Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2004, Blaðsíða 96

94
Þóra Björk Hjartardóttir
Síðasta atriðið sem nefnt er í (7), breytingar á hlutverki málfræði-
legra kynja, er líklega síst kunnugt. Hér er um að ræða viðleitni sem
er frekar ný af nálinni og sprettur af hugmyndum um jafnrétti kynj-
anna á öllum sviðum. Litið er svo á að bæði kynin skuli geta fundið
sér stað í tungumálinu og að tungumálið eigi ekki að útiloka annað
kynið sem talsmenn þessa sjónarmiðs segja það í vissum tilvikum
gera. Tungumálið er sagt vera karllægt sem birtist m.a. í hinni almennu
notkun karlkyns fallorða (lo. og íh.) að geta vísað til karla jafnt sem
kvenna, auk vísunar til karla eingöngu, sbr. dæmin í (8). Því er haldið
fram að konur geti ekki samsamað sig slíku orðfæri sé því beint til
þeirra. Þeim sé því haldið utan við tungumálið.
(8) a. Eru ekki allir glaðir?
b. Sá sem býr hér er ekki fátækur.
Hreyfing hefur verið meðal femínista að sporna gegn því að málfræði-
legt karlkyn sé notað á þennan hátt þegar átt er við hóp fólks af báð-
um kynjum (sbr. (8a)) eða einstaklinga þegar kynferði er ekki tilgreint
(sbr. (8b)). Karlkyn skuli því aðeins notað í ótvíræðri vísun til karla
eingöngu. Með því að afmá þetta hlutverk karlkyns sem hlutlauss kyns
er stefnt er að því að gera málfræðilegt karlkyn alveg sambærilegt
málfræðilegu kvenkyni sem það ekki er og hefur aldrei verið í íslensku
eða öðrum skyldum beygingarmálum sem varðveitt hafa formdeildina
kyn (sbr. Jón Axel Harðarson 2001; Guðrúnu Þórhallsdóttur 2004).
Þessi viðleitni hefur einkum verið áberandi innan þeirrar stefnu í guð-
fræði sem kennd er við kvennaguðfræði og hefur átt nokkru fylgi að
fagna hér á landi. Eitt af markmiðum hennar er að hreinsa mál Biblí-
unnar og annarra trúarlegra texta af öllum karlkynsfallorðum þar sem
vísun er til beggja kynja og setja í staðinn hvorugkynsorð eða ef það
er ekki unnt að auka kvenkynsorði við karlkynsorðið sem fyrir er til
að taka af allan vafa að um vísun til beggja kynja sé að ræða (sjá
Ágústu Þorbergsdóttur 2002; Guðrúnu Þórhallsdóttur 2004). Með
slíkum breytingum yrðu setningarnar í (8) á þessa leið:
(9) a. Eru ekki öll glöð?
b. Sá eða sú sem býr hér er ekki fátækur eða fátæk.