Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Síða 14

12
Margrét Guðmundsdóttir
t.d. Saussure á sínum tíma (sjá Saussure 1966 [fyrsta útgáfa 1916]).
Áhersla málkunnáttufræðinnar á málið sem þátt í huga/heila mannsins
skapar ákveðinn vanda því að orðið mál — enska orðið language —
fær aðra merkingu innan fræðanna en í daglegu tali. Segja má að við
þessu hafi verið brugðist með tvígreiningunni Internalized language/
I-language og Externalized language/E-language (Chomsky 1986:
19-26, 40 og víðar). Þetta mætti kalla á íslensku innra mál og ytra
mál (sjá Höskuld Þráinsson 2005:14-15 og Margréti Guðmundsdóttur
2002:11-12 og 23-25).
Hið íyrra segir Chomsky vera þátt (,,element“) í huga manneskju
sem kann mál (1986:22) en það síðara feli í sér að litið sé á málið sem
sjálfstætt fyrirbæri, eitthvað annað en þátt í huga/heila manns (s.r. 20).
Þetta telur hann ekki raunverulegt fyrirbæri heldur frekar óáhugaverðan
tilbúning (s.r. 26). Hann vill eigna þeim sem fást við innra málið hug-
takið mál en segir að ytra málið hafi ekkert hlutverk í tilgátum um mál
(s.r. 25-26). Þó að hægt sé að sjá rökin fyrir því að hafna ytra málinu á
þennan hátt er jafnframt freistandi að spyrja hvort það sé vænlegt í rann-
sóknum á máli að úthýsa tungumálinu sem einhvers konar heild.5 6 Innra
málið og ytra málið geta til dæmis ekki hvort án annars verið.
Þessi skipting er til að mynda gagnleg til að draga fram muninn á
rannsóknum málkunnáttufræðinga og málsögufræðinga á útbreiðslu
málbreytinga. Frá sjónarhóli málkunnáttufræðinnar er útbreiðslan
áhugavert rannsóknarefni út frá innra málinu, málkerfinu sem býr í
mannshuganum. Ef til að mynda fullorðið fólk tekur upp nýjungar sem
það heyrir hjá bömum — og tekur þannig þátt í að breiða þær út — er
það markverð vitneskja um eðli málkunnáttunnar. Málsögufræðingar
rannsaka hins vegar málbreytingar út frá ytra málinu, málinu sem ein-
hvers konar heild, sameign málnotendanna. Innra málið og ytra málið
eru tvær hliðar á sama peningi, tvær áhugaverðar hliðar málsins.
5 Hér má benda á að David Lightfoot (2006:13) dregur á sama hátt skýr mörk
milli „extemal language“og „intemal language“ og leggur einmitt áherslu á samspil
þeirra.
6 Hugtakið málkunnátta er að vísu eldra orð í íslensku en tvígreiningin í 1- og
E-language, eftir því sem ég best veit. Orðið er upphaflega þýðing á enska orðinu
competence og myndaði þá par með orðinu málbeiting (e. performance).