Líf og list - 01.10.1951, Blaðsíða 13

Sýnixtg Harðar Agústssonar
í HVERT SINN sem mér er litið' inn á sýn-
togar nýrra málara (og raunar þeirra, sem gamlir
eru í hettunni), verður mcr á að spyrja sjálfan
mig:
Hvað hefur maðurinn að segja?
Þessi spurn tók hug minn allan, þegar ég liafði
skyggnzt um sýningu Harðar Ágústssonar, sem
nú er nýkominn frá París hinni miklu, fullur af
lærdómi í faginu (hefur haldið nýlega tvo fyrir-
iestra í röð um myndlist að fornu og nýju).
Onnur grágrett spurning læddist fram í hug-
skotið:
Hefur maðurinn eitthvað nýtt og uppbyggilegt
að flytja eð'a segja?
Hvorugri þessara spurna verður svarað í einni
svipan, ef heiðarlega skal dæma um hæfni mál-
arans.
Hörður hefur sýnt hér sjálfstætt einu sinni áð-
Ur, haustið 1949. Myndir hans frá því tímabili
Voru vægast sagt áhrifalitlar, þó að þær sýndu
mikinn vilja, nánast sagt einlæga viðleitni í þá átt
að tjá einhvern trúrænan yl, en hráleiki lita og
tvístraðar og óákveðnar línur kæfðu í fæðing-
Unni flest, sem vakti fyrir hinum góðhuga málara.
Slappleiki í myndrænni byggingu málverksins
(komposilio) gerði myndir hans áberandi flatar
og dauðar. En nú er Hörður eldri, sennilega rík-
ari að reynslu og áreiðanlega að kunnáttu. Hann
er afkastamikill, vinnur og tekur list sína alvar-
lega, ávaxtar hæfileika sína eins og auðið er. Aulc
pess hefur hann haft óvenju góðar að'stæður, því
að með hinni löngu dvöl sinni í París hefur hann
átt kost á því að vera í nánum tengslum við slag-
æð fagurra hluta í heiminum. Einnig hlýtur hið
áfenga og innblásandi andrúmsloft borgarinnar að
hafa örvað hann til stórræða í vinnunni. Svo löng
dvöl málarans (nærri fimm ár) í svo fjölbreyti-
legu umhverfi sem París er, hlýtur að lofa fögru
Um góðan árangur, — og ofan á allt hefur mað-
Urinn unnið' eins og hamhleypa.
En spurningarnar tvær liggja ósvaraðar:
Sýningin er nú liðin, ritið er með seinni skip-
Unum og því verður að nægja að grípa á því helzta,
sem vakti eftirtekti að finna heildarsvipinn. Eitt
liið fyrsta, sern málverkunum er sameiginlegt, er
leitun málarans við að knýja fram expressjónist-
isk áhrif í óhlutrænu (abstrakt) formi, að endur-
spegla geðhrif og lirifning, sem skapast vegna sam-
lifunar hans við' náttúruöflin. Ekki þarf annað en
líta á nöfnin í skránni: Haf, jörð loft, Sumar,
Rok, Sólflekkur á hafi, Eldur, svo að noltkur heiti
málverkanna séu tilgreind, til þess að menn fari
að renna grun. í, livert málarinn er að fara og
hvað hann hyggst fyrir. (Annars er hin mesta
firra að ætla, að nöín á myndum gegni alltaf hlut-
verki. Nöfnin sjálf bæta aldrei myndirnar né auka
á yndisþokka (sjarma) þeirra. Hins vegar geta
rómantískar nafnagiftir á listaverkum orkað tví-
mælis, — en sleppum því!) Enginn vafi leikur á
því, að málarinn hefur afar sterkar; rómantískar
tilhneigingar, en aimað mál er það, hvort sú róm-
antík, sem málarinn eygir og dáir, komi á fim-
legan, sannan og sálrænan (spíritúelan) hátt fram
úr penslinum og hendinni, sem stýrir honum. Því
miður hefur málaranum tæpast tekizt að' finna þá
túlkunaraðferð, sem liæfir honum; að’ minnsta
kosti fer þessi abstrakt-neo-expressjónismi mál-
aranum illa. Litirnir í flestum þessum hugmynd-
um (fantasíum) eru þungir, falla illa saman, ein-
hver grútarkeimur af samsetningu þeirra, línur
og liti margra olíumyndanna skortir sveiflur og
iðandi hreyfing, léttan samleik; það er eins og
málarinn skeyti ekki um að byggja margar þess-
ara mynda úr andstæðuáhrifum (kontrast.) lit-
anna, svo að maður fer að fá hugboð um, að mál-
arinn atlmgi tæplega áhrif Ijóss og skugga í nátt-
úrunni ellegar vinni myndir sínar við' lélega birtu,
hálfgerða grútartýru — jaínvel! Skýrt kemur
þetta fram í stóru myndinni Tvö við hafið („Þjóð-
viljinn“ birti af henni Ijósmynd), sem var hægra
megin fyrir miðju, strax og inn var komið í sal-
inn. Menn hljóta að muna eftir lienni. Sú mynd
er máluð í rauðu, gulrauðu, eggjarauðu, ljósrauðu,
lifrauðu, blóðrauð'u, og dökkur litur markar línu-
mót. Þessi mikli roði orkar óþægilega, maður sér
beinlínis allt rautt, og hin flöktandi form og all-
LÍF og LIST
13