Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1988, Blaðsíða 105

Málstol og málfrœðistol
103
fræðingar vinna stöðugt að því að leita að betri þjálfunaraðferðum til
að flýta fyrir bata, auka hann og kanna árangurinn af þeim aðferðum
sem beitt er. Hins vegar liggur í hlutarins eðli að það er erfitt að
komast að óyggjandi niðurstöðum um áhrif einnar þjálfunaraðferðar
umfram aðrar. Ástæðan er sú að sjúklingar eru mjög ólíkir, skað-
inn er mjög mismikill og erfitt er að meta hver batinn hefði orðið í
hverju tilviki ef þjálfun hefði ekki komið til. Auk þess hefur þjálfun
oft tvenns konar áhrif á málstolssjúklinga eins og aðra sjúklinga, þ.e.
nnnars vegar almenn jákvæð áhrif vegna þess áhuga og stuðnings
sem þjálfarinn veitir sjúklingnum og hins vegar þau beinu áhrif sem
þjálfunin eða kennslan sjálf hefur á þá fæmi sem verið er að reyna
að auka eða endurheimta.
Málstolsfræðingar beita ýmsum aðferðum við þjálfun málstolssjúk-
linga og þær breytast í takt við aukna læknisfræðilega, sálfræðilega
og jafnvel málfræðilega þekkingu, Gott yfirlit um ólíkar aðferðir og
hugmyndafræðilegan bakgrunn þeirra má finna í bók eftir Howard &
Hatfield (1987). Þar má líka lesa um kannanir á áhrifum þjálfunar
á málstola sjúklingum og þau rök sem liggja að baki slikri þjálf-
un. Samkvæmt Howard og Hatfield má segja að þjálfun og kennsla
málstola sjúklinga geti haft þrenns konar takmark (1987:130-131).
I fyrsta lagi getur hún miðað að því að endurheimta þann hæfi-
leika sem hefur glatast (e. restoration). Þá er beinlínis reynt að þjálfa
upp þá fæmi sem sjúklingurinn hefur misst. í því tilviki væri mál-
fræðistola sjúklingur t.d. þjálfaður í því að glíma við þau viðfangsefni
sem hann á erfiðast með í máli sínu, t.a.m. nafnorð, sagnbeygingar,
fomöfn o.s.frv. í öðm lagi getur þjálfunin miðað að því að komast
hjá erfiðleikunum (e. reconstitution) með því að leysa viðfangsefnin á
nýjan hátt, nota til dæmis einhverja óskerta þætti tengda málhæfninni.
Þannig mætti hugsa sér að málstola sjúklingur gæti nýtt sér tónlistar-
eða sönghæfileika sína í máltjáningu því að tónlistarstöðvamar eru í
hægra heilahveli og því oft óskertar hjá málstola sjúklingum. í þriðja
lagi getur þjálfunin beinst að því að bæta upp þann skaða sem orð-
inn er með því að nota aðra hæfileika en þá sem beinlínis tengjast
málhæfninni (e. compensatiori). í því tilviki mætti t.d. hugsa sér að