Líf og list - 01.02.1951, Blaðsíða 23

A KAFFIHÚSINU
í'rh. af bls. 2.
rnaeli og vitleysur blaðamanna og
Þýðenda. Þetta er mjög ógeðfellt
verk, sem í bezta lagi mætti nota sem
straffserfiði handa ungum kandídöt-
urn (ungum kandídötum er ævinlega
refsað fyrir að vera ungir), en því
miður er það jafngagnslaust og það
er leiðinlegt. Ef hægt væri að útrýma
málvillum á þennan hátt, væri til
Úaamis engin synd til í heiminum
lengur, því að þetta er einmitt að-
ferðin, sem prestar vorir hafa löng-
Ufn agað oss með: skrifað nöfn synd-
anna upp á lista, til viðvörunar, og
sagt: „Þetta eru syndirnar, varizt
Þær, og þér eruð sýndlausir". Árang-
Urinn mega allir sjá.
Enn er það í tillögum háskólaráðs,
sð hámenntaráð láti gera bók um ís-
lenzk mannanöfn. Þetta er ágætt,
Þessa hefur lengi verið beðið með
eþreyju, og mál til komið, að sú
Þið styttist. Og að lokum vill há-
skólinn, að hámenntaráð ákveði staf-
setningu íslenzkrar tungu. Það er nú
svo. Stafsetning sú, er vér búum við
uú, er vel viðunandi, og engin brýn
bauðsyn að breyta henni. En ef
uokkuð má að henni finna, er það
einmitt það, að hún er of akademísk.
Úvað mundi þá, ef „akademían"
mtti að fara að breyta henni?
^íðara verksvið
SEM SAGT, það má segja bæði
Sott og illt um tillögur háskólaráðs.
En er það ekki höfuðgalli, bæði á
frumvarpinu og tillögum háskólans,
að hámenntaráði eru ekki ætluð önn-
Ur verkefni en þau, sem heimspeki-
deild háskólans í þrengstu merkingu,
Þ- e. norrænudeildin, á að vinna og
er að vinna, ýmiss konar þjónusta
við tungu vora og það jafnvel hin
oæðri þjónustustörf? Tunga vor er
ðýrmæt, og menning vor er óaðskilj-
anleg tungunni, það er satt. En það
er einhver forpokun í þessu sífellda
nUddi um tunguna tungunnar vegna,
Varðveizlu hreinleika hennar, hvað
seiu tautar og raular, eins og það
vseri mark í sjálfu sér, þetta þóf
þjá hundruðum kennara, sem allir
keppa að því að skila málinu af sér
eins og þeir tóku við því, og þykjast
Ur því geta dáið rólegir. Þetta er
sagan um þjóninn, sem gróf talent-
^ha og skilaði henni aftur, ó-
skemmdri og hreinni, sömu talent-
unni, og þóttist hafa unnið verk sitt
vel. Og nú á að stofna hámenntaráð
til þess að standa vörð um holuna,
þar sem talentan er grafin, til enn
frekari tryggingar því, að ekkert fái
henni grandað og hægt verði að skila
henni hreinni og skínandi, sömu tal-
entunni, í hendur næstu kynslóðar
kennara og hámenntaráðsmanna.
Væri ekki viturlegra, að hámennta-
ráði væri ætlað hlutverk þess þjóns,
sem ávaxtaði sitt pund? Þyrfti það
ekki að koma miklu skýrar fram, að
hámenntaráð eigi fyrst og fremst
að gera arðbær þau tæki til æðri
menningar, sem vér ráðum yfir?
Tunga vor er vitanlega eitt helzta
tæki vort, en oss virðist ekki há-
menntaráð eiga að sitja við að fægja
vopnin, heldur beita þeim og gefa
öðrum tækifæri til að beita þeim.
Hér er áreiðanlega stórt hlutverk
fyrir hámenntaráð, þótt ekki verði
útlistað að sinni. En þess ber vel að
minnast, að æðra mennigarlíf vort
er síður en svo einvörðungu bundið
við íslenzkt mál. Ýmsar menntir vor-
ar og listir eru því öldungis óháðar,
aðrar háðar því óbeint aðeins. Eí
vel væri, ættu þær þó eflaust allar
að njóta góðs af tilveru hámennta-
ráðs. Líklega ætti þegar í upphafi
að búa svo um hnúta, að enginn einn
hópur mennta- eða listamanna geti
náð ofurvaldi í ráðinu, þvi að sízt
af öllu má það verða klíka.
r~ --------------
HANNES PÉTURSSON:
VERULEIKI NÆTURINNAR
Náttkulið þýtur
í naktri eik,
dimmir í hug
eftir dagsins leik,
kvöldið er fjarri
mð klið og söng,
niðar við eyrum
nóttin löng.
Rökkrið á margar
myndir til,
tunglsgeislafingur
fálma um þil.
Vekur mér traust
þetta veika skin,
hugurinn öðlast þar
hollan vin.
En utan úr myrkrinu’
á allan veg
v------------------------------
LÍF
Árnaðaróskir
VÉR, sem kaffið drekkum hér 6
húsinu, ættum máske að biðja for-
láts, er vér leyfum oss að leggja orð
í belg um þetta stórmál. En leyfið
kettinum að líta á kónginn. Vér öðl-
umst sennilega aldrei sæti í há-
menntaráði, en um hitt höfum vér
von, að oss verði ekki meinað að
taka þátt í kostnaðinum af því. Vér
biðjum forláts fyrir það eitt, að vér
höfum orðið að tala almennar um
þetta mál en vér hefðum kosið, en
rúmið markar oss bás. Sendum vér
að lokum vaéntanlegu hámenntaráði
hugheilar árnaðaróskir og biðjum
hin eilífu goð að blessa oss störf
þess.
Yfirbót
ER VÉR nú höfum séð Óhreinar
hendur í leikhúsinu, viljum vér með
gleði lýsa yfir því, að þýðing leik-
ritsins hefur Lofti tekizt mjög sæmi-
lega og betur en þýðing nafnsins
gaf tilefni til að vænta. Óskum vér
Lofti til hamingju með þetta og von-
um, að hann hafi lært eitthvað af
frábærri tilsvarasnilld Sartres og
sannri fyndni. En torskilið er oss
það, að Loftur skyldi á elleftu stundu
gefa Þórhalli Þorgilssyni helming
heiðursins af þýðingunni. Vér leyf-
um oss að efa, að Þórhallur sé nokk-
uð betri í dönsku en Loftur, og ís-
lenzka Lofts hefur nýlega verið met-
in til þúsunda. Hvað kemur þá til?
------------------i----------------
gamalkunn augu
greini ég.
krefja þau hug minn
köld og hljóð
um sérhverja hugsun,
sérhvert ljóð.
Hvað hugði ég stórt
verður harla smátt,
hvað hugði ég fagurt
— holt og grátt.
Og allt, sem er hafið
af höndum tveim,
verður ómælislitið
í augum þeim.
Ó, nær kemur dagur
með nýjan þrótt,
er stekkur á burt
hinni sterku nótt?
Hún fyllir mig ógn,
því að ekkert svar
ég á við þeim sannleik,
er sé ég þar.
___________________________________/
og LIST
23