Birtingur - 01.12.1955, Blaðsíða 45

við það, að börn slíti i tvennt og hrindi tómri tilfinninga-
lausri hreiðurkörfu fyrir björg. Seinast er höfundurinn
orðinn svo ruglaður í sinni eigin röksemdafærslu, að sé
hún skilin eftir orðanna liljóðan, verður úr iicnni ill-
skiljanleg loðmulla: „ . . . því liann var ekki þar (fremur
en börn / sem slíta í tvcnnt og hrinda hreiðurkörfu /
um haust f:l ei (Leturbr. mfn S.H.G.) þeim fugli skaða
gert / sem farinn er um höf í lilýja skóga) . . .“
(I’riðja dæmið um sama sjónarmið cr að finna í bók-
inni „Svo frjáls vertu móðir" bls. 73).
Þannig er kvæðið í heild:
VEGINN SNORRI
Hann bíður niðrí hljóðu undirhúsi,
licyrir þá stöðugt nálgast meir og meir,
finnur loks tekið fast um hendur sínar.
Svo fellur snöggt hið hvessta axarblað.
Hann liggur eftir blóði drifinn, dauður.
Dokað er stundarkorn; svo ganga þeir
í grárri skfmu upp og út á hlað,
og ekki grunar neinn að þennan mann,
sem hneig þar niðri, hefur enginn snert,
því hann var ckki þar (fremur en börn
sem slíta í tvennt og hrinda hreiðurkörfu
um liaust fá ei þeim fugli skaða gert
scm farinn er uin höf í hlýja skóga);
skinnbækur dökkar skáru úr uni það.
Þarna gleymdist að fjarstæðan er viss raunveruleiki. Og
að aldrei reið hinn livfti galdur með svartan blett í hnakka.
Allt þetta verður maður þó að reyna að færa á betri
veg, því cinhvern veginn finnst mér að Hannes l’étursson
hafi gott hjartalag, en hafi sagt eitthvað allt annað en
hann átti við, liafi liann yfirleitt átt við nokkuð. Reynd-
ar tel ég ckki að skáld þurfi að hafa skoðun á almennum
málefnum. Ljóð verða einungis til af persónulegum ástæð-
um og takast cða takast ekki. Ljóð verða ekki mctin sant-
kvæmt formúlunni: gott cða illt fólk. Veginn Snorri cr
misheppnað sem kvæði fyrst og frcmst vegna þess, að höf-
undurinn getur ekki látið okkur trúa því, að Snorri hafi
ekki vcrið þar sem hann var höggvinn. Það éru mótsagnir
x rökfærslu hans, og hann trúir cngum fyrir leyndarmáli.
Fólk veit betur. Kg held, að þarna hafi forrnið brugðizt
höfundinum þegar inest á reið, þarna svíkst hann ckki frá
yrkisefninu, hann bókstaflega flækir sig í því — og guðs-
ntildi að hann slapp lifandi. En þetta er ekki hinn rétti
lífsháski, sem ku þurfa til að skapa Ijóð. Enda hefur við
líkar aðstæður margan góðan manninn hent að stíga upp
til liiinna. Ljóð krefst upphafningar, og menn ttpp-
hefja ekkert nema af brýnni ástæðu. Lífsháski er frá
mínu sjónarmiði háskaleg ástæða, maður gæti dáið.
Skájrri væri eins konar spuming (þó ekki logandi),
lil dæmis hvort ljóðskáldið geti skapað lifandi fjall?
Það cr kannski hæpið, en skáldið getur verið því öruggara
um lff sitt sem hugmyndin cr í meiri háska stödd. Það
er að segja ef hún deyr ekki í vind á meðan skáldið býr
til festi af fögrum orðuin og önnur blásaklaus hugmynd
er hengd í misheppnuðu kvæði.
Einhver sagði: Skáld er hugmyndasmiður. Og lengi lief ég
grunað þann náunga um gnesku, setn sagði mér ráðn-
inguna á þessari gátu:
Fuglinn flaug fjaðralaus,
settist á vegginn beinlaus,
þá kom maður handlaus
og skaut fuglinn bogalaus.
Það eru til margir undarlegir fuglar. Ljóð hafa eins
og við vitum sprottið fram úr rnyndum og eyðilagt mál-
verkið fyrir góðum myndlistarmönnum. En það sem
sprcttur fram úr léreftinu hjá málaranum er ckki undir
neinum íslenzkum bragarhætti sem nú er þekktur. Og þá
kem ég aftur að bollaleggingum minum unt ljóðið Hjá
fljótinu. Það sem við sátum eftir með í hjartanu var
tregi. Þarna hcfur Hanncsi Péturssyni tekizt að skapa
sjálfstæðan trega og sanna: að hann er Ijóðskáld. Þess-
vcgna nota ég ekki hið spámannlega lýsingarorð ..efnileg-
ur“, sem allir ritskýrendur hérlendis virðast telja orð orða
og gera sig þar með að örlagadómurum. Gott efni segir
maður um ótaminn fola samkvæmt málvenju okkar, þeg-
ar maður nennir ekki að segja hestefni. Það finnst mér
cinnig hálfmóðgandi að segja um íslcnzkan veruleika sem
er staðreyndin Hannes Pétursson skáld.
Steján Hörttur Grimsson.
Hirtingur beinir þeirn tilmælum til útgefenda og liöf-
unda, að þeir sendi honum bækur sínar til umsagnar.
Ritið skuldbindur sig þó hvorki til að geta allra bóka,
scm því berast, né þcgja um allar bækur, sem því vcrða
ekki sendar.
43