Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2004, Blaðsíða 107

Baráttan um orðin
105
samkynhneigð og samkynhneigður ... ekki nógu vel gerð og of
óþjál til að komast í almenna notkun“ án þess að rökstyðja það frekar.
Sjá enn fremur athugasemdir hans við orðin hommi og lesbía sem
vitnað var til hér að framan. Það sem hleypti þó verstu blóði í samkyn-
hneigða var sá umvöndunarlegi skipunartónn til þeirra sem greina
mátti m.a. í eftirfarandi orðum Helga Hálfdanarsonar (1983): „Illa trúi
ég því, að kynhvörfu fólki á Islandi sé mjög annt um orðin „hommi“
og „lesbía“ og vil því ráðleggja bæði þeim og öðrum að taka upp í
þeirra stað orðmyndir Orðanefndar Kennaraháskólans: hómi um kyn-
hvarfan karlmann og lespa um kynhvarfa konu.“ Böðvar Björnsson
(1985b) brást við þessu með harðorðri svargrein undir titlinum Kyn-
hvarfi kveðinn niður - Málrósir vinsamlega afþakkaðar þar sem skýrt
kemur fram að samkynhneigðir kæri sig ekki um forsjárhyggu af
þessu tagi og vilji sjálfir hafa um það að segja hvaða orð séu notuð um
þá í opinberri umræðu. Sú aðferð sem Orðanefnd Kennaraháskólans
beitti til endurnýjunar orðfæris á þessu sviði, þ.e. með nýmyndun
orða, var enn fremur á skjön við baráttuaðferðir þeirra, sem eins og
fyrr sagði fólust í því að grípa vopnið, hið niðrandi tungutak, og varpa
því tilbaka og gera þannig óskaðlegt, þ.e. að lama neikvæða auka-
merkingu orðanna og gera þau að hlutlausum heitum. Þeir beittu að
vísu sömu aðferðum með nýmyndun orðanna samkynhneigður og
samkynhneigð en barátta þeirra snerist þó fyrst og fremst um að gera
orðin hommi og lesbía að almennu orðfæri eins og rakið hefur verið.
Svo er að sjá að Samtökin ‘78 hafi að lokum haft betur í stappi sínu
við Ríkisútvarpið um að fá að nota orðin hommi og lesbía í tilkynn-
ingum frá sér. Þannig segir Guðni Baldursson (1992:46) að „þessu
orðalagsstríði ... [hafi] ekki [lokið] fyrr en nýr útvarpsstjóri tók við
embætti“ sem var á árinu 1985. Þorvaldur Kristinsson (2002) segir að
árið 1986 þegar leyfi til reksturs útvarps var gefið frjálst hafi „opin-
ská og málefnaleg umræða um tilveru lesbía og homma ... [verið orð-
in] svo öflug að ríkisútvarpið hafði einangrast í afstöðu sinni“. Af
þessu má draga þær ályktanir að Ríkisútvarpið hafi gefið eftir og orð-
ið við kröfu samtakanna um og upp úr 1986. En náðu orðin hommi og
lesbía fótfestu í málinu almennt og hver varð niðurstaðan úr baráttunni
um orðin? Hvaða orð voru það sem báru sigur úr býtum, orðin sem