Birtingur - 01.04.1956, Blaðsíða 23

BJARNI BENEDIKTSSON:
BRÉF TIL 1ÓNASAR
Nú er sólin snúin heimleiðis að nýju, Jónas,
og lofar hlýju sumri. Við heilsum henni fagn-
andi eins og forðum, biðjum hana skína í
heiði allan guðslangan daginn. Við köllum
hana lífgjafa og blíðan röðul — og höfum
það eftir þér.
Þú vitjar okkar tíðum, Jónas; einkum á
vorin. Þú leiddir okkur fegurð náttúrunnar
fyrir sjónir, og í vorsólarskini eru fyrirheit
hennar ríkust. Og þú hafðir orð á svo mörgu,
sem við hugsum öll undir niðri er við förum
á fund við landið. Jafnvel minning og kær-
leikur okkar, sem dveljumst hér löngu eftir
þig, fá mál í ljóði þínu: Við sátum austur í
Laugardal um hvítasunnuna. Þar var ilmur
úr grænkandi limi, fuglakvak, árniður. 1
fyrrahaust fundrnn við foss og gil í skarði að
bæjarbaki. Þar undum við í gleði eina dag-
stund að liðnu siunri, sem aldrei kom. Á ann-
an í hvítasunnu lögðum við leið okkar upp
með ánni. Fossinn dunaði þar enn af berginu,
hvítur og glaður; og mátti engan gruna þær
þrengingar sem yfir hann hafa gengið á liðn-
um vetri. Síðan lögðumst við niður á gljúfur-
barminn og horfðum hugfangin niður í flaum-
inn. Og þá ljærð þú okkur orð og vængi:
Gljúfrabúi, gamli foss, / gilið mitt í kletta-
þröngum. Fleiri orðum hefði verið ofaukið:
gamli foss, gilið mitt — við nöfnin sjálf og
ein verður engu bætt, eins og nafn hennar
sem við elskum er dýrust ástarjátning, en
ekki útmálun á fegurð hennar.
Vittu það, Jónas, að við unnum þér umfram
aðra menn sem á Islandi hafa alizt. Þú ert
einhver fyrsti nútímamaðurinn á sögueynni:
byrjaðir hið nýja líf sem við höfum löngum
síðan reynt að efla til frama. Og þú vaktir
af dvala ástkæra ylhýra málið og allri rödd
fegra; síðan þú ortir Ferðalok og sónötuna
til stúlkunnar þinnar í dalnum lága, fegursta
ljóð á Islandi í milljón ár, höfum við vitað
að við áttum algjöra tungu. Þó unnum við
þér kannski enn fremur fyrir það að persónu-
leg örlög þín voru hörð og meinleg. Hið glaða
dvín skjótlega, en hið sorglega hefur jafnan
löng eftirköst. Hið tragíska snertir okkur
allra dýpst, af því lífið er tragískt í eðli sínu
— á sama hátt og húsið sem við reistum i
svita og erfiði hrynur í einu vetfangi; á sama
hátt og við erum tuttugu ár að vaxa úr grasi,
en deyjum á einu andartaki og hverfum eins
og dögg fyrir sólu.
Og þó eru örlög skáldsins eigi nema að
litlu fólgin í persónulegum harmi þess -— eða
fögnuði. Sorg skáldsins býr ekki í tárum þess,
gleði skáldsins á ekki heima í hlátri þess.
Tíminn sem skáldið lifir — hann er einkum
örlög þess og gleði. Sá sem skilur þig þessum
skilningi, Jónas, veit að ævi þín var góð. Það
skiptir ekki máli að þú misstir ungur heils-
una, né að þér varð ljóst eina nótt að þú gazt
ekki lifað lengur; hitt varðar mestu að nýr
dagur var að rísa yfir landið þitt. Þú hófst
með þeim degi — og yfir hann. Hvað veldur
eyktaskiptum tímans ? Eigi megum við skilja
það til hlítar. Sjálft tímahugtakið er dulrátt,
21