Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1988, Blaðsíða 93

Málstol og málfrœðistol
91
1.2 Meira um einkenni málstols
1.2.1 Skertur málskilningur
Við skulum fyrst athuga svolítið nánar helstu einkenni þeirrar teg-
undar málstols sem kemur fram við skaða á Wemickesvæðinu. Eins
og þegar var sagt lýsir það sér einkum í skertum málskilningi. Heym
málhafans er ekki skert í sjálfu sér, hann vinnur einfaldlega ekki úr
því sem hann heyrir og reyndar yfirleitt ekki heldur því sem hann les.
Hann getur oft talað reiprennandi og lesið ágætlega upphátt. Skertur
málskilningur getur þó haft það í för með sér að hann skilur ekki
vel hvað hann segir sjálfur og þess vegna tekur hann ekki eftir því
þótt hann segi einhverja vitleysu, noti t.d. vitlaust orð af því að hann
mismælir sig. Hrynjandi talsins er yfirleitt alveg eðlileg og reyndar
tala þessir sjúklingar oft mjög mikið til þess að þurfa síður að hlusta
á aðra. Á þann hátt reyna þeir að breiða yfir veikleika sinn. Oft er
þó litlar upplýsingar að hafa úr þessu orðaflóði — þar er mikið af
merkingarlitlum smáorðum.
Málstol af þessari gerð mætti líka kalla skilningsstol því að hér
er það málskilningurinn sem er skertur. Samtöl við skilningsstola
sjúklinga ganga oft illa, eins og geta má nærri. Auðvitað getur þetta
þó verið á mismunandi háu stigi og við getum skoðað tvö dæmi
sem sýna það vel. Fyrri málhafinn er karlmaður á sjötugsaldri og
við köllum hann hér Eyva. Þetta er sjúklingur sem fékk blóðtappa
í æð sem nærir hluta gagnaugablaðssvæðisins, þar á meðal svæði
Wernickes (sbr. 1. og 2. mynd). Eyvi kom til þjálfunar á Reykjalundi
og þar var eftirfarandi viðtal tekið:
(1) E = Eyvi, T = talmeinafræðingur. Brot úr samtali.
T: Þú hefur gleymt að raka þig í morgun.
E: Mér hefur gengið prýðilega.
T: Gleymdirðu að raka þig í morgun?
E: Jájá. Það má segja það. Ég hef haft nóg að gera, núna
í gærkvöldi.
[...]
T: Hvemig stendur á því að þú rakaðir þig ekki í morgun?