Líf og list - 01.02.1951, Blaðsíða 8

„Ástin mín! Þú ert hóra".
ODIGLIANI tók nú að hafa mök við ýmsa
þorpara og glæpamenn, til þess að krækja
út úr þeim eiturlyf. Oft á tíð'um lagðist hann í
slíkt svað af völdum eiturlyfja, að hann vissi
hvorki í þennan heim né annan, svo að dögum
skipti. Hann fékk óráð, missti hálfvegis meðvit-
undina, sá ofsjónir, talaði við alls konar fólk,
sem hann þóttist sjá, og hugðist finna drauga og
djöfla í vögnum á strætum úti. Móðir hans reyndi
öll hugsanleg ráð til þess að bjarga honum, ritaði
lionum hjartnæm bréf og sendi honum peninga til
þess að kaupa sér föt fyrir. Hann las bréfin hátt
í allra viðúrvist inni á knæpunum. Ensk stúlka,
sém varð' á vegi hans, hvatti hann eindregið til
þess að vanda betur klæðnað sinn. Kæmi það
fyrir, að Modigliani væri orðinn þokkalega til
fara, sótti hann alltaf í sama, gamla horfið. Hann
seldi yfirhöfn sína, sleit borðann úr hattinum og
stytti jakkann sinn með vasahnífi. Hann var kom-
inn að hungurmorði, er ensk kona með ofurlitla
skáldæð í sér tók hann undir verndarvæng sinn.
Hana hafði alltaf dauðlangað til þess að elska
stórsnilling á listasviðinu og fann nú loksins
draumamann sinn í Modigliani. Hún bar hann á
hondum sér um tveggja ára bil, og henni auðn-
aðist, að minnsta kosti um stundarsakir, að sann-
færa hann um hreinleik ástar sinnar og óeigin-
gjarna hollustu sína og trvggð við hann. Hann
málaði þóttalegt andlit hennar margsinnis og
vann „líkast því sem hann væri innblásinn dugn-
aði og dirfsku ungs guð's“ eins og haft var eftir
ensku fylgikonunni. En þegar hann varð þess vís,
að sú enska var almannleg og haldin sönm löst-
um og óæðri tilhneigingum og önnur mannanna
börn, sótbölvaði hann þessum verndarengli sínum
og hljóp frá henni. Sú enska kaus sér einnig veg-
inn, sem veit niður á við, til þess að öðlast sálu-
hjálp, og nokkrum árum síðar bar svo við, að hún
mætti aftur gamla elskhuga sínum. Hún var nú
komin eins langt og hægt er að komast út á spill-
ingarbrautina, og ungi guð'inn hennar var heldur
ekki sem brattastur og bezt fyrirkallaður — en
stolt hans var nú meira en nokkru sinni fyrr.
„Ástin mín“, sagði hann alvarlega, „þú ert
hóra“.
Tötrum búinn höfðingi.
ÓHEMUNUM fannst mikið til þess koma, hve
gáleysislega Modigliani murkaði úr sér líftór-
una. Hann fór í hundana á stórbrotinn liátt. Það
iolst í því einhver reisn og tíguleiki. Af allri sjálfs-
eyðingarstarfsemi hans stafaði virðuleiki — og í
allri breytni hans og tilhneigingum lýsti sér stór-
mdnnska og örlæti. Hann \rar tötrum búinn höfð-
ingi og fyrirmaður, Hinir félaganna mygluðu og
rotnuðu nið'ur óskáldlega og á meðalmennskuleg-
an liátt; ellegar gerðust kaupmenn í listinni; eða
seldu sig á vald kaupmennskunni; ellegar þá bund-
ust samtökum um að óvirða list Cézffnnés með
]>ví að skoða hana heppilega til skrauts í við-
hafnardyngjum kvenna. Modigliani hafði í sér
töluvert af sálareldi snillingsins — og töluvert af
þeim mannleik, sem lyftir list yfir handiðn. Hinir
félagar hans sátu til borðs og drukku te með
amerískuin auð'mönnum, prúðir og undirgefnir.
Kæmi það fyrir, að amerískt auðfólk byði Modi-
gliani til tedrykkju, honum til heiðurs, steypti
hann jafnan í sig vænum skammti af hashis,
kveikti í borðdúknum og ætlaði að rifna af kæti,
])egar hann sá hve eldblossinn skaut bálreiðúm
gestgjöfum hans skelk í bringu. Hann átti það
til að halda við stúlku og svíkja hana, en aldrei
fór þó svo, að hann gæfi henni ekki eitthvað' í
staðinn, svo sem riddaralega ástúð og nærgætni
og minnirig um, hve djúpa og heilaga virðing hann
bar fyrir list sinni. 1‘icasso hefði vel getað hjálp-
að honum, 'en Picassö hugsaði fyrst og fremst um
sjálfan sig, að skara eld að sinni köku. Hinir vinir
hans af Sama Sauðahúsi, þeir Soutine, Kisling’.
Jacob og Guillaume höfðu meiri mannkærleika-
tilfinningar, en iþ'eir höfðu ekki meiri aúraráð' en
svo, að þeir gátu stöku sinnurn gefið honum fyrir
glasi af áfengi. Þess vegna varð hann af sínum
veika mætti að bera einn ábyrgð á lífi sínu og'
list og sannfæringu. Og nú ögraði hann guðunum
að slá sig í duftið!
Lélegur kaupmaður.
ODIGLIANI var allsendis ófær til þess að
geta staðið í brösum við listmangarana —
til þess var liann of stoltur í fyrsta lagi og í öðru
lagi of heiðvirður. Þeir kunnu líka ekki að meta
list lians, en þeir höfðu þó mikinn hug á að kló-
festa myndir hans í von um, að þær kynnu ein-
hvern tíma að eiga eftir að ganga í augun á mál-
verkasöfnurum. Eitt sinn bauð hann listsala mik-
inn fjölda teikninga, og mangaratetrið byrjaði óð-
ara af gömlum vana að þrátta um og prútta niður
verðið á þeim, óverulegustu upphæð. Modigliam
tók þá teikningar sínar saman, án þess að mæla
orð af vörum og fleygði })eim ofan í salerni. Eitt
8
L.ÍF og LIST