hafi komið
fram í máli þeirra sem þá töl-
uðu. Það er ekki endilega víst
að það viti á gott.
Leikþættir
settir á svið
í sölum Alþingis}
Ekkert nýtt kom fram,
sem er svo sem ekkert nýtt
Málstaður fjár-málaráð-
herra í málefnum
fjármálafyr-
irtækjanna sést
ágætlega á því
hvernig hann
svarar fyrir-
spurnum um þau efni. Í gær
spurði Guðlaugur Þór
Þórðarson alþingismaður
hann um málefni Byrs og
SpKef og fyrstu viðbrögð
fjármálaráðherra voru að
finna að því að þingmaðurinn
léti sig þetta varða og hefði
fjallað um það að und-
anförnu, auk þess sem hann
hnýtti persónulega í fyr-
irspyrjanda.
Það er aumur málstaður
sem kallar á slík viðbrögð og
vissulega er málstaður Stein-
gríms J. Sigfússonar aumur.
Hann hefur, eins og Guð-
laugur Þór benti á, sjálfur
farið með eigandavald í Byr
og SpKef á þeim
tíma sem brotin
hafa verið lög um
eiginfjárhlutfall
og fleira ámóta
verið afrekað.
Sú var tíð að
Steingrímur J.
Sigfússon hefði farið mikinn
og krafist afsagnar ráðherra
af mun minna tilefni en því
sem snýr að meðferð hans
sjálfs á Byr og SpKef.
Nú þarf hins vegar að
verja ráðherrastólinn og þá
verður allt annað að víkja
um leið og réttlætanlegt
þykir að ráðast persónulega
að þeim sem reyna að veita
aðhald. Það sem Steingrímur
virðist ekki átta sig á er að
slík framganga gerir ekkert
annað en styðja þá skoðun
að nauðsynlegt sé þegar
fram í sækir að fram fari
rannsókn á embættisfærslu
hans.
Ekkert er eftir í
vopnabúri ráð-
herrans nema per-
sónulegu árásirnar}
Aumur málstaður
S
ú var tíðin að ekki var hægt að ná í
fólk hvar og hvenær sem var og
þótti engum neinn sérstakur ami að
því. Ekki er betur vitað en að allir
þeir, sem áttu erindi hver við annan,
á þessum fornu tímum (fyrir u.þ.b. 15 árum)
hafi á endanum náð saman og átt samskipti,
jafnvel þó að ekki væri hægt að ná sambandi við
alla öllum stundum. Fólk hittist, gekk frá mál-
um, gladdist, reifst og sættist og allt þar á milli.
Í kringum 1995 eða svo fóru farsímar síðan
að sjást að einhverju marki í lúkum lands-
manna. Í byrjun þóttu þeir stöðutákn, sumum
þótti slík símaeign argasta snobb og gjarnan
var híað á farsímaeigendur og gert gys að þeim.
„Þykistu vera svona mikilvægur“? var við-
kvæðið þegar einhver tilkynnti rjóður í kinnum
að hann væri stoltur eigandi farsíma.
Gamansögur komust á kreik um fólk sem stóð í bið-
röðum í troðfullum bankaútibúum og þóttist vera að ganga
frá mikilvægum málum í farsímanum sínum, þegar síminn
hringdi skyndilega og viðkomandi stóð kindarlegur
frammi fyrir fullum banka af flissandi vandlætingarpost-
ulum. Það þótti nefnilega ferlega asnalegt og hámark
plebbaskaparins að tala í síma á almannafæri fyrir allra
augum og eyrum.
Eftir því sem fleiri sáust halda tóli upp að eyra og tala á
almannafæri hætti þetta að vera asnalegt. Á góðum degi í
matvöruverslun síðdegis á föstudegi má til dæmis fá ýms-
ar krassandi upplýsingar um einkahagi bláókunnugs
fólks. Maður heyrir að vísu bara helming sam-
talsins og þarf því að geta allverulega í eyð-
urnar, en af þessu getur orðið hin besta
skemmtun. Reyndar er slíkt símamal orðið
eins og hver önnur umhverfishljóð, þetta heyr-
ist varla lengur nema staldrað sé við og lagt
við hlustir.
Svo varð til hugtakið „að vera alltaf ínáan-
leg“ og það var talið fólki til tekna að hægt
væri að ná tali af því hvenær sem var.
Nokkrum árum síðar þurfti fólk síðan að
vera enn meira ínáanlegt. Ekki var lengur nóg
að við gætum alltaf svarað símtölum, heldur
náði það ekki nokkurri átt að við gátum ekki
lesið og sent tölvupósta hvar og hvenær sem
var. Það er aftur á móti ekkert sérlega hent-
ugt að rogast með tölvu í fanginu daginn út og
inn í þessum tilgangi, en svo skemmtilega vildi
til að hægt var að koma þessum möguleika haganlega fyr-
ir í farsímanum. Sem var gert.
Þó að eitthvað sé tæknilega mögulegt (eins og til dæmis
að kaupa bensín með símanum sínum) þarf þá endilega að
gera það? Og hverjum tókst að selja gjörvallri heims-
byggðinni þá hugmynd að allir þyrftu að vera ínáanlegir
öllum stundum? Vorum við kannski svona ginnkeypt fyrir
þessari hugmynd vegna þess að okkur fannst við öll vera
orðin svo mikilvæg?
Annars væri gaman að fá að vita hvort við eigum inni-
haldsríkari samskipti nú, en þegar við vorum minna ínáan-
leg. annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Appaðu þig og vertu ínáanleg
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Gagnrýnt var á fjármálaráð-
stefnunni að stjórnvöld hafa
ákveðið að verja 300 milljónum
af 700 milljóna aukaframlagi
jöfnunarsjóðs til sveitarfé-
lagsins Álftaness. Eftir standi
400 milljónir til að mæta fjár-
hagserfiðleikum annarra. Þó
eðlilegt sé að Álftanes fái fram-
lagið sé ranglátt að sveitarfélög
sem háð eru aukaframlaginu
taki þetta á sig. Halldór Hall-
dórsson, formaður Sambands
ísl. sveitarfélaga, sagði koma til
greina að setja upp sérstakan
neyðarsjóð. Steingrímur J. Sig-
fússon fjármálaráðherra ávarp-
aði ráðstefnuna síðdegis.
Minnti hann á að við afgreiðslu
fjárlaga í fyrra var 700 millj-
ónum sérstaklega bætt inn sem
aukaframlagi ,,og við merktum
það sérstaklega sveitarfélögum
í sérstökum fjárhagsvanda og
það vissu allir hvað var verið að
tala um“. Það sé svo ákvörðun
sveitarfélaganna hvernig þau
beiti jöfnunarafli jöfnunarsjóðs.
Gæti þurft
neyðarsjóð
DEILT UM AUKAFRAMLÖG