Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2004, Side 118

116
Þóra Björk Hjartardóttir
miklu leyti sem orð sem snerta viðkvæm svið geta verið alveg hlut-
laus. Þótt vissulega sé tepruskapur mun minni nú á tímum í allri um-
ræðu um þetta svið tilverunnar er það samt vart alveg hlutlaust. Sé
aftur litið á hina tvíþættu skiptingu orða í form og merkingarmið og
hugað að því í hvaða flokki orðin hommi og lesbía hafa hafnað miðað
við þá þróun sem sjá má á notkun og merkingu er ljóst að þau hafa
færst úr ijórða flokki í þriðja flokk og hugsanlega í þann fyrsta (sjá
umfjöllum um hina ólíku flokka í 2.2 og dæmi um orð sem tekin eru
þar fyrir hvern flokk): (28) 1 2 3 4
form: hlutlaust ljótt hlutlaust ljótt
merkingarmið: hlutlaust hlutlaust ljótt ljótt
Að formi hafa orðin hommi og lesbía breyst úr því að vera gildishlað-
in slanguryrði einungis nothæf við takmarkaðar aðstæður í aðlöguð
viðurkennd tökuorð notuð sem almenn orð við allar kringumstæður,
þ.e. hlutlaus (sbr. fyrsta og þriðja flokk). En hvort þau eiga heima í
fyrsta eða þriðja flokki er erfiðara að skera úr um. Merkingarmið orð-
anna er vissulega ekki alfarið hlutlaust, samkynhneigð er enn við-
kvæmt svið þótt umræðan hafi opnast mjög mikið og bannhelginni létt
við það að mörgu leyti (sbr. umfjöllun í lok kafla 2.2 um færslu orða
á milli flokka við breytingar á samfélagslegum viðhorfum). Hvort
merkingarmið orðanna hommi og lesbía hafi við það breyst úr því að
vera ljótt í hlutlaust og orðin þar af leiðandi heyri frekar undir fyrsta
flokk en þann þriðja skal ósagt látið.
Eins og minnst var á í kafla 3.1 hverfa ekki endilega gildishlaðin
orð sem vísa til tiltekinna minnihlutahópa úr málinu þótt ný orð hlut-
lausari hafi tekið við. Þau geta lifað áfram en þá sem almenn fukyrði
í yfirfærðri merkingu. Það sama má segja um gildishlaðnar aukamerk-
ingar orða sem horfið hafa. Þetta má vel sjá í þróun orðins hommi.
Orðið er annars vegar notað sem hlutlaust orð til að vísa til samkyn-
hneigðra karlmanna, sbr. dæmin í (15), og hins vegar sem almennt
fúkyrði slitið úr tengslum við kynhneigð.