Birtingur - 01.04.1956, Blaðsíða 3

H A X N ES SIGFÚSSON :
LAUN LISTAMANNA
Enn á ný hefur nefnd sú sem Alþingi
íslendinga hefur kjörið sem hæstarétt ís-
lenzkra listmála fellt sinn dóm. Og enn á ný
skal dómi hennar áfrýjað ....
Um langt árabil hafa nú þessir þrír menn
setið á rökstólum fáeina daga árlega til þess
að fella listamenn landsins að geðþótta sínum
og skipa í fyrirrúm þeim listasmekk sem get-
ur fátæklegastan meðal alþýðu manna. Það
er erfitt að hugsa sér lævíslegri fjörráð við
íslenzka list en þessir þrír brugga undir yfir-
skini postullegrar réttsýni. Með úrskurðar-
valdi um verðleika íslenzkra listamanna til
fjárhagslegs stuðnings hafa þeir aðstöðu til
að móta listsmekk þjóðarinnar (ef einhver
væri) og afvegaleiða hann, jafnframt því sem
þeir setja hvern smánarblettinn af öðrum á
þá íslenzku menningarsögu sem nú er að rit-
ast. Það gegnir furðu að jafn virðulegir borg-
arar skuli ár eftir ár vilja leggja nafn sitt
undir dóm sögunnar með jafn ósmekklegum
hætti.
En Alþingi sem hefur valið þessa þrjá menn
í dómarasætið — fer því ekki senn að verða
til efs að val þess hafi verið skynsamlegt?
Er það raunverulega samþykkt því að íslenzk
list verði jöfnuð við jörðu jafnskjótt og hún
rís yfir meðalmennskuna, og að rányrkja í
listum sé verðlaunuð umfram það sem miðar
að frjósemi í þeim greiniun menningar?
I einlægri von um að svo sé ekki, langar mig
með fáeinum dæmum að reyna að sanna
skynibornum alþingismönnum, að gagnrýni
listamanna á núverandi úthlutunarnefnd er
á gildum rökum reist.
Ég vel mér þá leið að höfða til listræns
smekks þingmanna sjálfra í stað þess að
beita fullyrðingum. Ég vel ljóð umfram skáld-
sögur vegna þess að hægara er að tilfæra
hlutlæg dæmi um ljóðlist en skáldsagnagerð.
Sama máli gegnir um tónlist og leiklist •—
samanburður á ljóðum er handhægari. Mynd-
list gæfi að vísu tilefni til samanburðar, en
hætt er við að þingmenn reyndu þá að skjóta
sér á bak við þá hæpnu afsökun að þeir séu
að eðlisfari glámskyggnir á myndlist, en
gagnvart ljóðlist eiga þeir varla frambæri-
lega afsökun.
Til þess að gera aðferð mína hlutlægari,
vinnubrögð mín heiðarlegri, og þarafleiðandi
þá lærdóma sem nást kunna af samanburð-
inum enn afdráttarlausari, tek ég það ráð að
velja ekki dæmin sjálfur, heldur einfaldlega
að slá upp á blaðsíðu tíu eða ellefu í síðustu
ljóðabókum tíu höfunda sem hæstiréttur ís-
lenzkra listmála hefur fellt um sinn skorin-
orða dóm. (Síðustu ljóðabókum tíu höfunda
til þess að ekki geti verið um persónulegt val
á bókum að ræða, blaðsíðu tíu eða ellefu ein-
faldlega vegna þess að við eitthvert blað-
síðutal verður að miða).
Ég á aðeins þrjár af þeim tíu bókum sem
um er að ræða og verð því að fara upp í
Landsbókasafn til þess að fletta upp á blað-
síðu tíu í hinum. Ég er svo öruggur um að óg
muni finna verðug dæmi á hvaða blaðsíðu
1