Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2004, Page 34

32
Haraldur Bernharðsson
sagnir eins og drive ‘reka, aka’ og write ‘skrifa’ halda áfram að vera
sterkar, halda sterku þátíðarmyndunum drove og wrote, vegna þess
hve algengar þær eru: staktíðni þeirra er há. Flutningur sterkra sagna
yfir til veikra og nýmyndun veikra sagna í ensku sýnir að veikar sagn-
ir eru virkur flokkur og Bybee (1985:133) bendir á að virkni (e. pro-
ductivity) sé nátengd stærð mengis: veikar sagnir eru miklu fleiri en
sterkar, mengi þeirra er miklu stærra og beygingarreglan að baki því
auðlærðari börnum á máltökuskeiði; veika beygingin er því virk.
Sterkar sagnir eru miklu færri og mengi þeirra þar af leiðandi miklu
minna. Meðal sterkra sagna eru vissulega mjög algengar sagnir, eins
og drive og write en það þýðir í raun að þau stök (e. tokens) eru auð-
lærð en ekki beygingarreglan að baki þeim og því leiðir há staktíðni
drive og write ekki til virkni sterkra sagna.
Af ofansögðu er ljóst að í ömefnum má vænta áhrifsbreytinga sem
sjaldan eða ekki sjást í samnöfnum og því er rétt að líta á sérkenni í
beygingu íslenskra örnefna með þetta í huga.
5. Breytingar á fleirtöluörnefnum
5.1 Inngangur
Þeim breytingum á fleirtöluörnefnum sem hér eru til umræðu má
skipta í tvo meginflokka, eins og áður hefur verið rætt: í fyrsta lagi
breytingar sem tengjast kyni örnefnanna og í öðru lagi breytingar sem
felast í útbreiðslu og þróun eignarfallsendingarinnar -na. Hér verður
því haldið fram að rót allra þessara breytinga megi rekja til notkunar-
sviðs örnefna: örnefni eru mest notuð í þágufalli og því er um að ræða
sérmörkun í skilningi Tiersma (1982). Frá sjónarhóli málnotandans er
þágufall fleirtölu margrætt þar sem það felur ekki í sér kynmerkingu
og sama beygingarmyndanið -um er að finna í öllum beygingarflokk-
um. Bam á máltökuskeiði getur því túlkað á þrjá vegu kyn fleirtölu-
örnefna eins og (á) Atlastöðum, (á) Laugum, (á) Fjósum, (i) Fjörðum
eða (á) Moldhaugum. Og eins og getið var að framan fær barnið yfir-
leitt næsta litlar vísbendingar um kyn örnefnisins eftir öðrum leiðum,
svo sem af viðskeyttum greini eða sambeygðum lýsingarorðum. Tíðni