Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1988, Síða 77

Um ir- og ar-fleirtölu einkvœðra kvenkynsorða í íslensku 75
formi er þá átt við fall sem veitir nauðsynlegar upplýsingar um beyg-
ingu tiltekins orðs. Stundum nægir eitt fall til þess en stundum þarf
frekari upplýsingar og þá verða kenniformin því tvö eða fleiri. Wurzel
(1987:634-637) hefur t.d. sagt að merkja þurfi kvenkynsorðin með
fleirtölumerkingu, þ.e. kenniform orða sem mynda fleirtölu með -ir
yrði nefnifall fleirtölu og sama fall yrði kenniform ar-fleirtölu. Bæði
þessi form segðu jafnframt að eignarfall eintölu endaði á -ar. Hins
vegar yrði kenniform orðs eins og vtk eignarfall eintölu þar sem það
fall gefur alltaf nr-fleirtölu til kynna en kenniform orðsins geit yrðu
tvö, eignarfall eintölu og nefnifall fleirtölu.24
En Wurzel (637-642) bendir einnig á aðra lausn að því er varðar ir-
og ar-fleirtöluna, nefnilega þá að merkja í orðasafnshlutanum aðeins
þau orð sem mynda fleirtölu með -ar vegna þess að þau eru miklu
færri, eru ekki það sjálfgefna.
Það að stofngerðin skuli ráða vali fleirtöluendingar í langflestum
tilvikum sýnir að í raun og vem dugir oftast aðeins eitt form til að
segja fyrir um fleirtölumyndun. Form nefnifalls eintölu t.d. er því eitt
nægjaleg til þess að segja fyrir um nefhifall fleirtölu og þar með alla
fleirtölubeyginguna. Upplýsingar um kyn liggja fyrir þar sem kyn
er ekki beygingarleg formdeild nafnorða í íslensku enda þótt kynin
séu mörkuð hvert gangvart öðm. Kyn er órjúfanlegur þáttur hvers
24 Það að nefnifall/þolfall fleirtölu skuli ekki vera kenniform allra sterkra kven-
kynsorða er eitt þeirra atriða sem Carstairs (1988) hefur rætt um í umfjöllun sinrn
um Wurzel (1987). Skv. kenningu hans um hagkvæmni (Paradigm economy) reyna
öll beygingakerfi að halda andstæðum í lágmarki og með því að gera ráð fyrir aðeins
einu aðalkenniformi en jafnframt aukaupplýsingum falla í einn hóp öll sterk kven-
kynsorð sem mynda fleirtölu með -ur. (Sjá nánar Carstairs 1988: 4—7; einnig 1983.)
Cm margt svipað þessu má einnig fræðast hjá f/artinet (1966:167-168) í kenningum
hans um hagfræði málsins og lögmál hinnar nunnstu áreynslu.
En sé vikið að tengslum eignarfalls eintölu og nefnifalls fleirtölu þá má segja að
ar-eignarfallið sé margrætt. Auk ir- og ar-fleirtölu bendir það einnig til ur-fleirtölu,
sbr. t.d. geitur og bœkur, einnig fleirtölu eins og brýr svo og orða með -j- og -v-.
Hins vegar má líta svo á að sá hópur orða sem myndar fleirtölu með -ur en eignarfall
með -ar hljóti að eiga undir högg að sækja vegna þess hve þau orð eru fá og fari að
mynda eignarfall með -ur. Má þar nefna t.d. orð eins og tík, sbr. einnig pólitík og
rómantík-, hins vegar samsetning eins og tíkarsonur. Þess ber þó að geta að beyging
samsetts orðs segir þó alls ekki alltaf alla söguna.