Birtingur - 01.12.1955, Blaðsíða 31

EINAR B R A GI :
Holtsnúpur
Hinn þjóðkunni klerkur séra Sigurður Eiliarsson orti
eitt sinn kvæði cr nefnist Fífl í leik:
Hið rauða flos á rósuni vona þinna
í rosaveðrum lifsins burtu skefur.
Og hægt og hægt, en miskunnarlaust minna
hver morgunn þér af fyrirheitum gefur.
Og djásnin fögru tir draumum æsktt þinnar
í dagsins slili og argi mást og týnast.
Loks slær þeim kalda yfirdrepsskap innar
að una því að vera ckki, — en sýnast.
Þó setur einatt að þér kuldahroll,
og öðru hvoru er sál þín klökk og veik
og grætur sinnar æsku Iðavöll.
— En brátt er lífs þíns gata gengin öll.
Hið greinda barn er orðið fífl í leik
með grárra hára skraut um skiptings koll.
Seinustu árin hefur séra Sigurður vcrið sóknarprestur
að Holti undir Eyjafjöllum. har eystra hefur löngum vcrið
reimt, eins og lesa má í þjóðsögum Þorsteins Thorarensen
fræðimanns við Morgunblaðið:
„Ofan úr hrikalegum undirfellum jökulsins komu
óvtcttir cins og Gilitrutt og önnur tröll. Hér hcyrði
mannfólkið í kotunum ógnarlcgar drunur og
skruðninga ofan úr lilíðunum, þegar skriðurnar
runnu af stað. Á einum stað stendur risastór klettur
á grundinni. Er sagt, að Iiann hafi brotnað úr þver-
hnýptri egg fjallsins og mulið undir sig 'neilan
bóndabæ. Og fram á seinni ár hefur tæpast verið
vært á sumum bæjum í sveitinni vegna drauga-
gangs. En klukknahljómur frá Eyvindarhólakirkju
vcitti vernd gegn öllum óvættum."
Séra Sigurður gaf á yngri árum út safn byltingarkvæða
og kallaði það Hamar og sigð, ekki ómerkilcgt innlegg í
baráttu þeirra tíma, en gjörsneytt skáldskapar- og listgildi,
og munu allir góðir menn hafa talið það viturlegt af
klerki að leggja ckki frekari stttnd á kvæðasmíð. Líklega
hefur bann sjálfur verið sömu skoðunar, því hann lagði
þessa iðju á hilluna í tvo áratugi. En þegar hann hefur
setið um hrið í sveitasælunni eystra tekur hann að berja
saman af miklum dugnaði eftirlíkingar af kvæðum Einars
Ben., Tómasar og fleiri góðskáltla, ryður Jiessu síðan
á prent. Og gcrist nú fyrst alvarlega óhreint undir Eyja-
fjöllum. Skrýtnir órólegir andar fóru að sjást á sveimi
umhverfis prestsetrið i Holti kúrtisérandi klerk staðarins
eins og síðbúnir biðlar auðttga sinjóru. Við þessa óvæntu
hylli færðist prestur allur í aukana, og eftir því sem
hann varð iðnari við gerviljóðagerðina jukust reimleik-
arnir í Holti: mögnuðu þannig hverjir aðra. I-lelgi Sæ-
mtindsson rcisti kennimanninum þjóðgarðsstyttu fyrirfram
og klappaði á fótstallinn (eins og til að ögra Einari og
Jónasi): Öndvcgisskáld íslendinga. Guðlaugur lauk upp
dyrum musterisins í nafni þjóðleikhússráðs og bað Önd-
vegisskáldið inn að ganga. Útvarpsráð sá nú fyrst að hið
gamla vandræðabarn ríkisútvarpsins liafði þá verið sénf eftir
allt saman (átti ég ekki bankabygg) og tók það upp á arma
sína, Skálholtskviðunefnd átti í fórum sínum 15 þúsundir,
scm hún var í hálfgerðum vandræðum með. En þá vildi
svo vel til, að Siguröur gat tekið sér nokkurra daga hvíld
frá öðrum skáldskap, og málinu var borgið. horsteinn
Thorarensen, scm lengi hafði lumað á fácinum kvæðum
og fengið á sig töluvert orð i Stefni, var ekki lengi að
finna andlegan skyldleika sinn og Sigurðar, brá því skjótt
við og nældi í tveggja síðna viðtal fyrir blað sitt plús
þrídálka mynd af „hinum himingnæfandi Holtsnúp" og
„Fólksvagninum scm frægur er orðinn úr ferðasögu skálds-
ins frá Þýzkalandi og Hollandi". Hið andríka blað Suður-
land var svo lieppið að sjálfur ritstjóri þess var staddur
í Holti, þegar útvarpið tilkynnti ákvörðun skálholtskviðu-
dóms, og í glcðivímunni veitti verðlaunaskáldið ritstjór-
anum ekki aðeins geysilangt viðtal, heldur kippti það
einnig mörgum blöðum úr minnisbók sinni og sagði
„gjörðu svo vel vinur, og þú skalt fá meira seinna." Er
Kiljan hafði hlotið nóbelsgullið og Steinn stefnisverðlaun,
sá Stúdentafélag Reykjavíkur að hér var þörf skjótra ráða
og hengdi gullstjörnu í hempubrjóst Holtsprestsins. Og nú
cr senn von á hinu frumlega leikriti „Það verður heitt
surnar", sem Fulton Oursler kallar „The Greatest Story
ever Told", svo hcimsfrægðin bíður kannski á næsta leiti.
„llið grcinda barn er orðið" eftirlætisleikari allra þeirra
er „una því að vera ckki, — en sýnast". Hrifningin er mikil
meðal áhorfenda, er sjá í þessum eina rætast óskir sínar og
þrár. Og nú þarf aðeins að hafa nákvæma gát á klukku-
sveini Eyvindarhólakirkju, því hið geistlega sjónarspil
gæti fengið hörmulegan endi, ef klukkaranum yrði á að
kippa í strcnginn. Hvcr vcit nema sjálfur Holtsnúpur
liryndi, og þótt Gilitrutt tækist kannski að bjarga sér, er
óvíst hvernig þá færi um „önnur tröll".
29